Η σύγχρονη ιατρική αντιμετωπίζει με όλο και μεγαλύτερο ενδιαφέρον τον ρόλο της διατροφής στη ρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος και της φλεγμονής. Νοσήματα όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η ψωρίαση και η ψωριασική αρθρίτιδα συγκαταλέγονται στις χρόνιες φλεγμονώδεις και αυτοάνοσες καταστάσεις που φαίνεται να επηρεάζονται από διατροφικούς παράγοντες – με κυρίαρχη τη γλουτένη.

Η γλουτένη ως διατροφικός παράγοντας φλεγμονής

Η γλουτένη είναι μια σύνθετη πρωτεΐνη που εντοπίζεται στο σιτάρι, το κριθάρι και τη σίκαλη. Σε άτομα με κοιλιοκάκη ή μη-κοιλιοκακική ευαισθησία, η κατανάλωσή της μπορεί να πυροδοτήσει φλεγμονώδεις αποκρίσεις. Ωστόσο, νεότερα δεδομένα υποδεικνύουν ότι ακόμα και σε άτομα χωρίς διαγνωσμένη δυσανεξία, η γλουτένη ενδέχεται να επηρεάζει τη λειτουργία του εντέρου και την απόκριση του ανοσοποιητικού.

Σε νοσήματα όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, οι ασθενείς παρουσιάζουν αυξημένη εντερική διαπερατότητα («leaky gut»), επιτρέποντας σε ανοσολογικά δραστικά μόρια – μεταξύ των οποίων και η γλουτένη – να περάσουν στο αίμα και να ενεργοποιήσουν την ανοσολογική απόκριση.

Ρευματοειδής αρθρίτιδα και ψωρίαση: επιστημονικές ενδείξεις για τη δίαιτα χωρίς γλουτένη

Μια σειρά μελετών δείχνει ότι η υιοθέτηση μιας δίαιτας χωρίς γλουτένη, κυρίως όταν συνδυάζεται με δίαιτα χωρίς γαλακτοκομικά και πλούσια σε φυτικής προέλευσης τροφές, μπορεί να οδηγήσει σε:

• Μείωση της αρθρικής φλεγμονής και του πόνου
• Βελτίωση βιοδεικτών φλεγμονής (CRP, ESR, IL-6)
• Μείωση των ψωριασικών βλαβών, ειδικά σε άτομα με αυξημένα επίπεδα αντισωμάτων έναντι της τρανσγλουταμινάσης

Για παράδειγμα, μια μελέτη του Hafström και των συνεργατών του (2001) έδειξε σημαντική μείωση της ενεργότητας της ΡΑ μετά από δίαιτα 3 μηνών χωρίς γλουτένη και γαλακτοκομικά. Επίσης, μελέτη του Michaëlsson (2000) απέδειξε ότι ψωριασικοί ασθενείς με θετικά αντισώματα παρουσίασαν αισθητή κλινική βελτίωση μετά την απομάκρυνση της γλουτένης.

Ο ρόλος του μικροβιώματος και της εντερικής υγείας

Η ισορροπία του εντερικού μικροβιώματος είναι καθοριστική στη ρύθμιση της ανοσολογικής απόκρισης. Τροφές όπως η γλουτένη και τα επεξεργασμένα δημητριακά μπορούν να προκαλέσουν δυσβίωση – δηλαδή διαταραχή της μικροβιακής ισορροπίας – επιδεινώνοντας την ανοσολογική απορρύθμιση.

Αντίθετα, δίαιτες πλούσιες σε φυτικές ίνες, καλά λιπαρά (π.χ. Ω-3) και φυσικά αντιοξειδωτικά (κουρκουμάς, ελαιόλαδο, μούρα) συνδέονται με καλύτερη ρύθμιση των ανοσολογικών μονοπατιών.

Η διατροφή δεν αντικαθιστά τη φαρμακευτική θεραπεία αλλά αποτελεί πολύτιμο θεραπευτικό σύμμαχο για τα αυτοάνοσα και φλεγμονώδη νοσήματα. Η δίαιτα χωρίς γλουτένη, σε επιλεγμένους ασθενείς και υπό την καθοδήγηση ειδικού, μπορεί να προσφέρει σημαντική ανακούφιση από τα συμπτώματα και να βελτιώσει τη συνολική ποιότητα ζωής.

Η προσωπική εξατομίκευση είναι το κλειδί: Δεν χρειάζονται όλοι οι ασθενείς τις ίδιες διατροφικές παρεμβάσεις αλλά σε όσους υπάρχει ευαισθησία στη γλουτένη ή εντερική φλεγμονή, η διατροφή μπορεί να κάνει τη διαφορά.

Γράφει,

Έλενα Κούτση

 Κλινική Διατροφολόγος

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

1. Hafström I, Ringertz B, Spångberg A, et al. A vegan diet free of gluten improves the signs and symptoms of rheumatoid arthritis: the effects on arthritis correlate with a reduction in antibodies to food antigens. Rheumatology. 2001;40(10):1175–1179.
2. Michaëlsson G, Gerdén B, Hagforsen E, et al. Psoriatic patients with antibodies to gliadin can be improved by a gluten-free diet. Br J Dermatol. 2000;142(1):44–51.
3. Lerner A, Matthias T. Rheumatoid arthritis–celiac disease relationship: joints get that gut feeling. Autoimmun Rev. 2015;14(11):1038–1047.
4. Fasano A. Zonulin and its regulation of intestinal barrier function: the biological door to inflammation, autoimmunity, and cancer. Physiol Rev. 2011;91(1):151–175.
5. Vojdani A. The Role of Intestinal Permeability in Autoimmune Diseases and How to Address It. Altern Ther Health Med. 2013;19(1):12–22.

Share this post