Φαινόμενο με διαστάσεις επιδημίας οι ψυχικές διαταραχές
Η κατάσταση είναι τραγική, όσο και το βαρύ συναίσθημα των ανθρώπων που πάσχουν από ψυχικές διαταραχές: Μέχρι το 2020 η δεύτερη αιτία θανάτου θα είναι η κατάθλιψη. Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ο αριθμός των πασχόντων από κατάθλιψη ξεπερνά παγκοσμίως τα 154 εκατομμύρια ανθρώπους, οι πάσχοντες από σχιζοφρένεια είναι 25 εκατομμύρια, ενώ 95 εκατομμύρια νοσούν από διαταραχές που σχετίζονται με κατάχρηση αλκοόλ.
Στον κόσμο των αριθμών οι ψυχικές διαταραχές μοιάζουν με επιδημία που μπορεί να έχει ακόμη και ολέθρια εξέλιξη. Κάθε χρόνο αυτοκτονούν περισσότεροι από 800 χιλιάδες άνθρωποι, και στους νέους 15 έως 29 ετών η αυτοκτονία είναι η δεύτερη αιτία θανάτου. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, σε κάθε νέο αυτόχειρα αντιστοιχούν άλλοι είκοσι νέοι που κάνουν απόπειρα…
Η κατάθλιψη είναι ταμπού
Αν και ο αριθμός των αυτοκτονιών σε σύγκριση με τον αριθμό των ανθρώπων που –ανεξαρτήτως ηλικίας–πάσχουν από ψυχικές διαταραχές είναι μικρός, σε καμιά περίπτωση δεν είναι ανάξιος λόγου ή αμελητέος. Οι ψυχικές νόσοι ευδοκιμούν και στη χώρα μας. Στοιχεία αναφέρουν πως το 10%-12% των Ελλήνων όλων των ηλικιών πάσχει από ψυχικές ασθένειες, ενώ με τη νοοτροπία «δεν είμαι τρελός, δεν πάω σε τρελογιατρό», σαν η ψυχική ασθένεια να είναι υποδεέστερη της σωματικής, σχεδόν οι μισοί καταθλιπτικοί δεν ζητούν ιατρική βοήθεια από τον φόβο του στιγματισμού, της κοινωνικής κατακραυγής ή και της διαπόμπευσης.
«Νέοι και ψυχική υγεία σ’ έναν κόσμο που αλλάζει»
Η 10η Οκτωβρίου έχει οριστεί ως Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας, με στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού. Την πρωτοβουλία πήραν το 1994 η Παγκόσμια Ομοσπονδία Ψυχικής Υγείας και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Έκτοτε, κάθε χρόνο το μήνυμα αλλάζει ανάλογα με τα κοινωνικά φαινόμενα. Φέτος η προσέγγιση είχε θέμα «Νέοι και ψυχική υγεία σ’ έναν κόσμο που αλλάζει», επιχειρώντας να φέρει στο προσκήνιο τις ανάγκες των νέων, ώστε να αισθάνονται υγιείς και ψυχικά ανθεκτικοί.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τα μισά περιστατικά ψυχικών νοσημάτων ξεκινούν ήδη από την εφηβεία, μέχρι την ηλικία των 14 ετών, σε όλες τις χώρες. Οι νευροψυχιατρικές διαταραχές αποτελούν τις κυριότερες αιτίες αναπηρίας στους νέους, ενώ η κατάθλιψη είναι στην τρίτη θέση μεταξύ των εφήβων, σε επίπεδο φορτίου νοσηρότητας. Σ’ έναν κόσμο που διαρκώς διατυμπανίζει ότι οι νέοι είναι το μέλλον, δεν αντιμετωπίζονται επαρκώς ούτε οι ψυχικές παθήσεις αυτής της ηλικιακής κατηγορίας ούτε επικίνδυνες συνήθειές της, όπως η κατάχρηση αλκοόλ και παράνομων ουσιών, η σεξουαλική επαφή χωρίς προφύλαξη και η ριψοκίνδυνη οδήγηση. Οι ειδικοί ισχυρίζονται πως ευθύνεται η χαμηλή πληροφόρηση και εκπαίδευση, οι προκαταλήψεις και ο στιγματισμός, η έλλειψη πολιτικής βούλησης, η ανεπάρκεια πόρων, αλλά και η μη διάγνωση ή η μη ενδεδειγμένη θεραπεία.
Το κόστος της προκατάληψης
Όλο και περισσότερο τεκμηριώνεται επιστημονικά ότι η προαγωγή και προστασία της υγείας των εφήβων ωφελεί όχι μόνο τους ίδιους βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, αλλά εξίσου και την κοινωνία και την οικονομία. Είναι ενδεικτικό ότι το οικονομικό κόστος για την Ευρώπη από τη μη έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση είναι της τάξης των 240 δισ. ευρώ ανά έτος, ενώ το κοινωνικό κόστος (διάλυση οικογενειών, απώλεια εργασίας, ανεργία, αυτοκτονίες, πράξεις βίας κ.λπ.) είναι ανυπολόγιστο.
Λέγεται πως όλο και περισσότερο αναγνωρίζεται η σημασία της ανάπτυξης ψυχικής ανθεκτικότητας (mental resilience) στους νέους και μάλιστα σε όσο το δυνατόν μικρότερη ηλικία, ώστε να είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις προκλήσεις τού σήμερα. Παρ’ όλα αυτά, οι ψυχικές νόσοι, ανεξαρτήτως ηλικίας, παραμένουν ο φτωχός συγγενής των συστημάτων υγείας.
Κυβέλη Χατζηζήση,
Δημοσιογράφος-«Στέντορας»
Share this post
