Φυλακές Κορυδαλλού: Εκδήλωση για τους κρατούμενους με σκοπό την επανένταξη στην αγορά εργασίας μετά την αποφυλάκισή τους
Εφτά καγκελόπορτες ξεκλείδωσαν προσεκτικά και κατόπιν συμφωνίας. Δύο μηχανήματα ακτίνων Χ έλεγξαν ρούχα και σώμα. Δύο ηλεκτρονικά μηχανήματα ελέγχου με ιμάντα για τα προσωπικά αντικείμενα σκάναραν τις τσάντες μας. Ακουστικά κινητού και καλώδιο usb κρατήθηκαν από τον αρμόδιο φύλακα. Για λόγους ασφαλείας. Η ζωή μέσα στις φυλακές δεν είναι παιχνιδάκι. Στους δαιδαλώδεις διαδρόμους που διασχίσαμε μέχρι να φτάσουμε στον προορισμό μας, εκείνη την ώρα, Τετάρτη 20 Ιουνίου, 09:30 το πρωί, η κυκλοφορία ήταν περιορισμένη. Προφανώς οι περισσότεροι κρατούμενοι βρίσκονταν σε άλλους χώρους της φυλακής, καθώς τρεις ώρες αργότερα, όταν εμείς φεύγαμε, έγκλειστοι περιφέρονταν πάνω κάτω για να σκοτώσουν τον χρόνο «που δεν περνάει με τίποτα».
Προορισμός μας ήταν το 2ο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας (ΣΔΕ) Φυλακών Κορυδαλλού «Γεώργιος Ζουγανέλης», που λειτουργεί εντός, όπου σε συνεργασία με το Δίκτυο Πληροφόρησης και Συμβουλευτικής Εργαζομένων και Ανέργων του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ πραγματοποιείται εκδήλωση για τους κρατούμενους με αντικείμενο και σκοπό την επανένταξή τους στην αγορά εργασίας μετά την αποφυλάκιση. Με άλλα λόγια, με τη συνεργασία της διευθύντριας του σχολείου Παγώνας Κουτούλα και του σύμβουλου Σταδιοδρομίας στο 2ο ΣΔΕ Κορυδαλλού Κωνσταντίνου Γαλάζιου (εκ μέρους του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ), στόχος είναι αυτοί οι άνθρωποι, που καλώς ή κακώς βρίσκονται στις φυλακές, να πάρουν μια πρώτη γεύση για το πώς μπορούν να αντιμετωπίσουν τη ζωή μετά. Έξω από τη φυλακή. Ένα «μετά» που κάποιες φορές δυσκολεύεται να δει κανείς ακόμη και με κιάλι. Γιατί μπορεί να περιμένει μήνες, χρόνια, δεκαετίες ή και μια ολόκληρη ζωή.
Οι κρατούμενοι εκπαιδεύονται
Την εκδήλωση παρακολούθησαν περίπου τριάντα άτομα – εκπαιδευόμενοι του ΣΔΕ που φέτος ολοκλήρωσαν το σχολικό έτος. Σύμφωνα με την κ. Κουτούλα, το σχολείο μπορεί να ανταποκριθεί σε περίπου 75 εκπαιδευόμενους-κρατούμενους, με βασική προϋπόθεση να έχουν τελειώσει το δημοτικό και με απώτερο στόχο να προετοιμαστούν για να πάρουν απολυτήριο γυμνασίου. Ένα… χαρτί που, όσο κι αν φαίνεται αυτονόητο για τους ανθρώπους του έξω κόσμου εν έτει 2018, τόσο που ούτε καν αναφέρεται, για αρκετούς του «μέσα κόσμου» είναι πολύτιμο αγαθό. Όποια αξία και να έχει το απολυτήριο γυμνασίου για τους φυλακισμένους πάντως, το αρχικό κίνητρο είναι ένα: η παρακολούθηση των μαθήματων στο ΣΔΕ σημαίνει μείωση της ποινής, αφού μία μέρα στο σχολείο υπολογίζεται ως δύο μέρες κράτησης.
Ποιός θα προσλάβει αποφυλακισμένο;
Με αδιευκρίνιστα τα κριτήρια επιλογής των μαθητών-κρατούμενων («υπάρχει αρμόδια επιτροπή στη φυλακή, εμείς ως σχολείο απλώς παριστάμεθα, χωρίς να έχουμε οποιαδήποτε παρέμβαση» είπε η κ. Κουτούλα), η αίθουσα μισογέμισε από βλέμματα βαριεστημένα, πρόσωπα οξυδερκή, άντρες με μάτια δεκατέσσερα, και το ενδιαφέρον εντάθηκε όταν η κουβέντα έφτασε στο ερώτημα που έδειχνε να τους απασχολεί όλους: «Πώς θα βρω δουλειά εφόσον δεν έχω καθαρό ποινικό μητρώο;». Η φυσιολογική αγωνία των κρατουμένων για την επανένταξή τους στην κοινωνία και στην εργασία λόγω αμαρτωλού παρελθόντος καθησυχάστηκε τόσο από τον εμπορικό διευθυντή / επιχειρησιακό διευθυντή του Skywalker.gr Σωτήρη Χατζηιωαννίδη όσο και από τον σύμβουλο Σταδιοδρομίας Κωνσταντίνο Γαλάζιο. «Στον ιδιωτικό τομέα συνήθως δεν ζητούν ποινικό μητρώο, εκτός αν αναζητήσετε δουλειά σεκιούριτι» είπε ο κ. Χατζηιωαννίδης. «Το ποινικό μητρώο είναι προσωπικό δεδομένο και, όπως όλοι μας, δεν έχετε καμία υποχρέωση να δηλώσετε πράγματα για τη ζωή σας, εφόσον δεν το θέλετε» συμπλήρωσε ο κ. Γαλάζιος. «Υπάρχει τρόπος να καλύψετε στο βιογραφικό σημείωμά σας το κενό που έχετε στην εργασία εξαιτίας της φυλάκισης» εξήγησε ο κ. Χατζηιωαννίδης.
Όση ενθάρρυνση και να υπάρχει, το βάρος του παρελθόντος δεν σηκώνεται εύκολα. Σε μια ακραία εκδοχή του, δεν σηκώνεται καθόλου. «Τι νομίζεις;» είπε ένας φυλακισμένος. «Και να βγω από τη φυλακή, πάλι εδώ θα ξαναρθώ. Εδώ μέσα μαθαίνουμε να κάνουμε υπομονή. Λες ότι μετά από τόση υπομονή θα ανεχτώ τον καθένα που θα πάω να δουλέψω να μου λέει τι να κάνω; Εδώ μέσα ξαναρχόμαστε όλοι».
Πάντα υπάρχει ελπίδα
Η απαισιόδοξη εκδοχή αυτού του κρατούμενου αντισταθμίζεται από την αισιόδοξη ενός άλλου, του Γιώργου. Ο Γιώργος είναι Έλληνας, σε αντίθεση με τη συντριπτική πλειοψηφία των υπολοίπων που συναντήσαμε εκείνη την Τετάρτη, οι οποίοι είναι Αλβανοί. Πριν τον πιάσουν, είχε «επιχείρηση» όπως λέει, «μίνι μάρκετ» διευκρινίζει. Είναι στη φυλακή για απάτη και έχει «ακούσει» ποινή 11 συν 9 χρόνια, για διαφορετικά αδικήματα που δεν αποσαφηνίζουμε και τα οποία εν πολλοίς, όπως οι περισσότεροι, αρνείται πως έχει διαπράξει. «Φυσικά και θα βγω» λέει. «Κάνω και συναντήσεις με την ψυχολόγο της φυλακής για να με βοηθήσει. Ούτε γι’ αστείο δεν χάνω την ελπίδα μου».
Ναρκωτικά και στιλέτα
Ο Καστριότ από την άλλη, που σύμφωνα με τα λεγόμενά του είναι άδικα στη φυλακή γιατί τον έμπλεξαν χωρίς να φταίει, δεν μιλά ούτε για ελπίδα ούτε για απελπισία. Λέει μόνο όσα όλοι έχουμε ακούσει αλλά κανείς δεν έχει αποδείξει ποτέ. «Για να τη βγάλεις καθαρή στη φυλακή πρέπει να έχεις λεφτά. Είμαστε όλοι ανακατεμένοι άσχετα με το τι έχουμε κάνει στις πτέρυγες. Από κάποιον που έχει κλέψει μέχρι εκείνον που έχει σκοτώσει και έχει ακούσει ισόβια. Μπορεί ανά πάσα στιγμή ένας “μεγάλος”, που έχει χρόνια μέσα, να σου ζητήσει λεφτά γιατί έτσι γουστάρει. Αν δεν τα δώσεις σ’ έφαγε! Με στιλέτα πρέπει να κυκλοφορούμε εδώ μέσα. Ναρκωτικά; Γεμάτο. Το φαγητό; Δεν τρώγεται. Γι’ αυτό λέω: Στη φυλακή ξοδεύεις περισσότερα απ’ όσα στην έξω ζωή».
Το 2ο ΣΔΕ Κορυδαλλού είναι ένα ιδιότυπο σχολείο. Δεν διδάσκονται μαθήματα ούτε παρέχονται βιβλία. Διδάσκονται «γραμματισμοί», όπως λένε τα μαθήματα. Με απλά λόγια, προσαρμοσμένες διδασκαλίες από τους αποσπασμένους καθηγητές ανάλογα με το μαθησιακό επίπεδο και τις ανάγκες των κρατουμένων. Ορισμένοι καθηγητές δεν μετατίθενται εγκαίρως κι έτσι η σχολική χρονιά, ανάλογα τον γραμματισμό, αρχίζει με ελλείψεις και καθυστερήσεις. Όλοι παρακολουθούν τα μαθήματα για να μειώσουν την ποινή τους. Ορισμένοι για να μάθουν «και πέντε πράματα». Κάποιοι για να αλλάξουν παραστάσεις στην καθημερινότητα, «για να ξεφύγω λίγο από τη ζωή στη φυλακή». Άλλοι αντιμετωπίζουν το 2ο ΣΔΕ Κορυδαλλού με καχυποψία, άλλοι με επαίνους, άλλοι με απορία. Όπως και να ’χει όμως, όπως λέει ο σύμβουλος Σταδιοδρομίας Κωνσταντίνος Γαλάζιος, «υπάρχουν πάρα πολλές δυσκολίες στη λειτουργία του σχολείου. Ωρομίσθιοι καθηγητές αναλαμβάνουν καθήκοντα με καθυστέρηση. Πρέπει να συνεργαστούν πολλές υπηρεσίες και πολλοί άνθρωποι. Προσωπικά, νομίζω ότι από την πλευρά των καθηγητών υπάρχει πραγματικός ζήλος και ενδιαφέρον. Από την πλευρά των κρατουμένων-ωφελουμένων σίγουρα παίζει πολύ μεγάλο ρόλο η μείωση της ποινής, αλλά σε ατομικές συνεδρίες που έχω κάνει μαζί τους διαπιστώνω πως τους ενδιαφέρει πολύ η επιχειρηματικότητα. Θέλουν να μάθουν για πιθανές επιχορηγήσεις ή για οτιδήποτε θα μπορούσε να τους βοηθήσει να κάνουν μια επιχείρηση. Οι περισσότεροι λένε ότι για τον εγκλεισμό τους στη φυλακή φταίει η κακιά στιγμή. Τους ενδιαφέρει να ξέρουν πώς θα αντιμετωπίσουν τον κοινωνικό στιγματισμό όταν, με την αποφυλάκισή τους, ψάξουν για δουλειά. Για μένα ήταν μεγάλο στοίχημα να μπορέσω αρχικά να επικοινωνήσω με τους κρατούμενους και στη συνέχεια να αποκτήσω την εμπιστοσύνη τους». Και ο κ. Γαλάζιος προσθέτει πως σε ολόκληρο το σωφρονιστικό σύστημα η έννοια που χρειάζεται ίσως περισσότερο από κάθε άλλη είναι η εμπιστοσύνη – εμπιστοσύνη για μια δεύτερη ευκαιρία. Είτε ονομάζεται 2ο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας είτε ονομάζεται δεύτερη ευκαιρία για μια ζωή που κατρακύλησε στην παρανομία.
Τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας αποτελούν δομές εκπαίδευσης που απευθύνονται σε ενήλικες που δεν έχουν ολοκληρώσει την υποχρεωτική εννιάχρονη εκπαίδευση. Παρέχουν απολυτήριο ισότιμο με αυτό του γυμνασίου και έχουν ως βασικό στόχο την προώθηση της απασχόλησης και την κοινωνική προσαρμογή των νέων και των ανειδίκευτων ατόμων. Το πρόγραμμα στηρίζεται σε τρεις αρχές: 1) στην ευελιξία των εκπαιδευτικών μέσων για την υποστήριξη κάθε εκπαιδευόμενου, 2) στην προσέγγιση των εκπαιδευτικών αναγκών των ατόμων συνολικά και όχι αποσπασματικά, 3) στη δυνατότητα των εκπαιδευτικών να ανταποκριθούν στην πολυπλοκότητα των καθηκόντων που θα τους ανατεθούν. Η φοίτηση στα ΣΔΕ διαρκεί δύο σχολικά έτη, για 25 ώρες την εβδομάδα. Τα μαθήματα είναι απογευματινά – εκτός των ΣΔΕ στα σωφρονιστικά καταστήματα. Οι απόφοιτοι συνήθως συνεχίζουν στο γενικό λύκειο ή ακολουθούν τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση. Μερικοί ακολουθούν πανεπιστημιακές σπουδές. Συνολικά, στην ελληνική επικράτεια λειτουργούν περισσότερα από 60 Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας.
Κυβέλη Χατζηζήση,
Δημοσιογράφος-«Στέντορας»
Share this post
