Οι νεοσύστατες μονάδες υγείας ΤΟΜΥ (τοπικές ομάδες υγείας), που με τόσο στόμφο παρουσίασε ο υπουργός Υγείας, εμφανίστηκαν ως κάτι πρωτόγνωρο για την ελληνική πραγματικότητα. Αν και σήμερα, σχεδόν έναν χρόνο μετά την ανακοίνωση δημιουργίας τους, βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση λόγω της προχειρότητας με την οποία σχεδιάστηκαν και οργανώθηκαν, παρότι αποτελούν δομές μεγάλης ανάγκης με βαρύνουσα σημασία για την κοινωνία.
Επί της ουσίας οι ΤΟΜΥ είναι το πρώτο οργανωμένο σύστημα υπηρεσιών πρωτοβάθμιας φροντίδας, οι οποίες έχουν σκοπό την αποκατάσταση των παθογενειών και των στρεβλώσεων που υπάρχουν στο σύστημα υγείας. Οι ΤΟΜΥ αποτελούν μονάδες παροχής υπηρεσιών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας που στελεχώνονται από μια ολιγομελή διεπιστημονική ομάδα υγείας (γενικοί γιατροί, παθολόγοι, παιδίατροι, νοσηλευτές, επισκέπτες υγείας, κοινωνικοί λειτουργοί, διοικητικοί). Πρακτικά σηματοδοτούν μια συνολικότερη στροφή στην αντίληψη της υγείας, καθώς επενδύουν στην πρόληψη και στην αποτροπή της ασθένειας, αλλά και στη φροντίδα των χρόνια πασχόντων.
Η δέσμη των παρεχόμενων υπηρεσιών έχει στον πυρήνα της τις υπηρεσίες πρόληψης και προαγωγής στον υγιή πληθυσμό, την ολοκληρωμένη φροντίδα ασθενών με βαρύτητα στην αντιμετώπιση των χρόνιων νοσημάτων, καθώς και υπηρεσίες που άπτονται της δημόσιας υγείας (εμβολιασμούς, κατ’ οίκον φροντίδα κ.ά.). Όλα τα παραπάνω θα γίνονται παράλληλα με παρεμβάσεις ενημέρωσης στον γενικό πληθυσμό, όπως σε σχολεία, ΚΑΠΗ, φορείς κ.ά.
Αν και ο αρχικός (και βασικός) σκοπός τους ήταν η αποσυμφόρηση των νοσοκομείων, οι τομείς στους οποίους μπορούν να εξυπηρετήσουν ξεπερνούν κατά πολύ την αιτία δημιουργίας τους. Η προώθηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής, η καθιέρωση και η διαμόρφωση διατροφικού προτύπου με άξονα την υγεία του ατόμου και η ώθηση για φυσική άσκηση είναι συστατικά μιας σύγχρονης κοινωνίας που έχει ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα.
Παράλληλα η λειτουργία του ατομικού ηλεκτρονικού φακέλου υγείας του θεραπευόμενου, ο οποίος θα περιέχει δημογραφικά και επιδημιολογικά στοιχεία, αναλυτικό ιστορικό υγείας, στοιχεία φαρμακευτικής αγωγής, εξετάσεις στις οποίες έχει υποβληθεί, τα αποτελέσματα αυτών, αλλά και τα εμβόλια στα οποία έχει υποβληθεί (κυρίως στην περίπτωση των παιδιών), θα δίνει τη δυνατότητα στον γιατρό να κάνει καλύτερη και γρηγορότερη διάγνωση, προσφέροντας την καλύτερη δυνατή θεραπεία.
Προ των πυλών η αποδιοργάνωση, αν όχι η διάλυση
Η προχειρότητα και η ανοργανωσιά με την οποία σχεδιάστηκαν, οργανώθηκαν και ξεκίνησαν να λειτουργούν έχουν δημιουργήσει χάος. Αυτό άλλωστε φανερώθηκε εξαρχής από την εξαιρετικά μικρή διάρκεια (ειδικά αν συνυπολογίσουμε ότι μιλάμε για το Δημόσιο) των προκηρύξεων σχετικά με το πόσο γρήγορα βγήκαν τα αποτελέσματα. Από μόνο του αυτό φανέρωσε μια ανυπομονησία στελέχωσης και έναρξης λειτουργιών χωρίς να έχουν εξασφαλιστεί καν τα βασικά.
Δεν γνωρίζουμε αν υπήρχαν εξωτερικές πιέσεις για την έναρξη λειτουργίας τους, όμως η προσπάθεια της άμεσης έναρξής τους, τη στιγμή μάλιστα που στην Ελλάδα δεν έχει υπάρξει ανάλογο προηγούμενο εγχείρημα, έχει δημιουργήσει αναστάτωση, με τους εργαζομένους να λειτουργούν στα τυφλά πολλές φορές, καθώς δεν υπάρχει ακόμα και σήμερα ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο που να τους καλύπτει.
Τα 7 βασικά προβλήματα εντοπίζονται στα παρακάτω:
- Με αφετηρία το προσωπικό και τις συμβάσεις που έχουν υπογράψει, επικράτησε μπάχαλο με διαφορετικές συμβάσεις σε διαφορετικές περιφέρειες. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε μια σειρά ΥΠΕ (υγειονομικές περιφέρειες) δεν αναγνωρίζεται η προϋπηρεσία ή ακόμα και μεταπτυχιακά διπλώματα την ίδια στιγμή που για την ίδια θέση σε άλλη όμως ΥΠΕ τα παραπάνω αναγνωρίζονται, παίζοντας ρόλο στο μισθολογικό κομμάτι.
- Το ίδιο ακριβώς ισχύει και με το ανθυγιεινό επίδομα εργασίας, που σε άλλες περιφέρειες ισχύει, ενώ σε άλλες όχι, ακόμα και αν οι προσληφθέντες έχουν ίδια χρόνια προϋπηρεσίας, ίδιο μορφωτικό επίπεδο και φυσικά εκτελούν την ίδια ακριβώς εργασία.
- Μια σειρά ΤΟΜΥ, ενώ έχουν ξεκινήσει να λειτουργούν, δεν έχουν ακόμα και σήμερα δικές τους εγκαταστάσεις με αποτέλεσμα να «φιλοξενούνται» από όμορες υπηρεσίες. Η παραπάνω κατάσταση όμως μοιάζει φυσιολογική μπροστά στην εικόνα με την οποία ήρθαν αντιμέτωποι εργαζόμενοι άλλων ΤΟΜΥ όταν αντίκρισαν κτήρια λειτουργικώς ακατάλληλα και στα οποία αρχικά αναγκάστηκαν να μετατραπούν από ιατρικό προσωπικό σε συνεργείο καθαρισμού προκειμένου να ξεκινήσουν να είναι λειτουργικά και να δεχτούν κόσμο. Η εικόνα αυτή γίνεται ακόμα πιο τραγική όταν σκεφτούμε ότι ακόμα και τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές δεν υπάρχει ο κατάλληλος εξοπλισμός για τη λειτουργία τους, όπως υπολογιστές.
- Μία από τις βασικότερες λειτουργίες των ΤΟΜΥ είναι τα κατ’ οίκον ραντεβού. Όμως ακόμα και σε αυτή την περίπτωση δεν έχει δημιουργηθεί ένα συνολικότερο πλαίσιο λειτουργίας της παραπάνω υπηρεσίας, καθώς δεν υπάρχουν υποδομές, όπως π.χ. απαραίτητος ιατρικός εξοπλισμός, οχήματα κ.ά., ενώ ακόμα και όπου υπάρχει ο απαραίτητος ιατρικός εξοπλισμός και το ιατρικό προσωπικό πηγαίνει σε κατ’ οίκον ραντεβού πηγαίνει χωρίς να καλύπτονται τα μεταφορικά ή τα οδοιπορικά έξοδά του.
- Όπως αναφέραμε αρχικά, οι ΤΟΜΥ στελεχώνονται από διεπιστημονικές ομάδες. Όμως επειδή ακριβώς είναι κάτι πρωτόγνωρο για την ελληνική πραγματικότητα οι ομάδες αυτές, θα έπρεπε να εκπαιδευτούν κατάλληλα έτσι ώστε οι ομάδες να λειτουργούν αρμονικά. Η εκπαίδευση, η οποία ανατέθηκε να πραγματοποιηθεί από ανθρώπους του ΚΕΘΕΑ, ξεκίνησε, αλλά με αρκετή καθυστέρηση, με αποτέλεσμα να παρουσιάζονται ήδη προβλήματα στη λειτουργία και στην επικοινωνία των ομάδων.
- Ακόμα και σήμερα είναι ασαφές ποιες συγκεκριμένες περιοχές θα καλύπτουν κάποιες ΤΟΜΥ με αποτέλεσμα ο πληθυσμός που ανήκει σε συγκεκριμένη ΤΟΜΥ να πηγαίνει σε άλλη, στην οποία δεν υπάγεται.
- Σε πολλές ΤΟΜΥ ακόμα και σήμερα δεν έχουν προσληφθεί γιατροί, οι οποίοι μαζικά αρνήθηκαν να δεχτούν τους όρους της σύμβασης. Ακόμα και αν ήταν αναμενόμενο, καθώς η Ελλάδα έχει έλλειψη σε γενικούς γιατρούς, οι οποίοι είναι απαραίτητοι για τη στελέχωση των ΤΟΜΥ, δεν νοείται σε αλλεπάλληλες συμβάσεις να δείχνουν μηδαμινό ενδιαφέρον.
Οι γιατροί αντιδρούν και γυρίζουν την πλάτη στις ΤΟΜΥ
Όλα τα παραπάνω και ειδικότερα το ζήτημα της στελέχωσης με γιατρούς έχουν δημιουργήσει μεγάλο πονοκέφαλο στο Υπουργείο Υγείας. Όποιες προσπάθειες έγιναν προκειμένου να υπερκεραστούν τα όποια προβλήματα βρήκαν απέναντι την αδιάλλακτη στάση των γιατρών. Αυτή τη στιγμή ο πληθυσμός του λεκανοπεδίου, που ανέρχεται στα 5 εκατ., καλύπτεται από σχεδόν 50 οικογενειακούς γιατρούς, αντιστοιχία εξωπραγματική φυσικά. Το Υπουργείο Υγείας στην προσπάθεια να στελεχώσει τις νέες θέσεις αναπροσάρμοσε τις συμβάσεις χωρίς όμως αποτέλεσμα.
Οι ιατρικοί σύλλογοι έπειτα από συνεδριάσεις αποφάσισαν να μην υπογράψουν οι οικογενειακοί γιατροί με τον ΕΟΠΠΥ, καθώς θεώρησαν τα 0,70 λεπτά για κάθε έναν ασφαλισμένο μεικτά τον μήνα είναι απαράδεκτα χαμηλή αμοιβή και ένα ποσό που δεν ανταποκρίνεται στο επιστημονικό κύρος του κλάδου. Παράλληλα διαμαρτύρονται γιατί οι κατ’ οίκον επισκέψεις, όπως και τα επείγοντα, θα είναι δωρεάν.
Τα προβλήματα όμως δεν σταματούν στο κομμάτι της αμοιβής, αλλά επεκτείνονται και στον αριθμό των ασθενών που θα αναλάβει ο κάθε γιατρός. Με τα μέχρι στιγμής δεδομένα και τις εξαγγελίες του υπουργείου, κάθε 2.250 ασθενείς θα έχουν από έναν οικογενειακό γιατρό. Όπως αναφέρει η Επαγγελματική Ένωση Παθολόγων Ελλάδος: «Ο προβλεπόμενος μέγιστος πληθυσμός ευθύνης των 2.250 ασθενών για κάθε γιατρό είναι πέρα από κάθε διεθνή επιστημονική πρακτική και εγκυμονεί κινδύνους σοβαρών ιατρικών λαθών».
Παράλληλα προκύπτει και ζήτημα με τον χρόνο εξέτασης, ο οποίος ορίζεται στα 15 λεπτά για τις ειδικότητες των γενικών γιατρών και παθολόγων και στα 20 λεπτά για τους παιδιάτρους. Με εξαίρεση το πρώτο ραντεβού, το οποίο εκ των πραγμάτων έχει αναγνωριστικό χαρακτήρα και η διάρκειά του μπορεί να φθάσει μέχρι και τα 30 λεπτά, οι προβλεπόμενοι χρόνοι μπορούν εύκολα να χαρακτηριστούν ως αντιεπιστημονικοί. Σε κάθε περίπτωση η διάρκεια του χρόνου εξέτασης του κάθε ασθενούς εξαρτάται από την κατάσταση της υγείας του και υπόκειται στην επιστημονική κρίση του γιατρού.
Ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Επιστημονικού Υγειονομικού Προσωπικού ΕΟΠΥΥ-ΠΕΔΥ (ΠΟΣΕΥΠΕΟΠΥΥ-ΠΕΔΥ) Παναγιώτης Ψυχάρης, σχολιάζοντας συνολικότερα την κατάσταση, ανέφερε ότι οι νέες δομές που φιλοδοξεί να αναπτύξει το Υπουργείο Υγείας δεν θα λειτουργήσουν και η μόνη λύση είναι να ενισχυθούν οι υπάρχουσες μονάδες υγείας, όπως τα κέντρα υγείας.
Στην ίδια ρότα και η ανακοίνωση της Επαγγελματικής Ένωσης Παθολόγων Ελλάδος, η οποία κάνει λόγο για επιτάχυνση της κατάρρευσης της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, ενώ το Υπουργείο Υγείας αγνοεί τις δραματικές επιπτώσεις που κάτι τέτοιο θα επιφέρει στη δημόσια υγεία. Παράλληλα τονίζει: «Οι παθολόγοι αρνούμαστε κατά πλειοψηφία την ένταξή μας τόσο στον θεσμό του οικογενειακού γιατρού, όσο και στη στελέχωση των ΤΟΜΥ, καθώς θεωρούμε απαξιωτικές τις αμοιβές για τους γιατρούς μέσα σε ένα θολό εργασιακό τοπίο. Δηλώνουμε πως από τους 3.000 αυτοαπασχολούμενους παθολόγους η συντριπτική πλειοψηφία αρνείται να εισαχθεί σε ένα σύστημα που μας εξαναγκάζει μόνο σε υποχρεώσεις χωρίς το παραμικρό δικαίωμα, εργασιακό, επιστημονικό ή προσωπικό».
Στις αρχές του μήνα ξεκίνησαν τη λειτουργία τους μόνο 94 τοπικές μονάδες υγείας από τις 239 που είχε εξαγγελθεί ότι θα λειτουργούσαν έως το τέλος του 2017. Ακόμα όμως και αυτές οι 94 υπολειτουργούν και πολλές φορές προκαλούν περισσότερα προβλήματα από ό,τι λύνουν.
Μέσα σε όλη αυτή την κατάσταση δεν πρέπει να ξεχνάμε και ότι οι δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η κυβέρνηση σε συμφωνία με τους θεσμούς προϋποθέτουν όχι απλώς τη λειτουργία τους, αλλά και την «αποτελεσματικότητά τους ως μέτρου συγκράτησης των δαπανών».
Αναμένοντας λοιπόν τα εγκαίνια και τη λειτουργία των υπολειπόμενων τοπικών μονάδων υγείας και με δεδομένο ότι θα πρέπει να αυξηθούν μέχρι το τέλος του χρόνου και να διαθέτουν οικογενειακούς γιατρούς για να εγγραφούν όλοι οι Έλληνες έως το τέλος του χρόνου, ελπίζουμε ότι οι μονάδες με κάποιο τρόπο θα μπορέσουν να λειτουργήσουν και να πραγματώσουν τον σκοπό τους. Η κυβέρνηση, όπως και το αρμόδιο υπουργείο, ναρκοθέτησαν εξαρχής ένα εγχείρημα, και την ταλαιπωρία, όπως πάντα, θα την υποστούν οι ασθενείς. Όπως πολύ σωστά και σοφά λέει ο λαός μας, «μη ρωτάς τον γιατρό, ρώτα τον παθόντα».
Απόστολος Ζαβιτσάνος
Δημοσιογράφος-Στέντορας
Share this post
