Τι είναι το άγχος υγείας;

Το άγχος υγείας αναφέρεται στην έντονη ανησυχία που μπορεί να έχει κάποιος για την υγεία του, η οποία εκφράζεται με έναν επίμονο και επαναλαμβανόμενο τρόπο, σε βαθμό που επηρεάζει την ποιότητα ζωής του. Στην πραγματικότητα, το άγχος υγείας κρύβει τον φόβο μιας επικείμενης απειλής, η οποία συχνά αλλάζει μορφή. Για παράδειγμα, μπορεί να αισθάνομαι στομαχόπονο και αυτό να το λάβω ως σύμπτωμα μιας μορφής καρκίνου, ή να έχω κάποιους μυϊκούς πόνους τους οποίους αποδίδω σε κάποια σοβαρή αδιάγνωστη ακόμα ασθένεια από την οποία πιστεύω ότι πάσχω. Ο φόβος, λοιπόν, που βιώνουμε στο άγχος υγείας συνήθως είναι φόβος για κάτι σοβαρό και συχνά ανίατο. Ωστόσο, οποιαδήποτε προσπάθεια κάνουμε για να βρούμε από τι πάσχουμε, πέφτει στο κενό, γιατί τα παθολογικά ευρήματα δεν συνδέονται με κάποια συγκεκριμένη διάγνωση ούτε επαληθεύουν την απειλητική εικόνα που έχουμε για την υγεία μας.

Πώς εκδηλώνεται;

Συχνά, άτομα με άγχος υγείας επισκέπτονται γιατρούς διαφόρων ειδικοτήτων προσπαθώντας να δώσουν ένα όνομα σε αυτό που πιστεύουν ότι έχουν. Ωστόσο, αυτό που έχουν δεν βρίσκεται στο σώμα τους, αλλά αποτελεί έναν φόβο σε συναισθηματικό επίπεδο. Αφού γίνουν οι εξετάσεις χωρίς να διαγνωστεί κάτι, το άτομο ανακουφίζεται για λίγο, αλλά στη συνέχεια συνεχίζει να ψάχνει πιστεύοντας ότι απλά δεν έχει βρεθεί ακόμα τι είναι αυτό που έχει. Η βεβαιότητα ότι έχει κάτι συχνά εκφράζεται με μια έντονη σιγουριά που επισκιάζει την ιατρική εκτίμηση και γνωμάτευση. Το άτομο λέει: «Εγώ ξέρω καλύτερα… Και γιατί ξέρω καλύτερα; Γιατί, για να νιώθω έτσι, πάει να πει ότι κάτι δεν πάει καλά». Τα σωματικά του συμπτώματα του δίνουν την αφορμή που χρειάζεται για να επιβεβαιώσει και να ενδυναμώσει αυτό τον φόβο. Αυτό, βέβαια, δεν γίνεται σε συνειδητό επίπεδο. Δεν λέει: «Αχ, κάτσε να επιβεβαιωθώ». Αυτό γίνεται ασυνείδητα, σαν μια μορφή μετάθεσης ενός αισθήματος φόβου-άγχους, ο οποίος έχει ψυχολογική βάση.

Εσωτερική διεργασία

Το άγχος υγείας μπορεί να ξεκινήσει από ένα σωματικό σύμπτωμα, από μια σκέψη ή από ένα συναίσθημα (φόβος). Στη συνέχεια, αυτό το σύμπτωμα (σκέψη-συναίσθημα) πυροδοτεί μια αίσθηση απειλής, η οποία συχνά είναι αφηρημένη αλλά και επικίνδυνη. Είναι κάτι που το νιώθω αλλά δεν μπορώ να το εξηγήσω λογικά. Σε επίπεδο οργανισμού και αισθητηριακό, αισθάνομαι τον κίνδυνο, οπότε δεν μπορεί το μυαλό μου παρά να συμφωνήσει ότι ο κίνδυνος υπάρχει. Και μπαίνει στη διαδικασία να τον βρει. Ωστόσο, δεν τον βρίσκει γιατί δεν είναι εκεί. Δεν είναι στην επίγνωσή μου αυτό που με απειλεί, αλλά στην άκρη της επίγνωσής μου, στα σύνορα με το υποσυνείδητο, και για να το βρω χρειάζεται να ψάξω μέσα μου, στον τρόπο που σκέφτομαι και αντιλαμβάνομαι τον εαυτό μου και τον κόσμο γύρω μου. Συχνά, το άγχος υγείας εκδηλώνεται σε ανθρώπους οι οποίοι, σε συνειδητό επίπεδο, είναι πολύ δυνατοί, ικανοί και ανθεκτικοί άνθρωποι. Σε ασυνείδητο επίπεδο, όμως, έχουν απορρίψει ένα ευάλωτο και φοβισμένο κομμάτι τους, το οποίο συχνά εκφράζεται μέσα από το άγχος υγείας. Κάτι που δεν βλέπουμε, για παράδειγμα το ευάλωτο κομμάτι, δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει. Επομένως, εμφανίζεται με τρόπο που δεν μπορούμε να το αγνοήσουμε, μέσα από τα σωματικά συμπτώματα ή το αόρατο αίσθημα γενικευμένου φόβου, ώστε να του δώσουμε σημασία.

Αίτια

1. Κάποια σοβαρή (ίσως και θανατηφόρα) νόσος στο οικείο περιβάλλον

2. Σύμπτωμα μιας γενικευμένης αγχώδους διαταραχής

3. Ως απόρροια υπαρξιακού άγχους

Αντιμετώπιση

1. Να γνωρίζω ότι τα σωματικά συμπτώματα υπάρχουν, είναι αληθινά, αλλά δεν είναι επικίνδυνα. Ο φόβος μου είναι αυτός που κινδυνολογεί και με πείθει ότι κάτι δεν πάει καλά.

2. Να υπενθυμίζω στον εαυτό μου ότι ο «μεταναστευτικός πόνος» (ο πόνος που μεταφέρεται σε διαφορετικά σημεία του σώματος) δεν εμπίπτει σε κάποια συγκεκριμένη παθολογική διάγνωση.

3. Να ανακαλώ προηγούμενες φορές που είχα το ίδιο άγχος, αλλά τελικά δεν συνέβη κάτι. Τι διαφορετικό μπορεί να έχει αυτή η φορά;

4. Σε ψυχοθεραπευτικό πλαίσιο, χρειάζεται να ακούσουμε τον φόβο του ανθρώπου, να τον κατανοήσουμε, να τον προσδιορίσουμε με ακρίβεια, και ύστερα να τολμήσουμε να τον αμφισβητήσουμε.

Το άγχος υγείας μπορεί να επηρεάσει κατά πολύ την ποιότητα ζωής ενός ανθρώπου, ειδικά αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως. Ο φόβος που κρύβεται πίσω από το άγχος ζητάει έντονα την προσοχή μας καθώς ο κίνδυνος για την υγεία μας μοιάζει πραγματικός. Και αν, όμως, ο κίνδυνος βρίσκεται αλλού;

                                                                                       Γράφει,

Καραγιάννη Αναστασία-Χαρά

                                                                      Ψυχολόγος - προσωποκεντρική ψυχοθεραπεύτρια

Share this post