Kαι ζούμε εμείς καλά και οι επόμενοι καλύτερα - Cob.gr: Σπίτια από χώμα, πέτρα και νερό

Η Κοιν.Σ.Επ. Βιώσιμη Ανάπτυξη, που είναι πιο γνωστή ως «cob.gr», ασχολείται με τη φυσική δόμηση και τη βιοκλιματική αρχιτεκτονική, δύο πρακτικές που έχουν ως αποτέλεσμα την εξοικονόμηση πόρων και ενέργειας. Ο Κώστας Κοντομάνος είναι συνιδρυτής της.

Μοιάζουν βγαλμένα από τα πιο αγαπημένα παραμύθια, όμως είναι απολύτως αληθινά. Στην πραγματικότητα το μόνο παραμυθένιο που έχουν είναι η επιδίωξή τους, που συνοψίζεται στην εξής παραμυθένια φράση: «και ζήσαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα». Τα φυσικά σπίτια και η φυσική δόμηση έχουν αυτό το σκοπό, την κατασκευή σπιτιών και κτισμάτων δημόσιας χρήσης από υλικά που προσφέρει το φυσικό περιβάλλον, από πέτρα και χώμα μέχρι πάγο και μαλλί από γιακ (σ.σ. δασύτριχα βοοειδή) ανάλογα τον τόπο. Κι έτσι η αειφορία παίρνει σάρκα και οστά και το οικολογικό αποτύπωμα, χάριν του οποίου, εάν δεν κάνουμε κάτι σύντομα ως πλανήτης, θα υπερθερμανθούμε και θα σκάσουμε, μειώνεται.

Με αυτή την ευαισθησία και επιδίωξη (να μην σκάσουμε ως πλανήτης) στα τέλη του ’90 δύο φίλοι αγοράσαν μία έκταση κοντά στη Λάρισα με σκοπό να ασχοληθούν με τη φυσική καλλιέργεια. Στην πορεία οι δύο φίλοι έγιναν ομάδα ολόκληρη, η ερασιτεχνική προσπάθεια μετατράπηκε στην Κοιν.Σ.Επ. Βιώσιμη Ανάπτυξη, που είναι πιο γνωστή ως «cob.gr» (cob είναι υλικό δόμησης που αποτελείται κυρίως από πηλό, άμμο, άχυρο, νερό), και μέχρι στιγμής έχουν φτιάξει 20 κτίρια, 98 φυσικές κατασκευές, έχουν κάνει 120 εκπαιδευτικές διοργανώσεις και έχουν εκπαιδεύσει 3.500 ανθρώπους.

Με άλλα λόγια, το cob.gr ασχολείται με τη φυσική δόμηση και τη βιοκλιματική αρχιτεκτονική, δύο πρακτικές που έχουν ως αποτέλεσμα την εξοικονόμηση πόρων και ενέργειας, η πρώτη στη φάση της κατασκευής μίας κατοικίας, ενώ η δεύτερη στη διατήρηση σταθερών συνθηκών διαβίωσης σε αυτή.

Ο Κώστας Κοντομάνος είναι ο ένας από τους δύο Λαρισαίους που φτιάχνουν φυσικά σπίτια και διαδίδουν τα οφέλη τους. Τον πετύχαμε, μέσω e-mail  φυσικά, στο Μπαχρέιν. Κι επειδή η στάση ζωής δεν έχει σύνορα και η τεχνολογία καταρρίπτει την έννοια του χώρου, μάθαμε άμεσα τη χρησιμότητα και τις προσδοκίες της cob.gr.

Πότε, με ποια αφορμή και με ποιο στόχο δημιουργήθηκε η Κοιν.Σ.Επ.;

Ο συνεταιρισμός μας δημιουργήθηκε πριν από πέντε χρόνια για να απελευθερώσει δυνάμεις και δυναμική που υπήρχε μέχρι τότε σε άτυπη ομάδα ανθρώπων. Βέβαια στη συνέχεια η ελληνική νομοθεσία περί κοινωνικών συνεταιρισμών δεν βοήθησε ιδιαίτερα αυτή τη δυναμική, γιατί στην ουσία, εκτός από τις ασφαλιστικές εισφορές, οι Κοιν.Σ.Επ. αντιμετωπίζονται από τη νομοθεσία ως κοινές επιχειρήσεις.

Τι υλικά χρησιμοποιούνται για τις κατασκευές;

Φυσικά και τοπικά διαθέσιμα ως επί το πλείστον υλικά. Αυτό σημαίνει ότι, αν είμαι στη Μάνη, προτιμώ να χτίσω με πέτρα, στη Θεσσαλία με χώμα, στη Φινλανδία με ξύλα, στη Μογγολία με μαλλί από γιακ και στη Λαπωνία με πάγο. Για οικολογικούς λόγους προσθέτουμε και ανακυκλωμένα ή καλύτερα επαναχρησιμοποιημένα υλικά στο μέτρο που δεν ενοχλούν αισθητικά ή λειτουργικά την κατασκευή.

Υπάρχει ασφάλεια των κατασκευών και των σπιτιών ακόμη και σε ακραία καιρικά φαινόμενα;

Σπίτια με φυσικά υλικά γίνονται σε όλα τα γεωγραφικά μήκη και πλάτη του πλανήτη και παρέχουν προστασία στις πιο ακραίες καιρικές συνθήκες. Οπότε η απάντηση στην ερώτηση είναι «ναι».

Τα φυσικά σπίτια ταιριάζουν και στο αστικό περιβάλλον;

Φυσικά. Εξωτερικά μπορεί να μην διαφέρουν πουθενά από ένα συμβατικό σπίτι. Ίσως το πάχος της τοιχοποιίας, που στις περισσότερες περιπτώσεις είναι μεγαλύτερο, μπορεί να τις προδώσει. Επίσης, ενώ είναι τεχνικά δυνατόν, είναι λιγάκι ασυνήθιστο να γίνουνε πολυκατοικίες με φυσικά υλικά. Οπότε συνήθως και στο αστικό περιβάλλον είναι πιο συνηθισμένοι ένας έως και τρεις όροφοι.

Τα φυσικά σπίτια ταιριάζουν σε οικογένειες; Υπάρχει περιορισμός στα τετραγωνικά και στη διαρρύθμιση των δωματίων;

Δεν είμαι σίγουρος ότι χρειάζονται παραπάνω εξηγήσεις, αλλά, αφού στα φυσικά σπίτια, και σε αντίθεση με τα συμβατικά, το περιβάλλον είναι απόλυτα υγιεινό και ασφαλές, είναι μάλλον και το πιο κατάλληλο για τα παιδιά μας. Όσο για το δεύτερο σκέλος της ερώτησης, το «όχι» μάλλον αρκεί.

Ποια είναι τα μειονεκτήματα των φυσικών σπιτιών;

Ότι δεν προσφέρουν σημαντικό οικονομικό όφελος στις κατασκευαστικές εταιρίες.

Πώς λειτουργούν οι ηλεκτρικές συσκευές για παράδειγμα; Υπάρχει κανονική παροχή νερού και ρεύματος;

Δεν υπάρχει καμία διαφορά στο επίπεδο ανέσεων ή σχεδιασμού με τα συμβατικά σπίτια.

Νομίζετε ότι μπορεί να αντιμετωπιστούν με εμπιστοσύνη από τους απλούς πολίτες αυτά τα σπίτια και να γίνει επιλογή τους;

Η ραγδαία και κατακόρυφη αύξηση της ζήτησής τους από τους απλούς καθημερινούς ανθρώπους δείχνει ακριβώς αυτό.

Η επιλογή ενός φυσικού σπιτιού είναι επιλογή β΄ κατηγορίας;

Σίγουρα το αντίθετο, εφόσον πρόκειται για σπίτια οικονομικότερα και στην κατασκευή τους, αλλά και στη λειτουργία τους, πιο υγιεινά και με πολύ χαμηλότερο οικολογικό αποτύπωμα. Είναι κάτι σαν τις ηλεκτρικές συσκευές με δείκτη «Α+++».

Πόσο κοστίζουν;

Εξαρτάται από την τεχνική, τα υλικά και τις αρχιτεκτονικές επιλογές. Σε κάθε περίπτωση όμως από ελαφρώς έως πολύ χαμηλότερο από αυτό των συμβατικών.

Απευθύνονται σε ειδικές ομάδες πολιτών; Για παράδειγμα, πολύ νέους ανθρώπους με οικολογικές ευαισθησίες, πρόσφυγες, που έτσι κι αλλιώς δεν έχουν σπίτια να μείνουν, ή στον γενικό πληθυσμό;

Απευθύνονται στους πάντες. Για έναν πρόσφυγα, για παράδειγμα, είναι μία πολύ πιο οικονομική και ποιοτική λύση από το κοντέινερ. Για τον οικολόγο η προφανής επιλογή και για τους υπόλοιπους η καλύτερη λύση.

Από τις δημοσιευμένες φωτογραφίες των φυσικών κατασκευών μού έρχονται στον νου δύο εικόνες: το λαχταριστό σοκολατόσπιτο του παραμυθιού «Χάνσελ και Γκρέτελ» και τα πάρκα του σπουδαίου Γκαουντί στην Ισπανία. Τα δικά σας κτίσματα πώς θέλετε να εγγραφούν στη συνείδηση των Ελλήνων;

Η αρχιτεκτονική δεν έχει καμία απολύτως σημασία. Συνήθως τα σπίτια αυτά εμφανίζονται ξεχωριστά αρχιτεκτονικώς για να τονίσουν την ιδιαιτερότητά τους. Προτιμώ να καταγραφούν ως σπίτια από ανθρώπους για ανθρώπους.

Σε τι επίπεδο είναι οι φυσικές κατασκευές στο εξωτερικό;

Αν και η  πρακτική της φυσικής δόμησης έχει ξεκινήσει στο εξωτερικό πριν από περίπου 10 χρόνια, θα έλεγα ότι αυτή τη στιγμή η Ελλάδα βρίσκεται στην ίδια θέση με την Αμερική, όπου πρωτοξεκίνησε, και σε φιλοσοφία, αλλά και σε αριθμό κατασκευών, αναλογικά πάντα με τον πληθυσμό.

Ποιες είναι οι προσδοκίες σας;

Σε προσωπικό επίπεδο να ζήσουμε ευτυχισμένοι χωρίς να μπαίνουμε εμπόδιο και στην ευτυχία των άλλων. Σε επίπεδο παρέας/συνεταιρισμού αυτή η πρακτική να γίνει κοινή επιδίωξη.

Ποιος ο κοινωνικός ρόλος της Κοιν.Σ.Επ. σας;

Η προώθηση της αειφορίας του περιβάλλοντος, η συμβολή στην κοινωνική και οικονομική ισότητα, η προστασία και η αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας, η αειφόρος γεωργία και κτηνοτροφία, η οποία δίνει έμφαση στη διατήρηση και στη διάδοση απειλούμενων τοπικών παραδοσιακών ποικιλιών ή «φυλών» και στην αποτροπή διείσδυσης γενετικά τροποποιημένων οργανισμών, η τοπικά και περιφερειακά υποστηριζόμενη γεωργία ή κτηνοτροφία, που συμβάλλει στην ανάπτυξη απευθείας εμπορικών σχέσεων μεταξύ παραγωγών και καταναλωτών και ενισχύει τη δυνατότητα πρόσβασης σε είδη πρώτης ανάγκης, ιδίως των ασθενέστερων οικονομικά ομάδων του πληθυσμού, μέσα από την απευθείας διάθεσή τους, το δίκαιο και αλληλέγγυο εμπόριο, η λειτουργία «φυσικών αγροκτημάτων» με κάθετη παραγωγή, μεταποίηση και χονδρική/λιανική διάθεση των προϊόντων τους.

Λέτε «χτίζουμε σήμερα για το αύριο». Πόσο μακρινό μπορεί να είναι αυτό το αύριο;

Είναι το αύριο το δικό μας και των παιδιών μας. Η παγκόσμια αποδεκτή έννοια για τη βιωσιμότητα είναι ότι οι ανάγκες μας θα πρέπει να ικανοποιούνται χωρίς να θυσιαστεί η δυνατότητα ικανοποίησης των αναγκών των επόμενων γενεών. Αυτή τη στιγμή το 10% των ανθρώπων του πλανήτη έχει κατασπαταλήσει στην ουσία την πλειονότητα των πόρων του. Για να υπάρξει βιώσιμο αύριο για όλους μας, θα πρέπει να σταματήσουμε να παίρνουμε 3 και να αφήνουμε το 1 πίσω στον πλανήτη.

Κυβέλη Χατζηζήση,
Δημοσιογράφος – «Στέντορας»

Share this post