Τα όρια κατέχουν ουσιώδη θέση μέσα στην οικογένεια και στην ανατροφή των παιδιών. Συμβάλλουν στην ομαλή ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού, στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησής του και διαμορφώνουν τους ρόλους ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας.
Τι είναι τα όρια;
Συνήθως τα όρια συγχέονται με την αυστηρή τιμωρία, την απαγόρευση και την επιβολή. Και εκεί έγκειται η δυσκολία των γονιών να τα θέσουν. Στην πραγματικότητα όμως τα όρια είναι διδασκαλία, είναι το μέσο για να «εκπαιδεύσουμε» τα παιδιά σε κοινωνικά επιθυμητούς τρόπους συμπεριφοράς, να τους διδάξουμε κανόνες, να τους μάθουμε τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται. Παρόλο που για όλα τα παιδιά τα όρια μοιάζουν δυσάρεστα, στην πραγματικότητα τα βοηθάνε να νιώσουν ασφάλεια και να διαχειριστούν όσα μόνα τους αδυνατούν.
Πώς θέτουμε όρια;
Για να θέσουμε όρια σε ένα παιδί, καλό είναι πρωτίστως να αναρωτηθούμε τι είναι αυτό που θέλουμε να του διδάξουμε. Το παιδί όντως θα ωφεληθεί από τον κανόνα τον οποίο θέτουμε στο σπίτι ή είναι η δική μας ανάγκη για υπερπροστασία, το δικό μας άγχος που μας οδηγεί στη συγκεκριμένη επιβολή;
Εάν η απάντηση είναι θετική ως προς το πρώτο σκέλος της ερώτησης, τότε χρειάζεται να εξετάσουμε ποια είναι η ηλικία του παιδιού, το αναπτυξιακό στάδιο στο οποίο βρίσκεται. Γενικότερα, καλό είναι να θέτουμε όρια τα οποία μπορεί να κατανοήσει το παιδί, δεν παρεμποδίζουν τη φυσική του τάση για ανεξαρτησία και αυτενέργεια και δεν του στερούν βασικά για την επιβίωσή του αγαθά (φαγητό, φάρμακα, νερό, ρουχισμός, στέγαση κ.ά.). Όσο πιο μικρό είναι το παιδί, τόσο πιο πολλά και ίσως και πιο αυστηρά είναι τα όρια. Όσο όμως το παιδί μεγαλώνει, παραχωρούνται όλο και περισσότερες ελευθερίες και προνόμια.
Τι γίνεται στην εφηβεία;
Η εφηβεία είναι μια δύσκολη περίοδος, γεμάτη αλλαγές και ως εκ τούτου εντάσεις. Το μέχρι πρότινος παιδί αρχίζει να μεταμορφώνεται σε ενήλικα, ακολουθώντας όλες τις βιοσωματικές αλλά και ψυχικές αλλαγές. Η τάση για αυτονομία και απομάκρυνση από την οικογένεια είναι έντονη αλλά και φυσιολογική καθώς ο έφηβος αναζητά και χτίζει σταδιακά τη δική του ταυτότητα αμφισβητώντας συχνά τις αρχές και τις απόψεις των γονιών. Δύσκολα υπακούει σε κανόνες και για τον λόγο αυτό συχνά η σύγκρουση με τους γονείς είναι αναπόφευκτη.
Στην εφηβεία, τα όρια είναι σημαντικό να συνεχίζουν να υπάρχουν, με μεγαλύτερη όμως ελαστικότητα και κατανόηση για τη φυσική ροπή προς συμπεριφορές ενηλίκων που διακατέχει το αναπτυσσόμενο άτομο. Είναι σημαντικό να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τη συγκεκριμένη γενιά, η οποία διαφέρει από τη δική μας – και ενδεχομένως να μας φαίνονται παράξενα όσα τώρα εκτυλίσσονται μπροστά μας. Όμως τα πράγματα αλλάζουν και οι νουθεσίες των γονιών οφείλουν να προσαρμόζονται. Για παράδειγμα, σε έναν έφηβο μπορούμε να επιτρέψουμε περισσότερες ώρες ενασχόλησης με το διαδίκτυο και τον υπολογιστή σε σχέση με αυτές που του επιτρέπαμε όταν ήταν παιδί.
Τι πρέπει να κάνουμε όταν τα όρια παραβιάζονται;
Όταν, παρ’ όλες τις προσπάθειές μας, ο/η έφηβος γιος/κόρη μας συνεχίζει να παραβιάζει τα όρια που έχουμε θέσει μέσα στην οικογένεια, τότε θα πρέπει να προσέξουμε τα εξής:
- Να επαναξιολογήσουμε τα όρια που έχουμε θέσει. Μήπως είναι πολύ αυστηρά ή ακατάλληλα για την ηλικία του; Τι κάνουν οι άλλοι γονείς σε αντίστοιχες περιπτώσεις;
- Να αναρωτηθούμε ως προς τη δική μας συμπεριφορά. Μήπως εμείς ακυρώνουμε με τις πράξεις μας αυτά που πρεσβεύουμε; Δεν είναι δυνατόν να πείσουμε ένα παιδί να κάνει αυτό που λέμε αν εμείς οι ίδιοι δεν αποτελούμε πρότυπο προς μίμηση.
- Να εξερευνήσουμε κατά πόσο ο/η έφηβος μπορεί να αντιδρά σε κάτι που συμβαίνει μέσα στην οικογένεια – κακές ενδοοικογενειακές σχέσεις, συχνοί καβγάδες μεταξύ των γονιών, ακαμψία και αυστηρότητα ως προς τον ίδιο, αδιαφορία κ.ά.
- Σε περίπτωση που δεν μπορούμε να κατανοήσουμε τι συμβαίνει, καλό είναι να αναζητήσουμε τη συμβολή ειδικού, ο οποίος θα μπορέσει να μας κατευθύνει και να μας βοηθήσει αποτελεσματικά.
Συμπερασματικά
Η ανατροφή ενός παιδιού δεν είναι εύκολη υπόθεση και οι γονείς δεν είναι εκπαιδευμένοι για αυτό τον ρόλο. Μαθαίνουν μαζί με το παιδί τους πώς πρέπει να φερθούν και τι να κάνουν. Αυτό που απαιτείται είναι να προσπαθήσουν να δουν τον κόσμο μέσα από τα μάτια του παιδιού τους, να κατανοήσουν πώς νιώθει και να αποδεχτούν κάθε συναίσθημα ως φυσιολογικό, να ξεφύγουν από τις δικές τους παγιωμένες απόψεις, να αφουγκραστούν τις ανάγκες του ίδιου του παιδιού και να χτίσουν μια σχέση εμπιστοσύνης και αποδοχής μαζί του. Ο έφηβος που νιώθει τους γονείς του συμμάχους αντί για αυστηρούς κριτές θα καταφύγει σε αυτούς για βοήθεια όταν τη χρειαστεί. Η σχέση η οποία στηρίζεται στον σεβασμό και στην κατανόηση είναι αυτή η οποία θα αποτρέψει συγκρούσεις και εντάσεις μέσα στην οικογένεια.
Ιωάννα Κούρια, ψυχολόγος (MSc), ψυχοθεραπεύτρια-τραυματοθεραπεύτρια
Πηγή άρθρου: www.psycholozin.gr
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Share this post
