Σύγχρονοι και παλαιοί τυπογράφοι συνηθίζουν να χρησιμοποιούν κάποιο χωρίς νόημα κείμενο για να παρουσιάσουν δείγματα τυπογραφικών στοιχείων, πρότυπες μορφοποιήσεις ή προπλάσματα κάποιας μακέτας στην οποία εργάζονται χωρίς τα απαραίτητα κείμενα. Ειδικά για την παρουσίαση γραμματοσειρών σήμερα χρησιμοποιούνται παντογράμματα, προτάσεις δηλαδή που περιλαμβάνουν όλα τα γράμματα της αλφαβήτου.
Παραδείγματα τέτοιων χρησιμοποιούμενων παντογραμμάτων είναι στην αγγλική γλώσσα το «The quick brown fox jumps over the lazy dog», στη γαλλική το «Portez ce vieux whisky au juge blond qui fume», στην τουρκική «Pijamalı hasta yağız şoföre çabucak güvendi», ενώ στην ελληνική το «Ξεσκεπάζω την ψυχοφθόρα σας βδελυγμία». Χωρίς να σημαίνει κάτι σημαντικό, το τουρκικό παντόγραμμα μπορεί να αποδοθεί στα ελληνικά ως «Ο ασθενής σε πιτζάμες εξαρτάται γρήγορα από τον οδηγό», ενώ το γαλλικό «Φορέστε αυτό το παλιό ουίσκι στον ξανθό δικαστή που καπνίζει».
Το πιο διαδεδομένο και παλιό ακατάληπτο κείμενο σε τέτοια χρήση είναι το «Lorem ipsum». Χωρίς να υπάρχει πλήρης και τεκμηριωμένη αποτύπωση της ιστορικής πορείας του κειμένου αυτού, προσπάθειες να εντοπιστούν τα ίχνη του στα βάθη των αιώνων απέδωσαν την εικασία ότι δημιουργήθηκε από κάποιο τυπογράφο στο δεύτερο μισό του 15ου αιώνα με τη χρήση ως βάσης τμήματος της πραγματείας του Κικέρωνα «De finibus bonorum et malorum» ή στα ελληνικά «Περί των ορίων των αγαθών και των κακών». Το τμήμα του πρωτοτύπου που χρησιμοποιήθηκε (παράγραφοι 1.10.32-33) λέει:
«Nemo enim ipsam voluptatem, quia voluptas sit, aspernatur aut odit aut fugit, sed quia consequuntur magni dolores eos, qui ratione voluptatem sequi nesciunt, neque porro quisquam est, qui dolorem ipsum, quia dolor sit amet, consectetur, adipisci velit, sed quia non numquam eius modi tempora incidunt, ut labore et dolore magnam aliquam quaerat voluptatem. Ut enim ad minima veniam...»
Το παράγωγο κείμενο που θα δείτε παρακάτω μάλλον απέκτησε τη σημερινή μορφή του κάπου στη δεκαετία του ’60. Είκοσι περίπου χρόνια αργότερα χρησιμοποιήθηκε από μεγάλη αμερικανική εταιρία λογισμικού σε πρόγραμμα για τη δημιουργία εκδόσεων με ηλεκτρονικό υπολογιστή. Το lorem ipsum που σήμερα επικρατεί είναι επιλογή από σκόρπιες λέξεις και φράσεις από το παραπάνω πρωτότυπο του Κικέρωνα, συχνά κομμένες αυθαίρετα και με λίγες προσθήκες γραμμάτων ή συλλαβών. Αν και αυτόματοι μεταφραστές θα σας δώσουν κάποιο αποτέλεσμα, μην το βασανίζετε, δεν σημαίνει κάτι συγκεκριμένο:
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipisicing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliqui ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum.
Αν κάποιες φορές αναρωτιέστε αν διαβάζετε κείμενα τύπου lorem ipsum, μην αισθάνεστε παράξενα. Ακόμα και στην εποχή μας η παραγωγή περιεχομένου είναι δύσκολη υπόθεση και συχνά τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, έντυπα και ψηφιακά, ειδικά όσα προσπαθούν να επιβιώσουν από διαφημίσεις, αντιγράφουν το ένα το άλλο και δίνουν την εικόνα ομογενοποιημένης μάζας. Κάποτε τα κείμενα έρχονται από κάπου κεντρικά, σαν δελτία τύπου, και δέχονται ελάχιστη επεξεργασία.
Υπάρχει πάντα και το θέμα της απόδοσης εννοιών στη μέση. Αυτή τη φορά όχι στο επίπεδο των στοιχειωδών νοημάτων και της αβίαστης συνύπαρξης υποκειμένου, ρήματος και αντικειμένου. Αλλά της εξόφθαλμης προσβολής της νοημοσύνης του αναγνώστη, που κάποτε προσδοκάται να αποδεχτεί το περιεχόμενο ως πραγματικό, αληθές, τεκμηριωμένο, καλόπιστο και ανυπαγόρευτο από συμφέροντα και σκοπιμότητες. Με κείμενα που εμφανίζονται σε όλο το φάσμα, από τα blogs με τις κρέμες αδυνατίσματος μέχρι τους εκδοτικούς κολοσσούς με τις κομματικές γέφυρες και τη διεθνή διαπλοκή.
Αν δεν έχετε ήδη συναντήσει τέτοιο lorem ipsum περιεχόμενο, τότε δοκιμάστε το «Ξεσκεπάζω την ψυχοφθόρα σας βδελυγμία». Μπορεί να φανείτε πιο τυχεροί.
Δημήτρης Φυντάνης
Share this post
