Κάποτε ρώτησαν το γνωστό φιλόσοφο Θαλή τον Μιλήσιο «τι είναι δύσκολο;» και αυτός απάντησε ότι «δύσκολο είναι το να γνωρίσεις τον εαυτό σου». Αυτογνωσία λοιπόν… Με μια πρώτη ματιά θα λέγαμε ότι είναι εύκολο πράγμα. Αυτονόητο ίσως. Είναι όμως πράγματι τόσο απλό;
Ζούμε σε μία εποχή όπου είμαστε τόσο απορροφημένοι από εξωτερικούς παράγοντες, που έχουμε ξεχάσει ποιοι πραγματικά είμαστε. Έχουμε αποκοπεί από τον εσωτερικό μας κόσμο και είμαστε εξαρτημένοι από την εικόνα που δείχνουμε προς τα έξω.
Χρησιμοποιούμε φίλτρα στις φωτογραφίες, ανεβάζουμε stories που δείχνουν μία υπέροχη αλλά ψεύτικη ζωή, φοράμε μοδάτα ρούχα για να αρέσουμε, κάνουμε πράγματα που δεν θέλουμε για να ικανοποιήσουμε τους άλλους και να τους κάνουμε να μας αποδεχτούν. Φοράμε ένα ψεύτικο χαμόγελο και κάνουμε τα πάντα για να ικανοποιήσουμε τις προσδοκίες της κοινωνίας. Αλλά εμείς που βρισκόμαστε μέσα σε όλο αυτό; Που είναι ο εαυτός μας;
Αν κάποιος μας ρωτήσει ποιοι πραγματικά είμαστε, ίσως να μην ξέρουμε να απαντήσουμε. Και αυτό γιατί μέσα σε αυτό τον αγώνα για αναγνώριση και αποδοχή, έχουμε πια ξεχάσει…
Για να θυμηθούμε ωστόσο ποιοι είμαστε χρειάζεται αρχικά να απεξαρτηθούμε από τους εξωτερικούς παράγοντες και να μετατοπίσουμε την προσοχή μας από όσα συμβαίνουν γύρω μας, σε όσα συμβαίνουν μέσα μας. Να αποκτήσουμε Αυτογνωσία…
Πώς ορίζεται όμως η αυτογνωσία; Αυτογνωσία είναι το “Γνώθι σαυτόν” όπως έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες. Είναι η ικανότητα του να ρίχνουμε φως στον εσωτερικό μας κόσμο και να βλέπουμε βαθιά μέσα μας. Είναι το να γνωρίζουμε τις αξίες, τα θέλω, τις ανάγκες, τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τις δυνατότητες, τα κίνητρά μας. Περιλαμβάνει την επίγνωση του ποιοι είμαστε σε συνάρτηση με το ποιοι θέλουμε να είμαστε. Αποτελεί τη βάση της προσωπικής ανάπτυξης και της αυτοβελτίωσης και είναι το πρώτο βήμα που θα μας βοηθήσει να γίνουμε η καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας!
Η έννοια της Αυτογνωσίας θεωρείται ταυτόσημη ή συμπληρωματική της έννοιας της αυτεπίγνωσης, της αυτοαντίληψης και της αυτοσυνείδησης και τη μελετάμε στη φιλοσοφία, στις ανθρωπιστικές επιστήμες όπως την ψυχολογία, αλλά και στις θρησκείες.
Η σημασία της αυτογνωσίας είναι καθοριστική για την εξέλιξη του ατόμου και αποτελεί το απαραίτητο πρώτο βήμα για τη θετική αλλαγή. Και το παράδοξο είναι ότι μόνο όταν κάποιος αποδεχτεί τον εαυτό του όπως είναι, μπορεί να αλλάξει.
Η Αυτογνωσία αποτελεί τον πυρήνα της εσωτερικής μας ισορροπίας και θεωρείται σημαντικότατος παράγοντας για την ψυχική μας υγεία. Μας βοηθά να αποδεχτούμε και να αγαπήσουμε τον εαυτό μας και δίνει αξία και νόημα στην ίδια μας την ύπαρξη. Όταν γνωρίζουμε ποιοι είμαστε μπορούμε πιο εύκολα να διαχωρίζουμε τα δικά μας ‘’θέλω’’ από τα ‘’πρέπει’’ των άλλων, ώστε να τα διεκδικούμε, απελευθερωμένοι από προκαταλήψεις και στερεότυπα και να ζούμε με αυθεντικότητα, ελευθερία και θάρρος.
Η βαθιά γνώση του εαυτού έχει ως αποτέλεσμα την ικανότητα κατανόησης του πώς σκεφτόμαστε, τι νιώθουμε, πώς συμπεριφερόμαστε, ποια είναι τα κίνητρά μας και κατ’ επέκταση μας βοηθά να πάρουμε τον έλεγχο της ζωής μας. Επιπρόσθετα, αποκτούμε την ικανότητα ρύθμισης των συναισθημάτων μας και αναπτύσσουμε συναισθηματική νοημοσύνη. Τέλος, έχοντας συνείδηση των προβλημάτων μας, μπορούμε να εργαστούμε πιο στοχευμένα και αποτελεσματικά για την επίλυσή τους.
Οι έννοιες της αυτογνωσίας, της αυτοπεποίθησης και της αυτοεκτίμησης είναι στενά συνδεδεμένες. Η γνώση των πραγματικών δυνάμεων, αλλά και των ορίων μας μας κάνει πιο σίγουρους και αποτελεσματικούς στο να αντιμετωπίσουμε τα εμπόδια και τις προκλήσεις της καθημερινότητας, ενισχύοντας την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμησή μας και απελευθερώνοντάς μας από τα μπλοκαρίσματα που μας κρατούν πίσω. Έτσι μπορούμε να δούμε τη ‘’μεγάλη εικόνα’’, να κινητοποιηθούμε, να θέσουμε στόχους και να εργαστούμε ώστε να τους πετύχουμε.
Όταν γνωρίζουμε τον εαυτό μας σε βάθος γινόμαστε πιο ώριμοι, περισσότερο διορατικοί, είμαστε σε θέση να παίρνουμε καλύτερες αποφάσεις και να κάνουμε καλύτερες επιλογές σε όλους τους τομείς της ζωής μας, από την επιλογή συντρόφου μέχρι την επιλογή σταδιοδρομίας ή εργασίας. Με αυτόν τον τρόπο οδηγούμαστε σε μία πιο αρμονική και υπεύθυνη ζωή μέσα στην κοινωνία.
Η συμφωνία μεταξύ των αντιλήψεών μας για τον εαυτό μας και των αντιλήψεων των άλλων για μας είναι σημαντική. Επιπλέον η κατανόηση του εαυτού μας αποτελεί σημείο αναφοράς για την κατανόηση των άλλων και βοηθά στην ανάπτυξη θετικών σχέσεων, αφού βελτιώνει την επικοινωνία και αυξάνει την ενσυναίσθηση, τη συμπόνια και την κατανόηση.
Τέλος αντίθετες με την αυτογνωσία έννοιες είναι η έπαρση, η αυταρέσκεια, η μεγάλη ιδέα για τον εαυτό, με άγνοια της πραγματικότητας και υπερεκτίμηση των δυνάμεων, οι οποίες έχουν αρνητικό αντίκτυπο τόσο στην προσωπική ζωή, όσο και στην εργασία με παρουσία άγχους, ανασφάλειας, φθόνου, χαμηλών επιδόσεων και χαμηλής ικανοποίησης από τη ζωή.
Η αυτογνωσία δεν είναι κάτι στατικό. Η Ζωή εξάλλου είναι μία συνεχής κίνηση, μεταμόρφωση, εξέλιξη. Τα πάντα ρει είπε ο Ηράκλειτος και τίποτα δεν μένει το ίδιο. Το ίδιο γίνεται και με εμάς τους ίδιους. Ο αληθινός εαυτός μας σήμερα δεν είναι ο ίδιος με αυτόν που ήταν εχθές. Και αυτός που θα είμαστε αύριο θα είναι διαφορετικός από αυτόν που είμαστε σήμερα. Η αυτογνωσία είναι μία δυναμική διαδικασία που δε σταματά ποτέ.
Ωστόσο η κατάκτηση της αυτογνωσίας είναι μία επίπονη διαδικασία, η οποία απαιτεί θέληση, προσπάθεια, υπομονή και επιμονή. Υπάρχουν κάποιοι παράγοντες που παρεμποδίζουν την αυτογνωσία, αλλά και διάφορες τεχνικές που μπορούμε να ακολουθήσουμε για να έρθουμε πιο κοντά σε αυτή.
Ο βασικότερος παράγοντας που παρεμποδίζει την αυτογνωσία είναι ο βαθμός δυσκολίας της απόκτησής της. Η έννοια η ίδια είναι μία αφηρημένη έννοια και δεν μπορεί να μετρηθεί αντικειμενικά. Επίσης η αξιολόγηση της συμπεριφοράς μας, αλλά και η αναγνώριση των κρυφών μας κινήτρων δεν είναι εύκολη υπόθεση. Τέλος, οι πληροφορίες που χρειάζεται να λάβουμε στην προσπάθειά μας για αυτοπαρατήρηση είναι πάρα πολλές και οδηγούν συχνά σε σφάλματα. Έτσι καταλήγουμε είτε στο να υπερεκτιμούμε είτε στο να υποτιμούμε τον εαυτό μας.
Ένα άλλο συχνό εμπόδιο σε αυτό το απαιτητικό εγχείρημα της γνωριμίας με τον εαυτό είναι η έλλειψη υπομονής και επιμονής. Βιαζόμαστε και επιθυμούμε γρήγορες και εύκολες λύσεις, με αποτέλεσμα να απογοητευόμαστε εύκολα και να τα παρατάμε.
Άλλη μία δυσκολία είναι ο φόβος όσων θα ανακαλύψουμε μέσα μας και οι άμυνες που προβάλλουμε, αντιστεκόμενοι στην αυτογνωσία και απωθώντας δύσκολα συναισθήματα και σκέψεις με στόχο την αυτοπροστασία. Φοβόμαστε μήπως αυτά που θα αποκαλυφθούν δεν μας αρέσουν και μήπως τελικά είναι καλύτερα να μη τα βγάλουμε στην επιφάνεια, αφήνοντάς τα καλά κρυμμένα κάτω από το χαλί. Άλλωστε υπάρχουν και οι σκοτεινές πλευρές του εαυτού μας, η αποκάλυψη των οποίων μπορεί να μας προκαλέσει δυσφορία, ντροπή και έντονα αρνητικά συναισθήματα που δυσχεραίνουν την προσπάθειά μας.
Εξίσου σημαντικό εμπόδιο αποτελούν οι πολλές διαφορετικές πλευρές της ανθρώπινης ύπαρξης. Δεν είμαστε μαύρο ή άσπρο. Υπάρχουν πολλές διαβαθμίσεις, αλλά και πολλές διαφορετικές οπτικές γωνίες, οι οποίες δείχνουν την αλήθεια μας κάθε φορά από μία άλλη πλευρά. Ταυτόχρονα υπάρχουν και τυφλά σημεία που όλοι έχουμε και που δεν γνωρίζουμε.
Τέλος ένα τοξικό, μη υποστηρικτικό περιβάλλον ή και ένα υπερπροστατευτικό περιβάλλον μπορούν να εμποδίσουν την επίτευξη της αυτογνωσίας, υποσκάπτοντας τις προσπάθειές μας και απομακρύνοντάς μας από τον αληθινό μας εαυτό.
Τι μπορούμε να κάνουμε για να αποκτήσουμε αυτογνωσία; Υπάρχουν πολλές τεχνικές και ποικίλοι τρόποι, οι οποίοι εμπεριέχουν την αυτοπαρατήρηση, την ενδοσκόπηση, αλλά και την ανατροφοδότηση από τους άλλους.
Παρακάτω θα βρεις 10 πράγματα που μπορείς να κάνεις μόνος, ώστε να έρθεις πιο κοντά στον πραγματικό σου εαυτό.
- Μάθε να παρατηρείς και να αναγνωρίζεις τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τις επιθυμίες και τα κίνητρά σου.
- Βρες τα δυνατά σου σημεία, τα ταλέντα και τις δεξιότητές σου και αξιοποίησέ τα.
- Αναγνώρισε τι σε κάνει χαρούμενο και πρόσθεσέ το στην καθημερινότητά σου.
- Αναγνώρισε τα επιτεύγματα και τις επιτυχίες σου.
- Δες τη μεγάλη εικόνα.
- Πάρε ανατροφοδότηση από άτομα που εμπιστεύεσαι.
- Εξέτασε το περιβάλλον σου και όλα όσα σε επηρεάζουν γύρω σου.
- Δες τα πράγματα από διαφορετικές οπτικές.
- Αναγνώρισε τη διαφορά μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού σου εαυτού.
- Και το πιο σημαντικό: Αναγνώρισε τις αξίες σου και ζήσε βάσει αυτών.
Και επειδή όλα αυτά δεν είναι τόσο εύκολα όσο ακούγονται, δούλεψε με κάποιον ειδικό που θα σε καθοδηγήσει σε αυτή σου την προσπάθεια. Το αξίζεις!
Τέλος θα κλείσω με ένα απόφθεγμα του Abraham Maslow για την αυτογνωσία: Λαχταράμε και φοβόμαστε να γίνουμε πραγματικά ο εαυτός μας!
Γράφει η Τίνα Στρατηγοπούλου,
Σύμβουλος Προσωπικής Ανάπτυξης, Επαγγελματίας Θετικής Ψυχολογίας, Πιστοποιημένη Life Coach, Mentor
MSc in Applied Positive Psychology & Coaching Psychology
ΑΝΘΙΖΕΙΝ (Θετική Ψυχολογία – Coaching)
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Share this post
