Μιλώντας με τον κ. Θάνο Ασκητή, αντιλαμβάνεται κανείς πως το ανοιχτό μυαλό και η απελευθέρωση της σκέψης είναι μερικά από τα βασικότερα συστατικά για να επιτευχθεί η επικοινωνία και η κατανόηση στις ανθρώπινες σχέσεις.
Τα περιστατικά κακοποιητικής συμπεριφοράς, που δείχνουν να αυξάνονται τα τελευταία δύο χρόνια, οι προβληματισμοί αναφορικά με τη σεξουαλικότητα και την απιστία των δύο φύλων, αλλά και η σεξουαλική παρενόχληση που πολλοί ή πολλές αντιμετωπίζουν στον χώρο της εργασίας, είναι μερικά από τα θέματα που αναζήτησαν απαντήσεις μέσα από την παρακάτω συνέντευξη.
Κατά την περίοδο της καραντίνας λόγω της Covid-19 και ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών, παρατηρήθηκαν πολλά περιστατικά κακοποιητικής συμπεριφοράς. Γιατί πολλές γυναίκες δεν βρίσκουν τη δύναμη να καταγγείλουν τους συντρόφους τους ή να απομακρυνθούν από την κακοποιητική τους σχέση; Τι θα τις συμβουλεύατε;
Καταρχάς να σας πω πως η κακοποιητική συμπεριφορά υπήρχε από το παρελθόν και δεν αποτελεί τωρινό φαινόμενο. Τώρα δυστυχώς διανύουμε μια περίοδο έξαρσης, καθώς ο κορονοϊός δημιούργησε μια μεγάλη ένταση στις σχέσεις των δύο φύλων, ανακαλύφθηκαν προϋπάρχουσες προβληματικές καταστάσεις και ιδίως σε αυτές τις σχέσεις στις οποίες ήδη υπήρχε η εχθρότητα, η διαφωνία και η συναισθηματική ρήξη. Όλη αυτή η ασθενής εικόνα, που ήταν επικαλυμμένη πίσω από την ανοιχτή κοινωνία και την προσωπική καθημερινότητα του καθενός μας, αποκάλυψε την ασχήμια στις σχέσεις των ζευγαριών και οι εντάσεις που δημιουργήθηκαν οδήγησαν στο να αυξηθούν οι βίαιες συμπεριφορές του άνδρα, που πάντα υπήρχαν ως μια μορφή άμυνας ή επίθεσης.
Γιατί εν τέλει ο άνδρας είναι αδύναμο ον σε σχέση με τη γυναίκα, η οποία έχει πιο καλό και λογικό επίπεδο διαχείρισης, ενώ ο άνδρας έχει μάθει να χρησιμοποιεί τη βία, η οποία είναι και πρωτογενής διαβαθμισμένη συμπεριφορά του ενστίκτου τόσο του αρσενικού όσο και του θηλυκού.
Αναφορικά με το γιατί οι γυναίκες δεν βρίσκουν τη δύναμη να καταγγείλουν ή να απομακρυνθούν από τους κακοποιητικούς συντρόφους τους, πρέπει να θυμόμαστε πως μεγαλώνοντας η γυναίκα σε ένα παραδοσιακό μοντέλο, που ασφαλώς τα τελευταία χρόνια αλλάζει σημαντικά, έχει μάθει να υπομένει τη βία του άνδρα και να υποτάσσεται στην εξουσία του αρσενικού. Είναι το θύμα μιας κοινωνίας στερεοτύπων που την θέλουν υποτακτική, χωρίς κοινωνική φύση. Η κοινωνία μας είναι φαλλοκρατική, άρα η γυναίκα ως αδύναμη και ευάλωτη δεν είχε τρόπο να αντιμετωπίσει το bullying και την κακοποιητική συμπεριφορά που δεχόταν.
Είναι όμως αλήθεια πως η γυναίκα τα τελευταία χρόνια έχει απελευθερωθεί σημαντικά. Το γυναικείο φύλο έχει καλύτερη κοινωνική δομή και οργάνωση και πλέον η φωνή του ακούγεται. Βεβαίως ακόμη υπάρχουν αντιλήψεις κοινωνικής φύσεως που την κάνουν να ντρέπεται, να φοβάται και να αυτοενοχοποιείται.
Παρόλο που η βία ξεκινά από το παρελθόν, η γυναίκα στις μέρες μας διαφαίνεται πολύ δυνατή. Αρχίζει να μιλά και να διεκδικεί το δίκιο της. Αυτό είναι ενθαρρυντικό, καθώς όταν ξεκινήσει μια γυναίκα να μιλά, όπως έγινε με το κίνημα #metoo, συνεχίζουν στη συνέχεια να μιλούν και οι υπόλοιπες. Δίνεται η ευκαιρία με το #metoo να διαμορφώσει τις αντιλήψεις της, να αυτοκαθοριστεί, αλλά και να ετεροκαθοριστεί ως πρωταγωνιστική και αυτόνομη με αξιώσεις που προσβλέπουν στη δικαίωση.
Όσο δύσκολο κι αν είναι μια γυναίκα που έχει υποστεί κακοποιητική συμπεριφορά, πρέπει να μην παραμένει ανεκτικά σε αυτή τη σχέση. Πρέπει να μιλά. Να βρίσκει το θάρρος μέσα της να διεκδικεί το κοινωνικό, λειτουργικό και καλυμμένο νομοθετικά ανθρώπινο δικαίωμά της να μην την προσβάλλουν λεκτικά η σωματικά.
Γιατί τελικά απιστούν οι σύντροφοι; Μπορεί να προληφθεί; Μπορεί εν τέλει να συγχωρεθεί η απιστία από τους συντρόφους μας;
Θα πρέπει να ορίσουμε τον όρο απιστία, καθώς υπάρχει μια μεγάλη σύγχυση γύρω από αυτό. Τι είναι τελικά απιστία; Είναι μια διαφοροποίηση επιλογής της σεξουαλικότητας ενός ανθρώπου; Είναι η συναισθηματική σύνδεση η οποία προδίδεται και διαφοροποιείται, συνδέοντας τον εαυτό σου με έναν άλλον άνθρωπο; Ακόμα και η Εκκλησία έχει τοποθετηθεί σχετικά με την απιστία όταν λέει πως η πίστη εφ’ όρου ζωής σημαίνει ότι ο ένας ανήκει αποκλειστικά στον άλλον. Αυτό όμως είναι ένα απόλυτο μοντέλο. Είναι ένα μοντέλο που ανέπτυξαν οι παραδοσιακές κοινωνίες και το ταύτισαν με την υποχρέωση και την χρέωση της ευχής και του φόβου ότι άπιστος είναι εκείνος που αποκλίνει αυτής της υπόσχεσης.
Οι πιο πολλοί άνθρωποι συνδέουν απλοϊκά την απιστία με τη σεξουαλικότητα, με τη σωματική επαφή με κάποιο άλλο άνθρωπο.
Αν μιλήσουμε για τη συναισθηματική απιστία, εκεί θα σας πω ότι υπάρχει πρόβλημα. Ως ψυχίατρος και θεραπευτής της ανθρώπινης σεξουαλικότητας θεωρώ πως η απιστία σχετίζεται με τη συναισθηματική σύνδεση, με την ίδια την συντροφική σχέση που διαχειρίζεται σωστά ή όχι τα ποιοτικά της χαρακτηριστικά. Όπως είναι εκείνα της φροντίδας, του σεβασμού, του συναισθήματος, της κατανόησης, της σύνδεσης και της επικοινωνίας.
Για τους συντρόφους που είναι χρόνια μαζί, αξίζει να σημειωθεί πως με την πάροδο του χρόνου η σεξουαλικότητά τους μπορεί να αναπληρωθεί με τα χαρακτηριστικά μιας ψυχικής αναγνώρισης, της ασφάλειας και της φροντίδας, που και τα δύο φύλα όσο μεγαλώνουν χρειάζονται. Για μένα απιστία είναι η συναισθηματική προδοσία.
Πόσο σημαντικό ρόλο διαδραματίζει το μορφωτικό επίπεδο του συντρόφου ως προς την κακοποιητική του συμπεριφορά;
Οι μελέτες δείχνουν πως κακοποιητική συμπεριφορά δείχνουν όλοι οι άνθρωποι, ακόμα και αυτοί που είναι καθηγητές πανεπιστημίου. Παρ’ όλα αυτά η μορφωτική παιδεία του καθενός μας αφορά όχι ως προς τη γνωστική εξειδίκευση, αλλά ως προς την ενσυναίσθηση η οποία αναπτύσσεται στις σχέσεις των ανθρώπων. Όσο οι κοινωνίες αποκτούν μεγαλύτερη κουλτούρα γύρω από τους πολιτισμικούς θεσμούς και τις συνδέσεις των ομάδων, τόσο το μορφωτικό επίπεδο φαίνεται να διαδραματίζει κάποιο ρόλο.
Στο παρελθόν η γυναίκα ήταν «καταδικασμένη» να παντρευτεί και να κάνει οικογένεια. Δεν είχε το σημερινό εύρος των επιλογών αναφορικά με τις ανώτατες σπουδές, τη δημιουργία μιας επαγγελματικής πορείας και καριέρας. Στη σημερινή εποχή η γυναίκα έχει καταφέρει να αναπτύξει άμυνες. Είναι μορφωτικά δομημένη, μιλώντας όχι για κάποιο πτυχίο, αλλά κοινωνικά αναγνωρίσιμη και έχει αποκτήσει μια δυναμική ώστε να αναγνωρίζει τα λάθη του συντρόφου της, να σταματά την κακοποίησή της και να αναζητεί την τιμωρία του νόμου.
Παράλληλα το μορφωτικό επίπεδο των ανθρώπων ορίζεται από τα νέα μοντέλα συντροφικότητας που επιλέγονται στη σημερινή εποχή. Π.χ. μέσω του συμφώνου συμβίωσης οι άνθρωποι είναι πιο διαχειριστικοί στο δικαίωμα της αυτογνωσίας και απόλυτοι γνώστες του δικαιώματος της αυτονομίας, της αξιοπρέπειας, του σεβασμού, της επίγνωσης του νόμου. Αυτό είναι το μορφωτικό επίπεδο. Το ότι δηλαδή για τους συντρόφους ωριμάζουν οι συνθήκες ώστε να απελευθερώνονται, να μην καταπιέζονται και να δημιουργούν συνθέσεις μέσα από τις οποίες θα αποκτούν ενσυναίσθηση στο να συντηρούν ως πρωταγωνιστικά τα κριτήρια μια υγιούς σχέσης.
Ένα από τα θέματα που απασχολεί τους συντρόφους είναι η συχνότητα των σεξουαλικών τους επαφών. Υπάρχει μαγική συνταγή για τη συχνότητα; Αποκρυπτογραφεί η συχνότητα των σεξουαλικών επαφών την ποιότητα της σχέσης;
Μαγική συνταγή δεν υπάρχει και δεν πρέπει να υπάρχει. Η σεξουαλικότητα είναι μέρος της σχέσης γιατί η σεξουαλική ζωή διατηρεί τους δύο συντρόφους ως συντρόφους. Δηλαδή, με απλά λόγια, αν αφαιρεθεί η σεξουαλικότητα, οι άνθρωποι πλέον αλλάζουν μορφή επικοινωνίας. Μπορούν απλώς να συνυπάρχουν ως συγκάτοικοι, φίλοι και γονείς χωρίς τη σεξουαλική επαφή. Είναι πολύ βασικό να κατανοήσουμε πως η σεξουαλικότητα σηματοδοτεί τη γέφυρα μεταξύ της επικοινωνίας και της ψυχικής επαφής.
Η συχνότητα των επαφών δεν έχει τόσο πολύ μεγάλη αξία και σημασία εάν δεν αποτελεί πρόβλημα του ενός ή του άλλου συντρόφου. Η συχνότητα είναι επιλογή του κάθε ζευγαριού. Αν με ρωτάτε επιστημονικά, θα σας έλεγα πως ο ιδανικός μέσος όρος υπολογίζεται στις 1-3 φορές την εβδομάδα. Δεν μπορεί όμως να ειπωθεί πως για ένα ζευγάρι το οποίο δεν έχει τη συχνότητα των σεξουαλικών επαφών των 1-3 φορών την εβδομάδα ότι δεν είναι λειτουργικό. Το ίδιο δεν μπορούμε να πούμε και για το ζευγάρι που πληροί την ιδανική συχνότητα.
Καλό ζευγάρι είναι αυτό που διατηρεί τη σεξουαλική του ζωή σε μια συχνότητα που το ίδιο επιλέγει χωρίς να νιώθει το άγχος, την υποχρέωση, την ενοχή τον φόβο και κυρίως τον θυμό, που είναι το πιο καταλυτικό κομμάτι της επικοινωνίας στο ζευγάρι.
Επίσης, ένα ζευγάρι που δεν έχει καλή επικοινωνία δεν θα σωθεί επειδή έχει ευκαιριακές έντονες σεξουαλικές επαφές. Γιατί την επόμενη στιγμή θα ξαναρχίσει η σύγκρουση, η αντίδραση και η γκρίνια. Σε κάθε περίπτωση, δεν υπάρχει μαγική συνταγή και η καλή σχέση του ζευγαριού είναι εκείνη που θα ευοδώσει τη σεξουαλικότητα. Η ίδια η δυναμική της σχέσης του ζευγαριού είναι εκείνη που αποκαλύπτει τη μαγεία της.
Πολλές φόρες στον εργασιακό χώρο παρατηρούνται περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης. Πώς μπορούν τα θύματα να τη διαχειριστούν;
Ένας άνθρωπος που παρενοχλείται θα πρέπει αυτόματα να οριοθετεί. Δεν είναι δυνατόν οποιοσδήποτε δέχεται καταπίεση της προσωπικότητάς του, της σωματικής του ακεραιότητας και ευτελισμό να αναγνωρίζει ως δικαιολογία το δευτερογενές όφελος.
Το καθεστώς στο οποίο θεωρεί ο εργοδότης πως ο εργαζόμενος και ενδεχομένως μια νέα γυναίκα τού ανήκει και στο γραφείο και στο κρεβάτι του είναι απαράδεκτο, αδιανόητο και δεν πρέπει κανένας άνθρωπος που εργάζεται να υποκύπτει και να δέχεται τέτοιου είδους ενοχλήσεις, που προσβάλλουν την αξιοπρέπεια του, το κοινωνικό του κύρος και τη σεξουαλική του επιλογή.
Είναι αυτονόητο ότι τέτοιες περιπτώσεις δεν πρέπει να τις αποδεχτούμε. Πρέπει άμεσα να τις καταγγείλουμε και να υποστεί τις πρέπουσες τιμωρητικές διαδικασίες αυτός που παρενοχλεί. Αυτό είναι ένα πολύ ξεκάθαρο και διαφανές μήνυμα και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να συγχέεται με τον υγιή μηχανισμό του φλερτ, με τον οποίο ένας άνθρωπος λέει στον άλλον «Μου αρέσεις και θέλω να σε γνωρίσω καλύτερα». Όταν κάποιος λέει «Όχι, δεν θέλω να σε γνωρίσω», εκεί μπαίνουν απόλυτα τα όρια της αυτοάμυνας και της αυτοπροστασίας.
Αν κάποιος παραβεί τα όρια, τότε το θύμα θα ζητήσει νομική βοήθεια, την προστασία του κράτους και εκείνων των κοινωνικών συλλόγων, που όλοι μαζί έχουν τη δύναμη σήμερα να σταματήσουν αυτόν που παρενοχλεί και παραβιάζει την προσωπική μας ζωή.
Συνέντευξη-επιμέλεια: Κατερίνα Γκρίτζαλη,
Δ/ντρια Σύνταξης, stentoras.gr
Share this post
