Ντροπή, ένα από τα πολλά συναισθήματα που βιώνει στη ζωή του κάθε άνθρωπος. Η ντροπή είναι ένα συναίσθημα το οποίο, όπως και όλα τα υπόλοιπα, μας δίνει πληροφορίες για τον εαυτό μας. Είναι ένα συναίσθημα που έρχεται ως απόρροια της ζωής του ανθρώπου σε κοινότητες, και αποτελεί δείκτη κοινωνικής συνείδησης. Θα πούμε ότι ένας άνθρωπος ο οποίος δεν αισθάνεται ντροπή βλάπτοντας κάποιον είναι π.χ. αναίσθητος, νάρκισσος ή, στη χειρότερη εκδοχή, ψυχοπαθής. Η ντροπή, λοιπόν, υπάρχει για να ευνοεί την κοινωνική μας συνύπαρξη. Είναι ένα κοινωνικό συναίσθημα και αποτελεί δείκτη συναισθηματικής ευφυΐας.

Πέρα από αυτήν τη μορφή της, όμως, η ντροπή μπορεί να προέλθει και ως αντίδραση σε μια μαθημένη κατάσταση εαυτού. Για παράδειγμα, η μητέρα που βλέπει το παιδί της να στεναχωριέται ­–γιατί οι συμμαθητές του το κοροϊδεύουν– μπορεί να πει: «Μην είσαι τόσο ευαίσθητος(-η). Δεν χρειάζεται να τα παίρνεις όλα στα σοβαρά». Με αυτό τον τρόπο θέλει να προστατεύσει και να ενδυναμώσει καλοπροαίρετα το παιδί της. Τι καταλαβαίνει, όμως, το παιδί; Καταλαβαίνει ότι αυτό που νιώθει είναι λάθος, ότι θα έπρεπε να νιώθει διαφορετικά, με αποτέλεσμα τα λόγια της μητέρας να τα μεταφράζει ως αίσθημα ντροπής για το ίδιο: «Θα έπρεπε να μην τα παίρνω όλα στα σοβαρά. Κάτι πάει λάθος με εμένα… Ντρέπομαι για εμένα». Αυτός συχνά δεν είναι ένας συνειδητός διάλογος, ειδικά για ένα μικρό παιδί, αλλά είναι ένα οργανισμικό βίωμα το οποίο εκδηλώνεται συχνά μέσα από συστολή, φόβο και αίσθημα κατωτερότητας.

Το παιδί που δεν έχει ακουστεί είναι ένα παιδί που, ως ενήλικας, δυσκολεύεται να ακούσει τον εαυτό του. Μαθαίνει να παραμελεί, πλέον, κάποιες πτυχές του γιατί τις θεωρεί ευάλωτες, και σκέφτεται για παράδειγμα: «Είμαι υπερευαίσθητος ή είμαι πολύ συναισθηματικός…». Τέτοιες πεποιθήσεις καλλιεργούν συχνά ένα αίσθημα ντροπής για τη συνολική ύπαρξη του ανθρώπου ως οντότητας. Αυτό μπορεί να εκδηλωθεί συμπεριφορικά μέσα από αποφυγή των κοινωνικών σχέσεων, δυσκολία συναισθηματικής εγγύτητας, μειωμένη λήψη πρωτοβουλιών και έλλειψη διεκδικητικότητας σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο.

Σκοπός, βέβαια, δεν είναι να αποδοθούν κατηγορίες σε κανένα γονέα-φροντιστή για τον τρόπο που θεωρούσε καλύτερο να μεγαλώσει το παιδί του, και σε κανένα παιδί για τον τρόπο με τον οποίο έμαθε να μεταφράζει τον εαυτό του και τον κόσμο γύρω του. Σκοπός είναι, ξεκινώντας από το σήμερα, να δημιουργήσουμε μια νέα προοπτική στη ζωή κάθε ανθρώπου που βρίσκει κομμάτια του εαυτού του διαβάζοντας αυτό το άρθρο, και να ρίξουμε μια δεύτερη ματιά σε αυτό το βαθύ αίσθημα ντροπής. Κανένας άνθρωπος με κοινωνική συνείδηση δεν αξίζει να ντρέπεται για αυτό που είναι. Την επόμενη φορά που θα μιλήσουμε για ντροπή, λοιπόν, καλό είναι να την εξετάσουμε και από τις δύο πλευρές της.

                                                                       Γράφει,

Καραγιάννη Αναστασία-Χαρά

 ψυχολόγος-προσωποκεντρική ψυχοθεραπεύτρια

Share this post