Σύμφωνα με τον Καρλ Ρότζερς (Carl Rogers), ιδρυτή της Προσωποκεντρικής Ψυχοθεραπείας, ως «σχέση βοήθειας μπορεί να θεωρηθεί μια σχέση στην οποία ένα τουλάχιστον από τα εμπλεκόμενα μέλη έχει την πρόθεση να προωθήσει την ανάπτυξη, εξέλιξη, ωριμότητα, καλύτερη λειτουργία και καλύτερη αντιμετώπιση της ζωής του άλλου» (Rogers, 2006b, p. 54). Με βάση αυτό τον ορισμό, η σχέση αυτή καλύπτει μια ευρεία γκάμα ανθρώπινων σχέσεων, όπως είναι μητέρα-παιδί, γιατρός-ασθενής, δάσκαλος-μαθητής κ.ά., αλλά και μια ευρεία γκάμα μέσα στο ίδιο το ψυχοθεραπευτικό πλαίσιο: από τον κλινικό ασθενή μέχρι τον ασθενή ο οποίος απλά επιθυμεί να βελτιώσει την ποιότητα της ζωής του.

Όλοι μας κάποια στιγμή στη ζωή μας έχουμε θελήσει να βοηθήσουμε έναν δικό μας άνθρωπο. Έχουμε αναρωτηθεί τι θα ήταν βοηθητικό για εκείνον σε μια δύσκολη στιγμή και τι θα πει «βοηθάω» ουσιαστικά. Στην ψυχοθεραπευτική σχέση, η σχέση βοήθειας αποτελεί μια συνάντηση δύο προσώπων, δύο ξεχωριστών δηλαδή ταυτοτήτων, οι οποίες αφαιρούν τα ψεύτικα προσωπεία και αλληλεπιδρούν μια δεδομένη στιγμή στον χωροχρόνο με σκοπό την προσωπική ανάπτυξη του ενός εκ των δύο.

Πώς μπορώ να δημιουργήσω μια σχέση βοήθειας;

Η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα δεν είναι συγκεκριμένη ούτε μηχανικά δομημένη. Θα προσπαθήσω να το εξηγήσω με απλά λόγια μέσα από κάποια προσωπικά ερωτήματα του ίδιου του Καρλ Ρότζερς (2006b, σελ.63-69). Συγκεκριμένα, η ικανότητά μας να απαντήσουμε θετικά σε μια σειρά από 10 ερωτήσεις ­–τις οποίες θα αναφέρουμε παρακάτω– μπορεί να μας δώσει ένα στίγμα ως προς το κατά πόσο εκπληρώνουμε μια σχέση βοήθειας:

1. «Μπορώ να είμαι, με τρόπο που θα γίνει αντιληπτός από το άλλο άτομο, αξιόπιστος, έμπιστος και σταθερός; Όχι τόσο βασιζόμενος στην εκπλήρωση των εξωτερικών συνθηκών (π.χ. συνέπεια στην ώρα και μέρα του ραντεβού), όσο στην ειλικρινή παρουσία μου απέναντι στο άλλο άτομο». Η ικανότητα του θεραπευτή να αναγνωρίζει τα συναισθήματά του και να τα επικοινωνεί με συνέπεια, σταθερότητα και συνοχή δημιουργεί ένα αίσθημα αξιοπιστίας απέναντι στον θεραπευόμενο.
2. «Μπορώ να είμαι αληθινός τόσο απέναντι στον εαυτό μου όσο και απέναντι στον συνομιλητή μου ώστε να μη λαμβάνει αντιφατικά μηνύματα από εμένα;»
3. «Μπορώ να αφήσω τον εαυτό μου να νιώσει ζεστασιά, ενδιαφέρον και σεβασμό προς το άλλο άτομο, χωρίς να αισθάνομαι ότι απειλείται η επαγγελματική μου ταυτότητα, και χωρίς να φοβάμαι ότι θα ξεπεραστούν τα όριά μου;»
4. «Μπορώ να είμαι αρκετά δυνατός ως πρόσωπο ώστε να κατανοήσω με αποδοχή τη διαφορετικότητα του άλλου, αλλά και να διαχωρίσω τη δική μου μοναδικότητα;»
5. «Είμαι αρκετά ασφαλής μέσα μου ώστε να επιτρέψω στον άλλο να γίνει αυτό που θέλει να είναι, και όχι αυτό που μοιάζει σωστό σε μένα να είναι;»
6. «Μπορώ να εισέλθω στον ιδιωτικό κόσμο του άλλου με τόση ευαισθησία και ακρίβεια, που δεν θα έχω διάθεση να τον κρίνω ή να τον αξιολογήσω παρά να κατανοήσω όλη την εμβέλεια της αντίληψής του, ακόμα και τις σκέψεις ή τα συναισθήματα που είναι ακόμα θολά για εκείνον;»
7. «Μπορώ να δεχθώ κάθε πλευρά του άλλου, και όχι μόνο μερικές πλευρές του;» Συνήθως, τα κομμάτια που δυσκολευόμαστε να αποδεχτούμε στους άλλους είναι αντίστοιχα τα κομμάτια που δεν αποδεχόμαστε αρκετά και στον εαυτό μας.
8. «Μπορώ να τον αντιμετωπίσω με τρόπο τέτοιο που θα αρχίζει να απελευθερώνεται από εξωτερικές απειλές, και θα βρει το θάρρος να αντιμετωπίσει τις εσωτερικές του απειλές;»
9. «Μπορώ να αποφύγω τόσο τη θετική όσο και την αρνητική αξιολόγηση προς το πρόσωπό του με τρόπο που θα του δώσει την ελευθερία να νοηματοδοτήσει ο ίδιος τις εμπειρίες του και να γίνει ένα άτομο που λαμβάνει την ευθύνη του εαυτού του και της ζωής του;»
10. «Μπορώ να τον αναγνωρίσω ως πρόσωπο που βρίσκεται στη διαδικασία να αναπτύξει στο μέγιστο τις υπάρχουσες δυνατότητές του, χωρίς να προσπαθήσω να τον κατηγοριοποιήσω κάπου ούτε να τον αντιμετωπίσω ως μια στατική ύπαρξη, αλλά ως μια δυναμική διαδικασία;» Δηλαδή, να μην τον περιορίσω σε ένα συγκεκριμένο χαρακτηρισμό, αλλά να του δώσω την ελευθερία να ανακαλύψει μόνος του τις δυνατότητές του; Συνεπώς, να διευρύνει αυτό που αντιλαμβάνεται ως εαυτό.

Οι παραπάνω ερωτήσεις δίνουν μια κατεύθυνση στο άτομο που θέλει να προσφέρει μια σχέση βοήθειας με τρόπο αμερόληπτο και εστιασμένο στη διαρκή ανάπτυξη του συνομιλητή του. Τα όρια της αυθεντικότητας μιας τέτοιας σχέσης έγκεινται στην απάντηση στο ερώτημα: «Κατά πόσο ωφελεί τον συνομιλητή μου να επικοινωνήσω την αυθεντικότητά μου;». Πάντα στο επίκεντρο είναι ο συνομιλητής/θεραπευόμενος.

Η προσωπική ανάπτυξη είναι μια διαρκής διαδικασία για όλους μας. Όλοι έχουμε υπάρξει θεραπευόμενοι κάποια στιγμή στο ταξίδι της ζωής.

                                                                     Γράφει,

Καραγιάννη Αναστασία-Χαρά

                                                       Ψυχολόγος - προσωποκεντρική ψυχοθεραπεύτρια

Πηγή

Rogers, C., (2006b). Το γίγνεσθαι του προσώπου. Αθήνα: Ερευνητές.

Share this post