Η φωτιά μέσα σε λίγες ώρες «καθάρισε» το τοπίο. Οι περιοχές Μάτι, Ραφήνα και Νέος Βουτζάς έζησαν έναν ολονύχτιο εφιάλτη. Το πρώτο φως της επόμενης ημέρας έδειξε το αποτέλεσμα της εθνικής τραγωδίας. Οι ευθύνες πολλές και βαριές. Γι’ αυτή τη μέρα είχαμε μιλήσει εδώ και καιρό και υπήρχαν επανειλημμένες καταγγελίες από εκπροσώπους του πυροσβεστικού σώματος. Οι ανεπάρκειες και οι ελλείψεις της Πυροσβεστικής ήταν γνωστές, όμως δεν λήφθηκαν υπόψη. Όσα διαδραματίστηκαν το 2007 στην περιοχή της Ηλείας δεν συγκρίνονται σε καμία περίπτωση με την κόλαση που δημιουργήθηκε στην Αττική.
Αργά αντανακλαστικά και καμία ενημέρωση
Τα όσα οδυνηρά συνέβησαν στις παραπάνω περιοχές απέδειξαν ότι δεν υπήρχε κανένας συντονισμός και κανένα σχέδιο. Είναι πραγματικά αξιοθαύμαστο ότι η Περιφέρεια Αττικής ήταν άφαντη ακόμα και 24 ώρες μετά το ξέσπασμα της πυρκαγιάς. Δεν νοείται εντός οικιστικού ιστού να χάνονται ζωές τη στιγμή μάλιστα που η Μετεωρολογική Υπηρεσία είχε ενημερώσει για τον κίνδυνο.
Για τον ίδιο κίνδυνο έκανε λόγο και η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, από την οποία είχε προβλεφθεί ο κίνδυνος, καθώς επικρατούσαν υψηλές θερμοκρασίες και ισχυροί άνεμοι. Ωστόσο ο σχεδιασμός αντιμετώπισης ήταν επιεικώς ανεπαρκής. Αρκετά πυροσβεστικά οχήματα τα οποία επιχείρησαν να προσεγγίσουν την Κινέτα εγκλωβίστηκαν στην εθνική οδό, αφού κανένα σχέδιο για γρήγορη διακοπή της κυκλοφορίας δεν είχε προβλεφθεί. Ως αποτέλεσμα οι πυροσβέστες κοιτούν τη φωτιά από μακριά να καταπίνει περιουσίες ή, στην καλύτερη περίπτωση, φθάνουν στην περιοχή με μία ή μιάμιση ώρα καθυστέρηση. Την ίδια στιγμή δεν υπήρχε καμία ενημέρωση και προς τους ανθρώπους που κατευθύνονταν προς τις περιοχές της Ραφήνας, της Νέας Μάκρης ή και προς την Αθήνα μέσω της εθνικής οδού, κάτι που τους οδήγησε έτσι στο στόμα του λύκου.
Έπρεπε να περάσουν περίπου 10 ώρες από την ώρα που ξέσπασε η πυρκαγιά για να υπάρξει μια δημόσια ενημέρωση από το συντονιστικό κέντρο της Πυροσβεστικής και την Αστυνομία. Είναι απορίας άξιο πώς άφηναν ανθρώπους να κατευθύνονται σε αυτές τις περιοχές χωρίς να τους ενημερώνουν, εγκαταλείποντάς τους έτσι στο έλεος της τύχης.
Κανένα οργανωμένο σχέδιο αντιμετώπισης
Στη χώρα μας, αν και κάθε χρόνο υπάρχουν μεγάλες πυρκαγιές, δεν έχει συγκροτηθεί καμία λύση αντιμετώπισης και ειδικά σε περιοχές με υψηλό κίνδυνο. Εκτός από ελάχιστες περιοχές όπου έχουν πραγματοποιηθεί ασκήσεις πολιτικής προστασίας, δεν υπάρχουν χάρτες επικινδυνότητας με οδούς διαφυγής ούτε υπάρχει ενημέρωση του πληθυσμού για τους κινδύνους της περιοχής του. Αξιοπερίεργο επίσης είναι ότι η μία εστία είχε ως έναρξή της την καρδιά της Πεντέλης, μία από τις καλύτερα φυλασσόμενες δασικές εκτάσεις με δεκάδες φυλάκια πυροπροστασίας. Από τη στιγμή που δεν αναχαιτίστηκε εκεί το φαινόμενο, ήταν αναμενόμενο ότι θα έπαιρνε διαστάσεις και θα προκαλούσε καταστροφή.
Εκ του αποτελέσματος φαίνεται ότι η φωτιά αναπτύχθηκε και γιγαντώθηκε τόσο γρήγορα με αποτέλεσμα μια ολόκληρη περιοχή να τυλιχτεί στις φλόγες. Η ένταση των ανέμων έπαιξε καθοριστικό ρόλο ώστε σε πολύ μικρό διάστημα η φωτιά να εξαπλωθεί. Το πυροσβεστικό σώμα ήταν φυσικό ότι δεν θα μπορούσε να ανταποκριθεί στο φαινόμενο των 15 ταυτόχρονων περιστατικών και μάλιστα σε 3 διαφορετικά μέτωπα στην Αττική. «Η φωτιά ήταν ανεξέλεγκτη και ήταν τέτοιο το μέτωπο, που οι δυνάμεις πυρόσβεσης δεν μπορούσαν με κανέναν τρόπο να διαχειριστούν την κατάσταση. Όλοι οι οικισμοί στο Μάτι, το Κόκκινο Λιμανάκι και στον Πευκώνα έχουν παραδοθεί στις φλόγες», δήλωνε την Τρίτη ο δήμαρχος Ραφήνας-Πικερμίου Βαγγέλης Μπουρνού.
Οι μεγάλες πυρκαγιές που εξελίχθηκαν στις περιοχές της Κινέτας και της Πεντέλης στις 23 Ιούλη έφεραν στην επιφάνεια, δυστυχώς με τραγικό τρόπο, όλα όσα επεσήμαναν και τόνιζαν εδώ και αρκετό διάστημα πυροσβέστες, επιστήμονες και συνδικαλιστές. Η έλλειψη χρηματοδότησης και η υποστελέχωση της Πυροσβεστικής σε συνδυασμό με τα χαρακτηριστικά των συγκεκριμένων περιοχών δημιούργησαν ένα εκρηκτικό μείγμα κατά τη διάρκεια της αντιπυρικής προστασίας. Και λέμε «συγκεκριμένες περιοχές» γιατί οι παραπάνω έχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και, ενώ θα έπρεπε να υπάρχουν σχέδια διαφυγής για έκτακτες περιπτώσεις, όπως αυτή που μόλις ζήσαμε, δεν υπήρξε κανένα.
Όμως κανένας αρμόδιος της κυβέρνησης δεν έδειξε να ανησυχεί με τις καταγγελίες. Ο πρωθυπουργός, επιστρέφοντας από το εξωτερικό, έκανε λόγο για ασύμμετρη απειλή, αφήνοντας παράλληλα ανοιχτό το ενδεχόμενο για επιχείρηση αποσταθεροποίησης. Το κράτος όμως είναι αναγκαίο και απαραίτητο όταν η απειλή είναι ασύμμετρη.
Οι ανεξέλεγκτες διαστάσεις και η βιβλική καταστροφή αποδεικνύουν ότι υπάρχουν τεράστιες πολιτικές ευθύνες τόσο από τη μεριά της κυβέρνησης, όσο και από τη μεριά του δήμου. Είναι αδιανόητο η τοπική Αρχή να μην έχει ένα –υποτυπώδες έστω– σχέδιο δράσης και αντιμετώπισης ανάλογων κινδύνων, όπως επίσης και να μην έχει σχεδιάσει δρόμους διαφυγής σε περίπτωση πυρκαγιάς. Ακόμα και στην περίπτωση που η τοπική εξουσία είδε ότι δεν υπήρχε κανένα σχέδιο από την περιφέρεια, όφειλε να εκπονήσει το δικό της με σκοπό να προφυλάξει πάνω απ’ όλα τις ζωές των ανθρώπων και δευτερευόντως τις περιουσίες τους. Οι κόποι μιας ολόκληρης ζωής έγιναν σε μια στιγμή στάχτη και όσοι κατάφεραν να ξεφύγουν με μερικά εγκαύματα είναι τυχεροί μέσα στην ατυχία τους.
Οι ευθύνες σίγουρα υπάρχουν και πρέπει να αναζητηθούν και να αποδοθούν, όμως όχι σήμερα, αλλά όταν είναι κατάλληλη η ώρα. Αυτό που προέχει αυτή τη στιγμή είναι να υπάρξει αρωγή από την Πολιτεία αλλά και από όλους μας σε αυτούς που έχουν πληγεί, κυρίως σε όσους έχουν χάσει δικούς τους ανθρώπους.
Κρανίου τόπος
Τις ώρες που γράφονται αυτές οι γραμμές τα κατεστραμμένα σπίτια έχουν ξεπεράσει τα 2.000, οι συνάνθρωποί μας που δυστυχώς εγκλωβίστηκαν και απεβίωσαν είναι σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία 77, οι τραυματισμένοι ξεπερνούν κατά πολύ τους 150 (σύμφωνα με τις ανακοινώσεις οι άνθρωποι που έχουν μεταφερθεί στα νοσοκομεία αγγίζουν τους 156, εκ των οποίων οι 11 νοσηλεύονται διασωληνωμένοι σε κρίσιμη κατάσταση, ενώ ανάμεσα στους τραυματισμένους βρίσκονται και 16 παιδιά) και ο αριθμός των αγνοουμένων είναι ανυπολόγιστος. Οι περισσότεροι νεκροί έχουν βρεθεί στην περιοχή μεταξύ Ραφήνας και Νέας Μάκρης, όπου εγκλωβίστηκαν από τις φλόγες σε σπίτια και αυτοκίνητα. Οι κάτοικοι της περιοχής έζησαν εφιαλτικές στιγμές πέφτοντας στη θάλασσα για να σωθούν από τις φλόγες, καθώς δεν είχαν καμία οδό διαφυγής, με αποτέλεσμα αρκετοί να πνιγούν.
Είναι χαρακτηριστικές οι πραγματικά δραματικές προσπάθειες των σωστικών συνεργείων, οι οποίες κατεβλήθησαν όλη τη διάρκεια της νύχτας στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή της Ραφήνας. Σύμφωνα με δηλώσεις του υφυπουργού Ναυτιλίας Νεκτάριου Σαντορινιού στο λιμάνι της Ραφήνας, τα σκάφη του Λιμενικού και άλλα ιδιωτικά σκάφη απεγκλώβισαν από τις παραλίες 696 άτομα, ενώ από τη θάλασσα διέσωσαν 19 άτομα. Το δυστυχές όμως είναι ότι κατά τη διάρκεια ερευνών για διασωθέντες ανασύρθηκαν και 4 σοροί.
Μάλιστα τα εναέρια πλάνα, τα οποία μαγνητοσκοπήθηκαν από ελικόπτερο του στρατού και τα οποία έδωσε στη δημοσιότητα το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, αποτύπωναν το μέγεθος της καταστροφής. Τεράστιες εκτάσεις που μέχρι χθες ήταν δάση, σπίτια και καλλιέργειες έχουν μετατραπεί σε κρανίου τόπο. Τα πάντα είναι απανθρακωμένα, ενώ σε πολλά σημεία οι δυνάμεις πυρόσβεσης συνέχιζαν να δίνουν τη δική τους μάχη.
Μαύρη μέρα για την Αττική
Η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη από ό,τι φάνηκε στους τηλεοπτικούς δέκτες. Οι εικόνες θα μπορούσαν να θυμίζουν και πολεμικό σκηνικό με ένα τοπίο βομβαρδισμένο. Επικράτησε ένα πραγματικό χάος, το οποίο θα αναδειχτεί στις επόμενες ημέρες. Τα διδάγματα που πήραμε τα προηγούμενα καλοκαίρια δεν μας έγιναν μάθημα. Από τις τραγωδίες στην Ηλεία, τη Λακωνία, την Πάρνηθα, στο Γραμματικό και σε τόσες άλλες περιοχές δεν μάθαμε τίποτα.
Η είδηση που έσκασε σαν βόμβα λίγο μετά τις 8:00 το πρωί, ότι τουλάχιστον 26 άνθρωποι κάηκαν ζωντανοί στην περιοχή Αργυρά Ακτή στο Μάτι, συγκλόνισε. Ο πρόεδρος του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού Νίκος Οικονομόπουλος, ο οποίος μαζί με διασώστες βρέθηκε στην περιοχή, έκανε λόγο για μια κατάσταση που προκαλεί σοκ και για εικόνες που είχε να δει από τον μεγάλο σεισμό της Καλαμάτας. Ανάλογη θλίψη προκάλεσε και το γεγονός ότι σε χωράφι εντοπίστηκαν ολόκληρες οικογένειες να έχουν αποβιώσει, με τις μητέρες να έχουν στην αγκαλιά τους τα παιδιά τους.
Χαρακτηριστικό του χάους που επικρατούσε είναι οι προσπάθειες που έκαναν οι άνθρωποι προκειμένου έστω και την ύστατη στιγμή να σωθούν χωρίς όμως να βρίσκουν διέξοδο. Όταν κινούνταν προς τα αμάξια τους, αυτά τυλίγονταν στις φλόγες και όταν προσπαθούσαν να κατευθυνθούν προς τη θάλασσα, κατέληγαν να εγκλωβίζονται σε γκρεμό με αποτέλεσμα να βρουν φρικτό θάνατο. Συνολικά οι νεκροί ξεπέρασαν τους 60 και βύθισαν μια ολόκληρη χώρα στο πένθος και στη θλίψη. Το σκηνικό τρόμου που επικράτησε δύσκολα μπορεί να περιγραφεί με λέξεις. Ας ελπίσουμε μόνο ότι αυτή η κατάσταση θα σταματήσει εδώ.
Ένα ερώτημα αντί επιλόγου
Πριν θέσουμε το ερώτημα, χρειάζεται να πούμε ένα μεγάλο μπράβο στους σύγχρονους ήρωες. Οι πυροσβέστες, οι διασώστες του ΕΚΑΒ, το Λιμενικό, οι εκατοντάδες οργανώσεις και φορείς, αλλά και μεμονωμένοι συμπολίτες μας έδωσαν έναν τιτάνιο αγώνα για να σώσουν ό,τι μπορούσαν. Δεν έκατσαν άπραγοι και δεν έκλεισαν τα μάτια, βάζοντας πολλές φορές ακόμα και την ίδια τη ζωή τους σε κίνδυνο χωρίς να υπολογίζουν το κόστος.
Υπάρχουν πολλά πράγματα που θα μπορούσαν να πάνε στραβά και δυστυχώς πήγαν όλα. Αμέτρητα χιλιόμετρα έμειναν χωρίς ρεύμα, αμέτρητα σπίτια δεν έχουν ακόμα ερευνηθεί. Με τη μισή Ανατολική Αττική βυθισμένη στο σκοτάδι και στον πυκνό καπνό, μόνο ένα ερώτημα μας έρχεται στο μυαλό: Πριν από λίγες ημέρες ο Αμερικανός πρόεδρος Τραμπ έδινε τα εύσημα στην Ελλάδα γιατί ερχόμασταν ως χώρα δεύτεροι στις δαπάνες για το ΝΑΤΟ. Σήμερα το μόνο που μπορούμε να ρωτήσουμε είναι αν τελικά αξίζει τα λεφτά να κατευθύνονται σε πολεμικούς οργανισμούς και όχι σε υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας και προστασίας.
Αποστόλης Ζαβιτσάνος,
Δημοσιογράφος-«Στέντορας»
Share this post
