Τι ρόλο παίζει το γέλιο στη ζωή μας; Είναι η κωμωδία σοβαρό επάγγελμα; Τι σχέση έχει η κωμωδία με την εργασιακή εξέλιξη; Μπορούμε να πάρουμε στα σοβαρά κάτι που μας δίνεται με κωμικό τρόπο; Ο Παναγιώτης Κούδας, κωμικός με δυνατή παρουσία στον χώρο του stand-up και του improv comedy, μας βοηθά να κατανοήσουμε τον ρόλο του γέλιου στη ζωή μας, ο οποίος είναι μάλλον πολύ πιο απαραίτητος απ’ όσο φανταζόμαστε!

Πώς ασχολήθηκες με την κωμωδία;

Η κωμωδία μου άρεσε πολύ από μικρή ηλικία. Έβλεπα όσο περισσότερο μπορούσα και προσπαθούσα να φτιάξω κι εγώ δικά μου αστεία. Μην γνωρίζοντας τους κανόνες στην αρχή, το έκανα όπως το κάνει ένα παιδάκι, παίζοντας. Έγραφα διάφορα κωμικά κείμενα και αργότερα ανακάλυψα το stand-up και το improv comedy και άρχισα να μαθαίνω τους κανόνες τους. Τελικά μου πήρε πολλά χρόνια για να καταλάβω ότι ο σωστός τρόπος για να κάνεις κωμωδία είναι αυτός που έκανα παιδάκι, παίζοντας!

Έκανες κάτι άλλο πριν;

Είμαι ηλεκτρολόγος μηχανικός στα χαρτιά, μάλλον πλέον ούτε στα χαρτιά, δεν ξέρω καν πού είναι το πτυχίο μου! Παράλληλα με την πρωινή μου δουλειά δοκίμαζα και την κωμωδία, κάποια στιγμή έκανα και τα δύο, μέχρι που στο τέλος η κωμωδία με κέρδισε κατά κράτος. Σκεφτόμουν «να κάνω κάτι που δεν μου αρέσει και να βγαίνω οικονομικά ή να κάνω κάτι που μου αρέσει και να μην βγαίνω οικονομικά;». Και αποφάσισα να μην βγαίνω οικονομικά, τουλάχιστον στην αρχή, με κάτι που μου αρέσει.

Ποιες είναι οι αντιδράσεις των συνομιλητών σου όταν σε ρωτάνε τι επαγγέλλεσαι και τους λες «είμαι κωμικός»;

Πριν από περίπου 5 χρόνια ή δεν καταλάβαιναν τι τους λέω ή μου έλεγαν «δηλαδή ηθοποιός;». Σήμερα καταλαβαίνουν αμέσως, μου λένε «κάνεις stand-up;». Πολλοί ακόμα με ρωτάνε αν είμαι ηθοποιός, αλλά οι περισσότεροι με συνδέουν με το stand-up, πράγμα που είναι πολύ ευχάριστο.

Το επάγγελμά σου χωράει νέα ταλέντα;

Όχι μόνο χωράει, επιβάλλεται να έχει νέα ταλέντα και ευτυχώς έχει. Υπάρχουν πολλά νέα παιδιά που βγάζουν εξαιρετικά αστεία και τα ζηλεύω με την καλή έννοια. Λέω «κοίτα, είναι 19 χρονών και το σκέφτηκε, γιατί δεν το σκέφτηκα εγώ τόσα χρόνια; να κάτσω να δουλέψω παραπάνω!». Αυτή η επαφή με τους άλλους κωμικούς είναι πολύ σημαντική. Ό,τι δεν έχει νέους ανθρώπους πεθαίνει. Πόσα χρόνια νομίζεις έχω μπροστά μου; Δεν έχω πολλά!

Τι πρέπει να κάνει κάποιος που θέλει να ασχοληθεί με την κωμωδία;

Με αφετηρία τα βασικά, υπάρχουν κάποιοι γενικοί κανόνες της κωμωδίας που πρέπει να μάθει. Υπάρχουν πολλά βιβλία για το χιούμορ και τον ρόλο του στη ζωή μας, που ξεκινούν από την commedia dell’ arte, τη σχολή μιμητικής και το θέατρο δρόμου. Από κει και πέρα εξαρτάται από το είδος. Αν θέλει κανείς να ασχοληθεί με το stand-up, πρέπει να πάει σε open mic. (βραδιές κωμωδίας όπου δίνονται λίγα λεπτά επί σκηνής σε νέους κωμικούς). Πρέπει να γράψει και να γράψει, να παίξει και να παίξει. Δυστυχώς το stand-up έχει αυτή τη διαδικασία εξέλιξης, χρειάζονται 4-5 χρόνια δουλειάς για να πεις ότι έχεις 20 λεπτά καλό υλικό. Για το improv τα πράγματα είναι πιο απλά. Πηγαίνεις σε μία σχολή, ξεκινάς με μία ομάδα που κάνει improv και… πρόβα, πρόβα, πρόβα. Μπορείς να κλείσεις 500 ώρες πρόβας σε έναν χρόνο; Σε έναν χρόνο είσαι έτοιμος.

Μπορεί κάποιος να βιοποριστεί από την κωμωδία;

Έτσι όπως εξελίσσονται τα πράγματα στο είδος, που γίνεται πιο γνωστό και αποδεκτό από τον κόσμο, σε βάθος χρόνου μπορείς να βιοποριστείς από αυτό.

Από την εμπειρία σου, τι ρόλο παίζει το χιούμορ για τους Έλληνες; Μπορούμε να πάρουμε στα σοβαρά κάτι που μας δίνεται με κωμικό τρόπο;

Καταρχάς, πέρα από το ότι ως χώρα έχουμε μεγάλη καταγεγραμμένη ιστορία κωμωδίας από τον Αριστοφάνη μέχρι σήμερα, δεν πιστεύω ότι υπάρχει μεγάλη διαφορά από λαό σε λαό όσον αφορά στο γέλιο, αν εξαιρέσεις τους Κινέζους, που δε γελάνε! Το γέλιο είναι συνδετικός κρίκος μεταξύ των ανθρώπων, που έχει δημιουργηθεί από την εξέλιξη εκατομμυρίων χρόνων. Είναι βασικό συστατικό της κοινωνίας μας και το χρειαζόμαστε καθημερινά στις ανθρώπινες σχέσεις.

Πέρα από αυτό, δεν δέχομαι την άποψη «δεν κάνουμε αστεία με αυτό το πράγμα». Τα όρια της κωμωδίας δίνονται πάντα από το πλαίσιο στο οποίο παίζεται αυτή. Αν κοροϊδέψω προσωπικά έναν άνθρωπο που δεν τον ξέρω, αυτό δεν είναι αποδεκτό, είναι κακία. Αν όμως μέσα σε ένα ορισμένο πλαίσιο καλούσαμε αφενός ανθρώπους καρκινοπαθείς και αφετέρου κωμικούς που έχουν ένα προσωπικό βίωμα με τον καρκίνο και βάζαμε τους δεύτερους να κάνουν κωμωδία με θέμα την ασθένεια, αυτό θα ήταν αποδεκτό ή όχι; Οι ασθενείς όχι μόνο θα γελούσαν, αλλά θα γελούσαν και πολύ περισσότερο από όσους είναι «απέξω».

Όταν μπαίνεις στο πλαίσιο μίας κωμικής παράστασης, πρέπει να αποδεχτείς ότι αυτό που βλέπεις δεν είναι η πραγματικότητα, είναι μία παράσταση. Σε ένα θεατρικό έργο μπορώ να δω έναν φόνο, στην κωμωδία γιατί δεν μπορώ να δω κάτι δύσκολο; Ο Αριστοφάνης στα έργα του έγραφε σόκιν αστεία, αλλά τα περισσότερα από τα έργα του είναι αντιπολεμικά, τι πιο σοβαρό από αυτό! Ο Ρομπέρτο Μπενίνι πήρε Όσκαρ με το «Η Ζωή είναι Ωραία», που εκτυλισσόταν μέσα σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης.

Ο λόγος που μπορείς να πιάσεις πολύ σοβαρά θέματα με την κωμωδία είναι ότι το γέλιο από βιολογικής πλευράς λειτουργεί ανακουφιστικά στον άνθρωπο. Μας βοηθά να μικρύνουμε τον φόβο και να πάρουμε κουράγιο. Αυτό είναι το χιούμορ!

Το  stand-up comedy είναι λίγο πολύ γνωστό πλέον. Το improv comedy τι είναι;

Το improv Ως είδος γεννήθηκε τη δεκαετία του ’60 στον Καναδά και στις Η.Π.Α. και αποτελεί πια ξεχωριστό κομμάτι τέχνης. Είναι ένα είδος θεάτρου βασισμένο στον αυτοσχεδιασμό και αποτελείται από παιχνίδια διάρκειας λίγων λεπτών ως και ένα ολόκληρο θεατρικό έργο. Σε κάθε περίπτωση το παιχνίδι ξεκινά χωρίς κανένα σενάριο. Συνήθως ζητάμε λέξεις απ’ το κοινό και με έμπνευση αυτές μπορούμε να δημιουργήσουμε αυτοστιγμεί ένα ολόκληρο έργο.

Στην Ελλάδα έγινε γνωστό με το «Κάψε το Σενάριο», που έφερε ο Λάμπρος (Φισφής). Εκείνη την περίοδο δημιουργήθηκαν ταυτόχρονα τέσσερις πυρήνες improv, που δεν γνωρίζονταν μεταξύ τους: εγώ, που ξεκινούσα στη Θράκη, ο Στέλιος Ανατολίτης και ο Γιώργος Βαβούρας στη Θεσσαλονίκη, ο Λάμπρος, που έφερε το improv από την Ευρώπη, και ο Μενέλαος Πρόκος, που ήρθε από το Τέξας και άνοιξε την πρώτη σχολή improvibe στην Αθήνα το 2012. Φυσικά μετά από λίγο καιρό γνωριστήκαμε όλοι.

Τι σχέση έχει με το stand-up comedy;

Έχουν έναν κοινό παράγοντα, και τα δύο είναι κωμωδία, αλλά ταυτόχρονα έχουν τεράστιες διαφορές. Στο stand-up, παρόλο που υπάρχει αυτοσχεδιασμός πάνω στη σκηνή, όλα είναι κατά βάση γραμμένα και σκηνοθετημένα κι επίσης ο κωμικός είναι μόνος του. Στο improv, από την άλλη, υπάρχει ομάδα, ο ένας υποστηρίζει τον άλλον και δεν υπάρχει τίποτα απολύτως γραμμένο. Προσωπικά μου αρέσουν και τα δύο γιατί συμπληρώνει το ένα το άλλο. Το stand-up είναι αγχωτικό, επειδή όλα εξαρτώνται από μένα, όμως το λατρεύω. Στις παραστάσεις του improv ανεβαίνω στη σκηνή απλώς για να διασκεδάσω, οπότε λειτουργεί αγχολυτικά. Και όσο πιο καλά περνάω στη σκηνή, τόσο πιο καλά περνάει κι ο κόσμος από κάτω!

Τώρα τι σχέση έχει το improv με την εργασιακή ζωή;

Η αυτοσχεδιαστική κωμωδία χρησιμοποιείται εδώ και πολλά χρόνια στο εξωτερικό ως εταιρικό εργαλείο εκπαίδευσης με την εξής λογική: όταν ξεκινάς να φτιάξεις μία αυτοσχεδιαστική ιστορία από το μηδέν, ο μόνος τρόπος για να συμβεί αυτό είναι η άψογη επικοινωνία της ομάδας. Πράγμα που σημαίνει ότι ο ένας πρέπει να ακούει πολύ καλά τον άλλον και «ακούω» σημαίνει: παρατηρώ τι είπες, ποιες λέξεις χρησιμοποίησες, τη στάση του σώματός σου, το συναίσθημα, το πρόσωπό σου. Ένας έμπειρος στον αυτοσχεδιασμό καταλαβαίνει πολύ περισσότερα για τον συνομιλητή του από κάποιον που δεν αυτοσχεδιάζει. Επίσης μέσα από τις ασκήσεις του improv μπορεί να δέσει μία ομάδα, να αποκτηθεί εμπιστοσύνη και να αναπτυχθεί η δημιουργικότητα. Όλα αυτά βοηθούν πάρα πολύ στο να αναπτυχθούν δεξιότητες και να βελτιωθεί η απόδοση είτε πρόκειται για μια ομάδα προγραμματιστών είτε για μία start-up.

«Ο εργοδότης μου έκλεισε improv comedy με τον Παναγιώτη Κούδα για τους εργαζομένους της εταιρίας, αλλά ντρέπομαι να συμμετάσχω. Θα τα κάνω όλα λάθος». Τι θα έλεγες σε κάποιον που τον αγχώνει η ιδέα συμμετοχής σε ασκήσεις improv;

Αρχικά, αν δεν είναι η δουλειά σου, είναι πολύ λογικό να αγχώνεσαι και να φοβάσαι, γιατί ίσως πιστεύεις ότι θα εκτεθείς. Όμως τα μαθήματα improv γίνονται σε απόλυτα ασφαλείς συνθήκες χωρίς καμία κριτική, αφού ο στόχος δεν είναι να τα κάνουμε όλα σωστά, αλλά να εξασκηθούμε. Επίσης πολύς κόσμος πιστεύει ότι δεν έχει φαντασία, όμως είναι σίγουρο πως έχει και φαντασία και μπόλικες ιδέες στο μυαλό του, απλώς έχει ξεχάσει πώς είναι να παίζει σαν παιδί! Ένα μεγάλο μάθημα που παίρνουμε από το improv, που θα έπρεπε κανονικά να το παίρνουμε από το σχολείο ή την οικογένεια, είναι να μην φοβόμαστε το λάθος. Όταν φοβάσαι το λάθος, φοβάσαι και να δοκιμάσεις! Τα λάθη είναι μία ευκαιρία να μάθουμε πράγματα, οπότε, αντί να φοβάσαι να κάνεις λάθος, έλα να παίξουμε και να διασκεδάσουμε! Ακόμα κι εμείς που κάνουμε improv επί σκηνής, κάνουμε ακόμα λάθη. Και είναι τέλειο!

Πώς μία εταιρία μπορεί να προσφέρει εκπαίδευση στους εργαζομένους της μέσα από το improv;

Αρχικά πρέπει να έρθουν σε επαφή μαζί μου, να συζητήσουμε ποιο είναι το αντικείμενό τους και τι δεξιότητες χρειάζονται οι εργαζόμενοι, ώστε να δημιουργήσουμε ένα αντίστοιχο πρόγραμμα. Συνήθως κάνουμε 1-2 εισαγωγικά sessions τριών ωρών και στη συνέχεια καταλήγουμε σε ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα ανάλογα με τις ανάγκες και τον διαθέσιμο χρόνο.

Πού σε βρίσκουμε;

Με το όνομά μου στα λατινικά: «Panagiotis Koudas» σε Facebook και LinkedIn.

Χρύσα Δότσα,
Συντονίστρια Δράσεων - Skywalker.gr

Share this post