Η έννοια της Ενσυνειδητότητας
Η ζωή περνά χωρίς εμείς να το συνειδητοποιούμε. Στο μυαλό μας πάντα υπάρχουν σκέψεις, ιδέες, προβλήματα, προβολές, γεγονότα. Δεν παίρνουμε το χρόνο να παρατηρήσουμε τη στιγμή, το τώρα. Να αισθανθούμε τον κόσμο μας με όλες μας τις αισθήσεις.
Μπροστά από ένα υπέροχο ηλιοβασίλεμα μπορεί απλά να σκεφτόμαστε τι θα κάνουμε την επόμενη μέρα. Κατά τη διάρκεια ενός περιπάτου, όπου υπάρχουν γύρω μας αμέτρητες εικόνες, μυρωδιές, ήχοι, εμείς μπορεί απλά να σκεφτόμαστε τι μας είπε το πρωί το αφεντικό μας και μας στενοχώρησε. Ζούμε μέσα στο μυαλό μας, εγκλωβισμένοι στις σκέψεις μας, κυριευμένοι από τις αγωνίες μας. Χωρίς να συνειδητοποιούμε ότι αυτές ελέγχουν τα συναισθήματα και τις πράξεις μας. Δυστυχώς ένα πολύ μεγάλο μέρος του χρόνου μας το περνάμε σκεπτόμενοι πράγματα που δεν κάνουμε και μέρη στα οποία δεν βρισκόμαστε. Σπαταλάμε το τώρα και χάνουμε την παρούσα στιγμή.
Η σκέψη είναι σημαντική στη ζωή μας. Στο μυαλό μας επεξεργαζόμαστε εκατομμύρια πληροφορίες, εμπειρίες, γεγονότα και μαθαίνουμε από αυτά. Κάποιες φορές όμως η σκέψη μπορεί να γίνει εχθρός. Το να σκεφτόμαστε το παρελθόν ή το μέλλον συχνά μας εμποδίζει από το να ζήσουμε στο παρόν.
Η καθαρή σκέψη μας βοηθά να αναγνωρίζουμε πότε περιπλανιόμαστε στο παρελθόν και πότε εκτοξευόμαστε στο μέλλον. Ενσυνειδητότητα είναι η επίγνωση που αποκτιέται με την προσεκτική και εστιασμένη παρατήρηση του τι βιώνουμε κάθε στιγμή στο παρόν. Είναι η καρδιά και το μυαλό μας στο εδώ και τώρα, χωρίς κριτική ή προσκόλληση, αλλά με αναστοχασμό και προνοητικότητα. Τα χαρακτηριστικά της είναι η ανοιχτότητα, η συμπόνια, η ενσυναίσθηση, η αποδοχή και η μη επίκριση.
Η ενσυνειδητότητα είναι βασική έννοια της Βουδιστικής Ψυχολογίας και συνδέεται άμεσα με την αφύπνιση και τη φώτιση. Αν και οι καταβολές της είναι Βουδιστικές, τη συναντάμε και σε άλλες θρησκείες όπως στο Χριστιανισμό, στο Ισλάμ, στον Ινδουισμό και στον Ιουδαϊσμό. Στο Χριστιανισμό η ενσυνειδητότητα συνδέεται με την Παρουσία της αγάπης του Θεού παντού και πάντα.
Η ενσυνειδητότητα και η καθαρή σκέψη μας βοηθούν στο να εκτιμούμε τη ζωή και να μην την προσπερνάμε με βιασύνη, προσπαθώντας διαρκώς να βρισκόμαστε κάπου αλλού. Έχουν δημοσιευτεί χιλιάδες επιστημονικές μελέτες που αποδεικνύουν τα ευεργετικά οφέλη της σε νοητικό, σωματικό αλλά και σε συναισθηματικό επίπεδο.
Όταν είμαστε ενσυνείδητοι τόσο η σωματική όσο και η ψυχική μας υγεία βελτιώνονται. Αισθανόμαστε ευεξία, κοιμόμαστε καλύτερα και τονώνεται το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Η ενσυνειδητότητα βοηθά στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, στο διαβήτη, στο άσθμα και στα καρδιακά νοσήματα. Έχει ευεργετικά οφέλη στις φοβίες, τις διατροφικές διαταραχές, βοηθά στη διακοπή του καπνίσματος, στον αλκοολισμό και σε εθισμούς σε διάφορες ουσίες. Έρευνες έδειξαν ότι έχει θετικά αποτελέσματα στη μείωση του πόνου, τη διαχείριση της αγχώδους διαταραχής, της διαταραχής πανικού αλλά και του διπολικού συνδρόμου και άλλων διαταραχών. Επίσης έχει αποδεδειγμένα θετικά αποτελέσματα στην κατάθλιψη και τις τάσεις αυτοκτονίας και βελτιώνει τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ (ADHD).
Στο νοητικό επίπεδο η ενσυνειδητότητα συμβάλλει στη βελτίωση της εστίασης και της προσοχής. Όταν έχουμε καθαρή σκέψη γινόμαστε πιο αποτελεσματικοί, αυξάνεται η δημιουργικότητά μας, τονώνεται η μνήμη μας και η επικοινωνία μας με τους άλλους βελτιώνεται σημαντικά.
Στο συναισθηματικό επίπεδο η ενσυνειδητότητα βοηθά στη ρύθμιση των συναισθημάτων, αυξάνει τη συναισθηματική νοημοσύνη και καλλιεργεί την ενσυναίσθηση. Ένας ενσυνείδητος άνθρωπος αισθάνεται περισσότερη ικανοποίηση από τη ζωή του, είναι πιο αισιόδοξος και αυτόνομος και βιώνει περισσότερα θετικά συναισθήματα. Αυξάνεται η ψυχολογική του ευημερία, γίνεται πιο ευσυνείδητος και αποκτά περισσότερη αυτοεκτίμηση.
Η έννοια της ενσυνειδητότητας είναι βασική έννοια στο coaching και στη θετική ψυχολογία και χρησιμοποιείται ευρέως στις συνεδρίες. Προγράμματα ενσυνειδητότητας εφαρμόζονται στους τομείς της Υγείας και της Ψυχικής Υγείας με επιτυχία τα τελευταία 40 χρόνια σε όλο τον κόσμο για την αντιμετώπιση του άγχους, της κατάθλιψης, του χρόνιου πόνου και πολλών άλλων διαταραχών. Εφαρμογές της επίσης χρησιμοποιούνται από μεγάλες πολυεθνικές εταιρίες, πανεπιστήμια και εκπαιδευτικά ιδρύματα.
Εξασκούμενοι στην εφαρμογή της ενσυνειδητότητας, μπορούμε να αποκτήσουμε μεγαλύτερη επίγνωση και να μάθουμε να εστιάζουμε στο εδώ και τώρα, μέσω της αναπνοής και τις επικέντρωσης στις αισθήσεις. Μαθαίνουμε να αποδεχόμαστε τις καταστάσεις με αποδεκτικότητα και με έλλειψη επίκρισης, μαθαίνουμε να αποστασιοποιούμαστε, να είμαστε πιο διαλλακτικοί και να αντιλαμβανόμαστε τη μεγάλη εικόνα.
Υπάρχουν πολλοί τρόποι εξάσκησης της ενσυνειδητότητας άλλοι προερχόμενοι από την ψυχολογία, άλλοι από την πνευματικότητα, όμως η ενσυνειδητότητα δεν είναι μόνο για τους βουδιστές, τους ψυχολόγους ή τους μυστικιστές. Εστιάζοντας την προσοχή μας στις αισθήσεις μας, τις σκέψεις μας, τα συναισθήματά μας αλλά και παρατηρώντας προσεκτικά το περιβάλλον μπορούμε να εξασκήσουμε συνειδητά την ικανότητά μας να καλλιεργούμε και να βιώνουμε θετικά συναισθήματα όπως η συμπόνοια, η καλοσύνη και η ενσυναίσθηση.
Ένας απλός και ευχάριστος τρόπος εξάσκησης της ενσυνειδητότητας είναι και ο ακόλουθος. Θα χρειαστεί να αφιερώσεις περίπου 20 λεπτά την ημέρα, κάνοντας έναν περίπατο μόνος ή μόνη για μια εβδομάδα. Επίλεξε μία διαδρομή κοντά στο σπίτι ή τη δουλειά, ώστε να μη βρίσκεις εύκολα δικαιολογίες για να τον αποφύγεις. Κάθε μέρα προσπάθησε να επιλέγεις μια διαφορετική διαδρομή, ή έστω κάποια κομμάτια της να είναι διαφορετικά. Δεν θέλουμε να εξοικειωθείς πολύ με τις εικόνες, τους ήχους και τις μυρωδιές, αλλά να βρίσκεις πάντα κάτι καινούργιο που να σου κινεί την περιέργεια και να σου τραβά την προσοχή.
Περπάτα αργά, συνειδητά και εστίασε την προσοχή σου σε όσο το δυνατόν περισσότερα θετικά πράγματα υπάρχουν γύρω σου. Χρησιμοποίησε όλες σου τις αισθήσεις και επικεντρώσου σε εικόνες, ήχους, μυρωδιές ή άλλες αισθήσεις. Θα συνειδητοποιήσεις πόσα πράγματα υπήρχαν που όσες φορές και να είχες περάσει από εκεί, δεν τα είχες παρατηρήσει.
Μπορείς να εστιάσεις για παράδειγμα σε έναν όμορφο κήπο, σε ένα όμορφα διακοσμημένο μπαλκόνι, σε μία παλιά σκαλιστή πόρτα. Μπορείς να επικεντρώσεις την προσοχή σου στον ουρανό. Στο χρώμα του, στα σύννεφα, στις γραμμές που σχηματίζουν τα αεροπλάνα. Μπορείς να κλείσεις τα μάτια και να νιώσεις τον αέρα στο πρόσωπο και το δέρμα σου. Να αφεθείς στη μυρωδιά του γρασιδιού, του βρεγμένου χώματος, του γιασεμιού στον κήπο ενός σπιτιού από το οποίο μπορεί να περνάς κάθε μέρα, αλλά που ποτέ δεν έδωσες σημασία. Μπορείς να επικεντρώσεις την προσοχή σου στους περαστικούς. Να παρατηρήσεις τις εκφράσεις τους, τη γλώσσα του σώματός τους. Να μαντέψεις τις σκέψεις τους.
Καθώς συνεχίζεις, σταμάτησε για λίγο και βεβαιώσου ότι όλοι αυτοί οι ήχοι, οι εικόνες, οι μυρωδιές καταγράφονται συνειδητά στην επίγνωσή σου. Αναγνώρισε καθένα από αυτά στο μυαλό σου και μην τα αφήσεις να φύγουν. Κατάγραψέ τα μέσα στο μυαλό σου, σαν να χρειάζεται να τα ζωγραφίσεις με λεπτομέρεια όταν επιστρέψεις στο σπίτι. Σαν να πρέπει να τα περιγράψεις σε έναν αρωματοποιό, ο οποίος θα φτιάξει στο εργαστήριό του ακριβώς αυτό που εσύ μυρίζεις. Προσπάθησε να προσδιορίσεις με ακρίβεια τι είναι αυτό που σε αγγίζει.
Αυτή είναι μία απλή άσκηση με μεγάλη όμως δύναμη. Θα σε ξαφνιάσει το πόσα πράγματα ξεπερνάς καθημερινά χωρίς να τους δώσεις την απαραίτητη σημασία. Πόσα όμορφα πράγματα υπάρχουν γύρω σου που δεν έχεις ποτέ προσέξει.
Όλοι μας μπορούμε να επωφεληθούμε από τις ευεργετικές ιδιότητες της ενσυνειδητότητας. Υπάρχουν τόσες πολλές τεχνικές που σίγουρα μπορούμε να βρούμε κάποια που να μας ταιριάζει και να την εντάξουμε στο πρόγραμμά μας για μια καλύτερη ποιότητα ζωής.
Και θα κλείσουμε με ένα απόφθεγμα από τον Eddie Cantor που λέει: «Πήγαινε πιο αργά και απόλαυσε τη ζωή. Όταν τρέχεις πολύ, δεν χάνεις μόνο το τοπίο- χάνεις την αίσθηση του προορισμού σου, αλλά και την αίσθηση του λόγου για τον οποίο έχεις αυτόν τον προορισμό».
Γράφει η Τίνα Στρατηγοπούλου,
Σύμβουλος Προσωπικής Ανάπτυξης, Επαγγελματίας Θετικής Ψυχολογίας, Πιστοποιημένη Life Coach, Mentor
MSc in Applied Positive Psychology & Coaching Psychology
ΑΝΘΙΖΕΙΝ (Θετική Ψυχολογία – Coaching)
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Share this post
