Η παχυσαρκία δεν εντάσσεται στις διατροφικές διαταραχές, θεωρείται όμως παγκοσμίως μια από τις πιο επικίνδυνες επιδημίες, καθώς υπάρχουν υψηλά ποσοστά εμφάνισης της όχι μόνο στον πληθυσμό των ενηλίκων αλλά και σε αυτόν των εφήβων και των παιδιών.
Παχυσαρκία είναι η κλινική κατάσταση, κατά την οποία παρατηρείται υπερβολική εναπόθεση λίπους, με αποτέλεσμα τις αρνητικές συνέπειες στην υγεία του ατόμου. Κύριο χαρακτηριστικό της είναι η Υπερφαγία, ένα δυσλειτουργικό διατροφικό πρότυπο συμπεριφοράς, κατά την οποία παρατηρείται κατανάλωση ποσότητας τροφής μεγαλύτερης απ’ ότι συνήθως θα κατανάλωνε κάποιος, σε ένα ορισμένο χρονικό διάστημα κατά κανόνα μικρότερο των 2 ωρών. Το άτομο δείχνει να έχει απώλεια ελέγχου και σα να βρίσκεται σε φρενήρη κατάσταση, συνεχίζει να τρώει, κυρίως τροφές πλούσιες σε θερμίδες, όπως είναι τα γλυκά, έως ότου νιώσει δυσάρεστα γεμάτο. Μετά τη λήξη του επεισοδίου το άτομο αναπτύσσει συναισθήματα ενοχής, ντροπής και κατάθλιψης, ενώ φαίνεται να ανησυχεί για το βάρος του. Επεισόδια Υπερφαγίας μπορεί να παρατηρηθούν και κατά τη διάρκεια της νύχτας, με το άτομο να ξυπνάει τουλάχιστον τέσσερις φορές για να αναζητήσει κάποιο σνακ (Σύνδρομο Νυχτερινής Υπερφαγίας -Night Eating Syndrome).
Τα αίτια της παχυσαρκίας
Για την εμφάνισης της παχυσαρκίας ενοχοποιούνται διάφορες γενετικές διαταραχές σε γονίδια που σχετίζονται με την όρεξη και το μεταβολισμό, αλλά και το περιβάλλον στο οποίο ζει και μεγαλώνει το άτομο. Πιο συγκεκριμένα, περιβάλλοντα τα οποία ενισχύουν την ακινησία και στα οποία υπάρχει αυξημένη έκθεση σε φαγητά, πλούσια σε θερμίδες, φαίνεται να παίζουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση της διαταραχής, όταν συνδυάζονται με γενετικούς παράγοντες, την προσωπικότητα και την ψυχολογία του ατόμου.
Επίσης, οι διατροφικές συνήθειες φαίνεται να καθορίζονται από την οικογένεια. Παιδιά τα οποία μεγαλώνουν με ανοχή ως προς την κατανάλωση υψηλών λιπαρών, και των οποίων οι γονείς ακολουθούν και οι ίδιοι ανθυγιεινά πρότυπα διατροφής, έχουν περισσότερες πιθανότητες να οδηγηθούν σε αυξημένο βάρος.
Σημαντικό ρόλο όμως παίζουν και οι ψυχολογικοί παράγοντες, καθώς τα επεισόδια υπερφαγίας συνήθως εκλύονται σε περιόδους έντονου άγχους ή κατάθλιψης. Τα παχύσαρκα άτομα φαίνεται να χρησιμοποιούν το φαγητό ως τρόπο επανόρθωσης σε όσα άλλα τους δημιουργούν πίεση και ανασφάλεια. Σε μια ζωή γεμάτη στερήσεις και απώλειας ελέγχου, παίρνουν ικανοποίηση από την ανεξέλεγκτη πρόσληψη τροφής. Επιπλέον, με τον τρόπο αυτό πιθανόν αντισταθμίζουν άλλα συναισθήματα, τα οποία δεν μπορούν να ελέγξουν, όπως είναι ο θυμός, ενώ ταυτόχρονα η παχυσαρκία είναι και μια ένδειξη παθητικότητας.
Σε οικογενειακό επίπεδο, τα παχύσαρκα άτομα φαίνεται ότι μεγαλώνουν με μια υπερπροστατευτική μητέρα και έναν παθητικό πατέρα. Η μητέρα τείνει να αφαιρεί κάθε πρωτοβουλία από το παιδί, να γίνεται πιεστική, ενώ ο πατέρας να είναι αποστασιοποιημένος. Τα παιδιά γίνονται έτσι εξαρτητικά και παθητικά, δεν έχουν διαπροσωπικές σχέσεις, επίγνωση των συναισθημάτων και συνείδηση του σώματός τους. Καταφεύγουν στο φαγητό ως αναπλήρωση της πίεσης που βιώνουν από την οικογένεια. Η δυσκολία τους να αντιδράσουν είναι μεγάλη, παρόλο που στις οικογένειες αυτές οι συγκρούσεις είναι συχνές.
Οι συνέπειες της παχυσαρκίας
Οι συνέπειες της παχυσαρκίας είναι ιδιαίτερα αρνητικές. Σε ιατρικό επίπεδο σχετίζεται με πολλαπλές ασθένειες, όπως καρδιακές παθήσεις, διαβήτης, δυσκολία στην αναπνοή, ορισμένους τύπους καρκίνου, ενώ μειώνει το προσδόκιμο ζωής κατά 6 με 7 χρόνια.
Σε ψυχολογικό επίπεδο, η παχυσαρκία φαίνεται να επηρεάζει την ποιότητα της ζωής. Τα παχύσαρκα άτομα γίνονται θύματα διακρίσεων και στιγματισμού και αποκλείονται από την κοινωνική και επαγγελματική ζωή. Έχουν ιστορικό αποτυχημένων προσπαθειών για δίαιτα, νιώθουν δυσφορία για την αδυναμία τους να ελέγξουν το βάρος τους και απέχθεια προς το σώμα τους. Αναφέρουν δυσκολίες στις διαπροσωπικές τους σχέσεις, συχνά αποκλείουν τον εαυτό τους από περιστάσεις και δραστηριότητες, όπως είναι το κολύμπι, διότι ντρέπονται και φοβούνται μήπως εκτεθούν σε τρίτους. Αναφέρουν συχνά σωματικές ενοχλήσεις, συναισθηματική δυσφορία, άγχος και κατάθλιψη τα οποία ανακουφίζονται με το φαγητό, ενώ έχουν τάση παραίτησης και απομόνωσης.
Τρόποι αντιμετώπισης
Σε ιατρικό επίπεδο οι μέθοδοι που συνήθως χρησιμοποιούνται είναι δίαιτα, φαρμακευτική αγωγή, χειρουργική επέμβαση και σωματική άσκηση. Ο θεράπων ιατρός είναι ο μόνος κατάλληλος να εκτιμήσει την κατάσταση και να προτείνει τον καταλληλότερο τρόπο παρέμβασης.
Σημαντικό όμως είναι για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας τα άτομα να λαμβάνουν ψυχοθεραπευτική παρέμβαση. Οι πιο αποτελεσματικές μέθοδοι ψυχικής θεραπείας είναι η οικογενειακή, η γνωσιακή και η θεραπεία ομάδας, μέσα στην οποία το άτομο βρίσκει υποστήριξη, αμοιβαιότητα και αποδοχή. Στόχος της ψυχοθεραπείας είναι η αποκατάσταση του βάρους και της παθολογικής διατροφικής συμπεριφοράς. Ταυτόχρονα όμως εξετάζουμε τα αίτια της διαταραχής και στοχεύουμε στην αντικατάσταση των δυσλειτουργικών σκέψεων που οδηγούν στην υπερβολική ενασχόληση με το φαγητό με νέες πεποιθήσεις, κίνητρα και εν τέλει μοτίβα συμπεριφοράς. Επίσης στοχεύουμε στην ενίσχυση της αυτοεικόνας του ατόμου και στην βελτίωση του τρόπου επικοινωνίας και των δυσλειτουργικών σχέσεων που αναπτύσσονται όχι μόνο μέσα στην οικογένεια αλλά και γενικότερα με τον κοινωνικό περίγυρο. Το άτομο πρέπει να εντοπίσει ανάγκες και επιθυμίες και να θέσει υγιείς λειτουργικούς στόχους, οι οποίοι δε θα οδηγούν σε προβληματικά πρότυπα διατροφής.
Γράφει,
Ιωάννα Κούρια Ψυχολόγος MSc - Ψυχοθεραπεύτρια – Τραυματοθεραπεύτρια
Πηγή άρθρου: www.psycholozin.gr
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Share this post
