Στο 18,9% ανέρχεται η παιδική φτώχεια στην Ελλάδα σύμφωνα με έκθεση του ΟΟΣΑ
Στο μήνυμά του με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα για την Εξάλειψη της Φτώχειας ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες επεσήμανε: «Ας αναλογιστούμε ότι η εξάλειψη της φτώχειας δεν είναι θέμα φιλανθρωπίας, αλλά ζήτημα δικαιοσύνης». Παρά το δηλωμένο αίσθημα δικαίου του γενικού γραμματέα όμως, ο ίδιος ο οργανισμός σε έκθεσή του δεν μπορεί να αποσιωπήσει τη θλιβερή πραγματικότητα: ένα παιδί πεθαίνει κάθε τρία δευτερόλεπτα από τη φτώχεια, ενώ 1,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν με λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα.
Στο πλαίσιο της καταγραφής της πραγματικότητας η Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία (Eurostat) έχει ανακοινώσει (επεξεργαζόμενη στοιχεία του 2017) ότι σε συνθήκες φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού ζουν πάνω από ένας στους τρεις κατοίκους στην Ελλάδα και κατά μέσο όρο ένας στους πέντε στην Ε.Ε.
Για να γίνει πιο σαφές τι σημαίνει κατάσταση φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, η Eurostat λέει ότι αυτό συμβαίνει όταν ένας άνθρωπος αντιμετωπίζει μία ή περισσότερες από τις εξής καταστάσεις: είτε θεωρείται φτωχός (δηλαδή έχει εισοδήματα μικρότερα του 60% του μέσου εθνικού εισοδήματος) είτε ζει σε κατάσταση ένδειας (δηλαδή στερείται βασικά καταναλωτικά αγαθά ή αδυνατεί να αντεπεξέλθει σε στοιχειώδεις οικονομικές υποχρεώσεις) είτε ζει σε οικογένεια αντιμέτωπη με τον κίνδυνο της ανεργίας (δηλαδή σε οικογένεια που κανένα μέλος της δεν έχει «κανονική δουλειά»).
Κι ενώ ο κλοιός σφίγγει γύρω από τον λαιμό του φτωχού, έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας & Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), που είδε προ ημερών το φως της δημοσιότητας και έχει τον τίτλο «Φτωχά παιδιά σε πλούσιες οικονομίες», αναφέρει ότι από το 2007 τα ποσοστά φτώχειας μεταξύ των παιδιών έχουν αυξηθεί στα 2/3 των μελών του και η επιδείνωση είναι δραματική σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.
Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, κατά μέσο όρο ένα στα επτά παιδιά ζει στη φτώχεια, με τα ποσοστά να είναι ιδιαίτερα υψηλά στη Χιλή, στο Ισραήλ, στην Ισπανία, την Τουρκία, αλλά και στις ΗΠΑ, όπου η αναλογία είναι περισσότερα από ένα στα πέντε. Η μεγαλύτερη αύξηση σε σχέση με την προ παγκόσμιας κρίσεως εποχή (2007) καταγράφεται στη Σλοβακία και είναι της τάξης των 5,4 ποσοστιαίων μονάδων. Ακολουθούν η Ελλάδα, η Ιταλία, η Γαλλία, η Ουγγαρία, η Λιθουανία, αλλά και η Σουηδία, ενώ στην κάθε χώρα η αύξηση είναι μεγαλύτερη των δύο μονάδων. Σε σύγκριση με το όριο φτώχειας του 2005, όσον αφορά στην Ελλάδα το ποσοστό έχει τριπλασιαστεί σε αυτούς τους όρους.
Ένα μεγάλο ποσοστό (το 39%, ποσοστό αυξημένο κατά 4%) των παιδιών που ζουν στη φτώχεια ανήκαν, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του 2014, σε μονογονεϊκές οικογένειες, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι τα παιδιά που ζουν και με τους δύο γονείς τους βρίσκονται σε καλύτερη μοίρα. Στην Ελλάδα κατεγράφη η μεγαλύτερη συρρίκνωση (-50%), γεγονός που αποδίδεται στη ραγδαία αύξηση της ανεργίας. Το 80% των φτωχών παιδιών στην Ελλάδα είχαν εργαζόμενο πατέρα το 2007, ενώ το ποσοστό αυτό είχε υποχωρήσει στο 66% το 2014. Την ίδια περίοδο ο κατώτατος μισθός υποχώρησε επίσης περισσότερο από 20%. Σύμφωνα πάντα με τον ΟΟΣΑ, η παιδική φτώχεια στην Ελλάδα βρίσκεται στο 18,9%, με το ποσοστό στον συνολικό πληθυσμό να βρίσκεται στο 13,7%.
Παρ’ όλα αυτά μισή ανάσα ανακούφισης μπορεί ενδεχομένως να προέλθει από τα πλέον πρόσφατα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, σύμφωνα με τα οποία η παιδική φτώχεια μειώθηκε κατά 1,8 ποσοστιαίες μονάδες στην Ελλάδα το 2017 (εισοδήματα του 2016), ενώ συνολικά παρατηρείται βελτίωση όλων των δεικτών, καθώς φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός, υλική στέρηση και υλική στέρηση παιδιών καταγράφουν σημαντική μείωση. Ειδικότερα, η παιδική φτώχεια και η υλική στέρηση των παιδιών μειώθηκαν περισσότερο απ' ό,τι στον γενικό πληθυσμό, ενώ η υλική στέρηση μειώνεται για πρώτη φορά από το 2009 και το κατώφλι (όριο) φτώχειας αυξάνεται για πρώτη φορά από το 2008.
Μερικά χρόνια πριν η φτώχεια ήταν συνδεδεμένη με τις υπανάπτυκτες (ή αναπτυσσόμενες) χώρες. Αυτή η ηθελημένη ή μη στρέβλωση όμως έχει καταρριφθεί προ πολλού. Η ανεπτυγμένη Ευρώπη έχει να… καμαρώνει μόνο για χώρες όπως η Σουηδία, η Νορβηγία και η Ισλανδία κι αυτό μάλλον κατ’ ευφημισμόν απλώς και μόνο επειδή τα ποσοστά της παιδικής φτώχειας είναι κάτω του 10% (με τη Δανία να έχει το χαμηλότερο όλων, δηλαδή 2,9%).
«Η κατάσταση των παιδιών στον κόσμο», όπως ήταν ο τίτλος της ετήσιας έκθεσης της UNICEF (2016), όμως έως το 2030 υπολογίζεται εξίσου δραματική: 69 εκατομμύρια παιδιά θα πεθάνουν από αιτίες που ως επί το πλείστον μπορούν να προληφθούν, 167 εκατομμύρια παιδιά θα ζουν στη φτώχεια και 750 εκατομμύρια γυναίκες θα έχουν παντρευτεί πριν από την ενηλικίωσή τους.
Κυβέλη Χατζηζήση,
Δημοσιογράφος-«Στέντορας»