Η επαγγελματική κάρτα της γράφει «καθηγήτρια αισθητικής, συγγραφέας, λεμφοθεραπεύτρια». Η ψυχή της λέει άλλα πράγματα. Η Τίμη Πατζίκα είναι η ιδρύτρια του Δικτύου Εθελοντών Κοινωνικής Αισθητικής, που βδομάδα παρά βδομάδα περιποιείται πολύ ιδιαίτερους ανθρώπους: τους τροφίμους του Δρομοκαϊτείου.
Με κόπο και πιστή στο όραμά της χρόνια ολόκληρα, κατάφερε να ξεπεράσει διαδικαστικές αγκυλώσεις, να κινήσει επιστημονική έρευνα και να ανατρέψει την παγιωμένη εικόνα της αισθητικής που σχηματίζεται από ματαιόδοξα, ωραιοπαθή πρόσωπα. Με πείσμα και επιμονή κατάφερε να βάλει την αισθητική σε ολόδικό της πλαίσιο. Κατόρθωσε να προσφέρει στους ψυχικά ασθενείς αυτό που έχουν απόλυτη ανάγκη: το ανθρώπινο άγγιγμα. Πέτυχε τρόφιμοι του Δρομοκαϊτείου που χαίρονται τις υπηρεσίες του δικτύου να δηλώνουν αναφερόμενοι στις αισθητικές περιποιήσεις τους με απόλυτη σοβαρότητα το εξής αφοπλιστικό: «Εγώ ξέρω ένα πράγμα: με τις κρέμες και το μασάζ στο πρόσωπό μου εξοστρακίζεται το ψυχολογικό στρες!».
Το Δίκτυο Εθελοντών Κοινωνικής Αισθητικής είναι ένα πρόγραμμα παροχής υπηρεσιών αισθητικής φροντίδας σε άτομα και ομάδες πληθυσμού οι οποίες για λόγους κοινωνικούς, οικονομικούς, ψυχολογικούς και άλλους δεν προσέρχονται στα εργαστήρια αισθητικής. Η κοινωνική αισθητική αποσκοπεί στη βελτίωση της ψυχικής υγείας των εξυπηρετούμενων ατόμων. Συμβάλλει στην ανάπτυξη της αυτοεκτίμησής τους. Διευκολύνει την ανάγκη επικοινωνίας με τους ανθρώπους που τα φροντίζουν. Εξασφαλίζει την κοινωνική αποδοχή τους από το περιβάλλον όπου ζουν. Κατά κύριο λόγο και για την ώρα δραστηριοποιείται στο Δρομοκαΐτειο.
Επικρατεί η αντίληψη πως οι αισθητικοί δεν νοιάζονται παρά για την ομορφιά και τη ματαιοδοξία. Πώς οδηγηθήκατε στη δημιουργία του Δικτύου Εθελοντών Κοινωνικής Αισθητικής;
Παλιά μια κυρία, πελάτισσά μου, μου είχε πει: «Θέλω να με περιποιηθείς και να με κάνεις πολύ ωραία για να μπορέσω να επιβάλω τις απόψεις μου». Κάποια άλλη φορά είχα μία πελάτισσα που της έκανα λεμφικές μαλάξεις στο πρόσωπο, μία μέθοδος που δημιουργεί πολύ έντονη χαλάρωση. Εκείνη λοιπόν σε κάθε επίσκεψή της χαλάρωνε τόσο, που την έπαιρνε ο ύπνος. Μου είχαν προξενήσει μεγάλη εντύπωση αυτές οι αντιδράσεις. Να σας πω επίσης ότι δεν ήταν επιλογή μου να γίνω αισθητικός. Έγινα από ανάγκη, γιατί στα 23 μου χρόνια πέθανε ο άντρας μου, κι εγώ χρειαζόμουν να σπουδάσω σε έναν κλάδο που δεν απαιτούσε πολλά χρόνια σπουδών, ώστε να μπορέσω να δουλέψω γρήγορα και να μεγαλώσω την κόρη μου. Πάντα λοιπόν ήθελα να φέρω αυτό το επάγγελμα του αισθητικού στα μέτρα μου κι όχι να εξυπηρετώ τη ματαιοδοξία του ανθρώπου να γίνει πιο όμορφος. Παρ’ όλα αυτά αισθητικός ήμουν και μάλιστα είχα μία εκπομπή στην Υ.ΕΝ.Ε.Δ. τότε. Εκείνη την εποχή μία εταιρία καλλυντικών, προκειμένου να προβληθεί, έκανε ένα διαφημιστικό σε ψυχιατρικές κλινικές. Μου ζήτησαν να συνεργαστούμε. Μόλις μπήκα σε αυτές τις κλινικές, κατάλαβα ότι αυτό ήθελα να κάνω στη ζωή μου: να περιποιούμαι ως αισθητικός ανθρώπους που δεν έχουν τη δυνατότητα να διαβούν το κατώφλι του αισθητικού. Ανθρώπους που είναι κλεισμένοι σε ιδρύματα. Ήθελα, ονειρευόμουν, είχα όραμα να κάνω κάτι εξαιρετικά ανορθόδοξο: να παντρέψω την αισθητική με την ψυχιατρική.
Ήταν δύσκολη η υλοποίηση αυτού του «ανορθόδοξου» παντρέματος;
Το ευτύχημα ήταν πως μέσω της διαφημιστικής προώθησης της εταιρίας καλλυντικών εγώ είχα γνωρίσει τον καθηγητή ψυχιατρικής και τότε διευθυντή του Δρομοκαϊτείου. Τον συνάντησα. Ήμουν πολύ νέα και δεν ήξερα πώς ακριβώς να του παρουσιάσω το όραμά μου. Αυτό που είχα όμως ήταν το πάθος μου για το όραμά μου. Ο άνθρωπος από τη πρώτη στιγμή έδειξε ενδιαφέρον. Όσο το έβλεπα στα μάτια του, τόσο του έλεγα τι ονειρευόμουν να κάνω. Με παρουσίασε στην επιστημονική επιτροπή του Δρομοκαϊτείου. Το πρόβλημα ήταν πως, για να μπορέσουμε να μπούμε ως αισθητικοί και να περιποιούμαστε ψυχικά ασθενείς, έπρεπε να υπάρχει σχετική βιβλιογραφία που να αποδεικνύει ότι όντως μια τέτοια παρέμβαση τους κάνει καλό. Δεν υπήρχε.
Πώς ξεπεράστηκε το πρόβλημα;
Πήγαμε στη Γαλλία. Συναντήσαμε τους επικεφαλής αισθητικούς. Μας είπαν ότι είναι υπέροχη ιδέα, ότι, αν καταφέρουμε να παντρέψουμε την αισθητική με την ψυχιατρική, ο ήλιος σε αυτό τον τομέα θα ανατείλει από την Ελλάδα, αλλά βιβλιογραφία δεν υπήρχε. Καταφέραμε να κάνουμε με την επιστημονική εποπτεία ψυχιάτρου στο Δρομοκαΐτειο ένα πιλοτικό πρόγραμμα με στόχο να αποδείξουμε ότι η αισθητική περιποίηση, δηλαδή επί της ουσίας το ανθρώπινο άγγιγμα, βοηθά τους ψυχικά αρρώστους. Ο ψυχίατρος επόπτης επέλεξε δέκα ασθενείς με το ίδιο πάνω κάτω ψυχιατρικό πρόβλημα. Αφού καταφέραμε να αποκτήσουμε ειδικές πολυθρόνες αισθητικής, μηχανήματα, καλλυντικά, με τη βοήθεια όλων των συναφών επαγγελματιών στους πέντε από τους δέκα ασθενείς κάναμε τρεις φορές την εβδομάδα από τις 9 το πρωί έως τις 12 το μεσημέρι περιποίηση προσώπου. Με τους άλλους πέντε τις ίδιες ώρες κάναμε απλώς βόλτα στον προαύλιο χώρο του νοσοκομείου χωρίς να μιλάμε καθόλου για αισθητική. Η δράση διήρκεσε 18 μήνες. Μετά έπρεπε να περιμένουμε τα επιστημονικά πορίσματα για να μπορούμε να «μπούμε» στο Δρομοκαΐτειο σε σταθερή βάση. Χρειάστηκε πολύς χρόνος. Τα αποτελέσματα της έρευνας δείχνουν βελτίωση στην επικοινωνία, μη επιθετικότητα, κοινωνική επαφή, φροντίδα εαυτού, υπευθυνότητα.
Στο μεταξύ παραιτηθήκατε του οράματος και της προσπάθειας;
Καθόλου. Πήγαμε και στο ψυχιατρικό τμήμα του νοσοκομείου «Σωτηρία» και σε γηροκομεία και σε παραγκουπόλεις στην Αφρική.
Έχω την εντύπωση, με σοβαρή πιθανότητα να κάνω λάθος, ότι οι ψυχικά ασθενείς δεν δέχονται εύκολα το ανθρώπινο άγγιγμα. Ισχύει;
Δεν το ξέρω να σας το πω αυτό. Δεν ασχολούμαστε με το ψυχιατρικό πρόβλημα των ασθενών. Δεν είναι ούτε δουλειά μας ούτε ο ρόλος μας. Ο αείμνηστος ψυχίατρος και διευθυντής του Δρομοκαϊτείου κ. Γεώργιος Λυκέτσος μάς το είχε επισημάνει . Ο ψυχίατρος κα διευθυντής της κλινικής στο νοσοκομείο «Σωτηρία» κ. Αθανάσιος Καρκανιάς επίσης μας είχε πει –την έχω κρατήσει τη σκέψη του– ότι ακόμη και οι ψυχικά ασθενείς έχουν ένα υγιές κομμάτι μέσα τους. «Εσείς» είχε πει σε εμάς τις αισθητικούς «ασχολείστε με αυτό το κομμάτι τους, τους φέρνετε σε επαφή με το υγιές τους κομμάτι. Το άλλο, το άρρωστο, είναι για εμάς τους ψυχιάτρους».
Τώρα πώς συνεργάζεται το Δικτύου Εθελοντών Κοινωνικής Αισθητικής με το Δρομοκαΐτειο;
Πλέον έχουμε υπογράψει πρωτόκολλο συνεργασίας. Πηγαίνουμε μία φορά κάθε δεκαπέντε ημέρες. Έχουμε το οργανωμένο ινστιτούτο μας με έξι πολυθρόνες ειδικές για αισθητική περιποίηση, με καλλυντικά που μας παραχωρούν οι βιομηχανίες. Έχουμε οργανώσει μεταξύ μας οι αισθητικοί τις αρμοδιότητές μας, ποια θα περιποιηθεί χέρια, ποια πρόσωπο, ποια πλάτη, ποια θα είναι στην υποδοχή των «πελατών». Ο αριθμός των ασθενών, ανδρών και γυναικών, αλλάζει. Άλλοι θέλουν περιποίηση για καιρό. Άλλοι έρχονται και φεύγουν, άλλοι απλώς παρακολουθούν.
Φαντάζομαι ότι οι ιστορίες που θα μπορούσατε να μου αφηγηθείτε από τη δράση σας στο Δρομοκαΐτειο είναι πολλές. Ποια σας έρχεται πρώτη στον νου;
Ένας ασθενής κοίταζε με περιέργεια το ινστιτούτο μας. Ρωτάει: «Τι είναι εδώ;» Και ένας άλλος ασθενής τον οποίο περιποιούμασταν του απαντά με απόλυτη σοβαρότητα: «Εδώ είναι μία μυοχαλαρωτική αντιστρεσογόνος συνάντηση!». Κι άλλη μία φορά ο ίδιος άνθρωπος είπε: «Εγώ ξέρω ένα πράγμα: με τις κρέμες και το μασάζ στο πρόσωπό μου εξοστρακίζεται το ψυχολογικό στρες!».
Για την ώρα η παρουσία του Δικτύου Εθελοντών Κοινωνικής Αισθητικής είναι αποκλειστικά στο Δρομοκαΐτειο. Τι σχέδια έχετε για το μέλλον;
Δημιουργούμε ένα νέο γκρουπ εθελοντών αισθητικών με στόχο να κάνουμε μία άλλη έρευνα, εξετάζοντας διαφορετικές παραμέτρους (σ.σ. σχετικές πάντα με την επίδραση της αισθητικής φροντίδας στους ψυχικά ασθενείς), δραστηριοποιούμενοι σε κάποιο άλλο δημόσιο νοσοκομείο. Ενδεχομένως στο Δαφνί. Δε μπορώ να ανακοινώσω κάτι περισσότερο για την ώρα.
Θα επανέλθω με την αρχική μου ερώτηση. Η αισθητική συνηθίζεται να εκλαμβάνεται αποκλειστικά ως υπηρεσία ομορφιάς και ματαιοδοξίας. Τι είναι για εσάς η αισθητική;
Αναγκαστικά έγινα αισθητικός. Σας το είπα από την αρχή. Θα μπορούσα να γίνω κοινωνική λειτουργός. Δεν μπόρεσα όμως. Σε όλη μου τη ζωή προσπάθησα και εξακολουθώ να προσπαθώ να φέρω την αισθητική στα μέτρα μου. Δεν είμαι ερευνήτρια, έχω όμως γράψει πολλά βιβλία (σ.σ. ανάμεσα τους «Το Άγγιγμα», που περιγράφει όλη την εμπειρία μέχρι και το Δρομοκαΐτειο). Είμαι καθηγήτρια αισθητικής και λεμφοθεραπεύτρια. Έχω συνδυάσει την αισθητική με την ψυχιατρική χωρίς φυσικά να είμαι γιατρός. Όταν με συστήνουν, λένε «από εδώ η κυρία Τίμη Πατζίκα, αισθητικός». Δυστυχώς. Με πιάνει το παράπονο, γιατί σκέφτομαι πως έχω κάνει τόσα άλλα πράγματα πέραν της αισθητικής. Γιατί αναρωτιέμαι: δηλαδή πρέπει κάθε φορά να δίνω το βιογραφικό μου; Με τόσα χρόνια στη δουλειά θα έπρεπε να έχω ινστιτούτο 500 τ.μ. στο Σύνταγμα και να εισπράττω λεφτά. Δεν έχω όμως πέραν ενός μικρού χώρου στην ίδια με το διαμέρισμά μου πολυκατοικία.
Η ιδέα και το όνειρο της κοινωνικής αισθητικής γεννήθηκαν πριν από περίπου 30 χρόνια. Πολύς καιρός. Τι σας έκανε να μην παραιτηθείτε του ονείρου;
Έχω περάσει πολύ δύσκολα στη ζωή μου. Η μητέρα μου πέθανε όταν ήμουν πολύ μικρή, στη γέννα της αδελφής μου, η οποία επίσης πέθανε στη γέννα. Ο πατέρας μου δεν μπόρεσε να συνέλθει από το πλήγμα. Έχασα τον άντρα μου στα 23 μου χρόνια. Έπρεπε να βρω τρόπο να μεγαλώσω την κόρη μου. Πάντα αυτό κάνω σε όλη μου τη ζωή: πέφτω, χτυπάω, πονάω, σηκώνομαι και συνεχίζω να περπατάω.
Κυβέλη Χατζηζήση,
Δημοσιογράφος – «Στέντορας»
Share this post
