Η κρυμμένη ομορφιά της πόλης αποκαλύπτεται κάθε χρόνο χάρη στον διεθνή θεσμό Open House. Κτίρια αρχιτεκτονικής μαεστρίας, με ιστορίες ανθρώπων άξιες να ειπωθούν, «συνδέονται» μια φορά τον χρόνο, αλλά και μέσα στη χρονιά, σε σαράντα πόλεις σε όλο τον κόσμο, αποδεικνύοντας περίτρανα την αξία της αρχιτεκτονικής και του δομημένου περιβάλλοντος, την αξία της ιστορικής μνήμης, την αμφίδρομη σχέση κτιρίου-ενοίκου και, ίσως τελικά, το κατά πόσο ένα κτίριο καθορίζει τον τρόπο ζωής των ενοίκων του. Η ιδέα του Open House ξεκίνησε από το Λονδίνο το 1992. Το Open House Athens, αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία, όπως εξηγεί η Ρενάτα Δούμα άρχισε τη δράση του το 2014:  

 Ο αρχιτεκτονικός πλούτος της Αθήνας «χωρά» σε ξεναγήσεις ενός και μόνου Σαββατοκύριακου τον χρόνο;

Από την Αθήνα των κλασικών χρόνων μέχρι τη σύγχρονη εποχή, η πόλη έχει πολλά να δείξει όσον αφορά την αρχιτεκτονική της αλλά και την ιστορία της, που είναι άμεσα συνυφασμένη μαζί της. Αυτό ακριβώς προσπαθούμε να δείξουμε μέσα από το διήμερο αρχιτεκτονικών ξεναγήσεων. Το concept του Σαββατοκύριακου είναι το ίδιο στις 40 πόλεις παγκοσμίως που έχουν υιοθετήσει τον θεσμό Open House. Θέλοντας όμως να μεγαλώσουμε σε διάρκεια την εκδήλωση, έχουμε εισαγάγει παράλληλες δράσεις με στόχο να απευθυνθούμε σε ακόμα μεγαλύτερο κοινό.

Συχνά λέμε ότι η Αθήνα είναι άσχημη πόλη. Τι συμπέρασμα προκύπτει από την εμπειρία του Open House; Η πόλη μας είναι άσχημη ή όμορφη;

Μέσα από το ΟΗΑ προσπαθούμε να αναδείξουμε την όμορφη πλευρά της πόλης, ακόμα κι αν βρίσκεται σε μια όχι τόσο όμορφη γειτονιά. Το καλό είναι ότι πραγματοποιούνται projects που μεταμορφώνουν μια ολόκληρη περιοχή, όπως έγινε με το πολιτιστικό κέντρο του ΙΣΝ. Αλλά και απλώς η αποκατάσταση ενός υφιστάμενου κτιρίου ή η δημιουργία ενός νέου με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική μπορεί να βελτιώσει την εικόνα μιας περιοχής.

Ο τόπος έχει «γεννήσει» σπουδαίους αρχιτέκτονες. Γιατί, λέτε, η Αθήνα δεν έχει αισθητική;

Το γκράφιτι, η αφισοκόλληση, τα εγκαταλελειμμένα κτίρια, η ελλιπής συντήρηση των πολυκατοικιών, η ανεξέλεγκτη δόμηση κ.ά. είναι λόγοι για τους οποίους κάποιος θα χαρακτήριζε την Αθήνα άσχημη και χωρίς αισθητική. 

Με ποια κριτήρια το Open House επιλέγει τα κτίρια όπου ξεναγούνται οι πολίτες;

Μέσα από τα κτίρια που συμμετέχουν στο πρόγραμμα κάνουμε και μια αναδρομή στην αρχιτεκτονική και την ιστορία της πόλης, σ’ ένα ευρύ φάσμα που αφορά τη χρονολόγηση των κτιρίων, τη χρήση, το αρχιτεκτονικό ρεύμα, την περιοχή κ.λπ. Η αξιολόγησή τους εστιάζεται στο αν έχουν ιστορικό ενδιαφέρον για την πόλη, αν παρουσιάζουν μια αξιόλογη αρχιτεκτονική επίλυση (είτε εσωτερικά είτε εξωτερικά) ή αν ενσωματώνουν κάποιο τεχνολογικό ή κατασκευαστικό επίτευγμα. Δεν χρειάζεται φυσικά να πληρούν όλα αυτά τα κριτήρια, άλλα τουλάχιστον ένα απ’ αυτά.

Οι ένοικοι και το κτίριο διαμορφώνουν αμφίδρομη και ουσιαστική σχέση;

Φυσικά, γιατί το κτίριο ως ενεργό κέλυφος πρέπει να καλύπτει τις ανάγκες του ενοίκου, να επιβεβαιώνει τις επιλογές του, καθορίζοντας σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο ζωής του.

Το φετινό Open House Athens με 95 κτίρια, που έγινε στις 6 και 7 Απριλίου, είχε 37.000 επισκέψεις. Ποια ήταν τα κυριότερα σχόλια των επισκεπτών;

Το ΟΗΑ στέφθηκε και φέτος με επιτυχία. Ο κόσμος αγκάλιασε από την πρώτη στιγμή το εγχείρημά μας και τα σχόλια είναι θετικά. Πρόκειται για μια άρτια οργανωμένη εκδήλωση, που χάρη στη βοήθεια των 550 εθελοντών και των χορηγών μας προσφέρεται δωρεάν στο κοινό. Η ξενάγηση εστιάζει στην αρχιτεκτονική των κτιρίων και γίνονται αναφορές και στην ιστορία τους. 

Στα τέλη Μαΐου προγραμματίζεται το «Open Walk-Walking in Athens for Bauhaus-5 theater interventions», ένας περίπατος στο κέντρο της Αθήνας με αφορμή τα 100 χρόνια από την ίδρυση του σχολής του Bauhaus. Περί τίνος πρόκειται;

Πρόκειται για έναν πολύ ενδιαφέροντα περίπατο στο κέντρο της πόλης. Μέσα από στάσεις σε 5 κτίρια με έντονες επιρροές από το Bauhaus, που περιλαμβάνουν αρχιτεκτονική ξενάγηση και σύντομα διαδραστικά θεατρικά δρώμενα, ο περίπατος μας υπόσχεται ένα ξεχωριστό ταξίδι στον χώρο και τον χρόνο. Η δράση, μεταξύ άλλων σε συνεργασία με τον σκηνοθέτη Martin Scharnhorst, πραγματοποιείται με την υποστήριξη της πρεσβείας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας στην Αθήνα. Περισσότερες πληροφορίες θα ανακοινωθούν τον Μάιο στην ιστοσελίδα μας, στον σύνδεσμο: http://www.openhouseathens.gr/draseis/open-walk/

Κατά τη διάρκεια της χρονιάς πραγματοποιούνται κι άλλες επισκέψεις σε επιλεγμένα κτίρια μέσω του Open House; 

Το Open House στην Ελλάδα πραγματοποιείται την άνοιξη στην Αθήνα και το φθινόπωρο στη Θεσσαλονίκη. Φέτος παρατείναμε τις παράλληλες δράσεις του ΟΗΑ μέχρι τις 30/5-1/6, όταν θα πραγματοποιηθεί το Open Walk.

Ποια είναι η αξία της αρχιτεκτονικής στη ζωή μας;

Η αξία της αρχιτεκτονικής είναι αδιαμφισβήτητα μεγάλη. Η αρχιτεκτονική κληρονομιά είναι η ταυτότητα μιας πόλης και η σύγχρονη δημιουργία είναι το μέλλον της. Το σωστά δομημένο περιβάλλον βελτιώνει την ποιότητα ζωής των κατοίκων. Η αρχιτεκτονική, όμως, συνιστά ευρεία έννοια, από το μακροσκοπικό επίπεδο του σχεδιασμού πόλεων μέχρι το μικροσκοπικό του σχεδιασμού αντικειμένων. Στόχος του ΟΗΑ είναι να εμπνεύσει το ευρύ κοινό να ανακαλύψει τη σημασία της.

Μπορείτε να μας πείτε την ιστορία του κτιρίου που σας εντυπωσίασε περισσότερο απ’ όλα;

Με συγκίνησε φέτος η ιστορία του πρώτου κτιρίου της Εθνικής Ασφαλιστικής στην πλατεία Κοραή, που οδηγεί στους χώρους ιστορικής μνήμης της περιόδου 1941-1944. Το κτίριο κατασκευάστηκε το 1938 από τους αρχιτέκτονες Μεταξά και Κριεζή, αντικατοπτρίζοντας το κύρος της Εθνικής, με υλικά και ανέσεις που ξεπερνούσαν τα μέχρι τότε ελληνικά δεδομένα (κεντρική θέρμανση, υδραυλική εγκατάσταση, ανελκυστήρες κ.λπ.) και με το απαραίτητο για την εποχή αντιαεροπορικό καταφύγιο. Το 1941 τα γερμανικά στρατεύματα κατέλαβαν το κτίριο και τα υπόγεια αντιαεροπορικά καταφύγια μετατράπηκαν σε φυλακές, όπου κρατήθηκε κόσμος κάθε ηλικίας. Στους τοίχους υπάρχουν χαραγμένα μηνύματα, ονόματα, χρονολογίες και σχέδια, κληροδοτώντας στις επόμενες γενιές ανεξίτηλη την ιστορική μνήμη. Το 1991 το κτίριο κηρύχτηκε ιστορικό διατηρητέο μνημείο και τα δύο υπόγεια αναστηλώθηκαν και έγιναν επισκέψιμα προς το κοινό.

Κυβέλη Χατζηζήση

Δημοσιογράφος, stentoras.gr

Share this post