Τα ντεσιμπέλ της μουρμούρας για τη χρέωση της πλαστικής σακούλας από τους καταναλωτές σιγά-σιγά μειώνονται αφού η οικονομική επιβάρυνση, ακόμη και «στην περίοδο των ισχνών αγελάδων» που διανύουμε, το ποσό των 0,4 λεπτών δεν είναι και τόσο δυσβάσταχτο έξοδο. Τώρα έχουν σειρά άλλες μουρμούρες που μπορεί να φτάσουν και την ένταση άγριας διαμάχης, καθώς οι κακές συνήθειες και η οικολογική ασυνειδησία ωχριούν μπροστά στα οικονομικά συμφέροντα που διαταράσσονται με τον νέο νόμο περί επιβολής ανταποδοτικού περιβαλλοντικού τέλους στην πλαστική σακούλα. Τώρα οι βιομηχανίες πλαστικού τα βάζουν με τους επιχειρηματίες σουπερμάρκετ, καθώς οι μεν χάνουν δουλειές με φούντες και οι δε εξοικονομούν χρήμα με ουρά. Το κόστος προμήθειας πλαστικής σακούλας εκτιμάται ότι προ της επιβολής του περιβαλλοντικού τέλους ανερχόταν σε 1%-1,5% των συνολικών δαπανών των σουπερμάρκετ. Άρα οι βιομηχανίες πλαστικού έχουν την αντίστοιχη μείωση εσόδων. Ο καθένας υποστηρίζει τα συμφέροντά του με τον καλύτερο τρόπο που μπορεί. Τα σουπερμάρκετ όμως, ασχέτως οποιωνδήποτε άλλων αντι-οικολογικών πρακτικών τους, έχουν τα επιχειρήματα συνείδησης με το μέρος τους. Η ΑΒ Βασιλόπουλος για παράδειγμα, έβγαλε διαφήμιση με το σλόγκαν «αλλάζουμε συνήθειες» και σποτ που εύκολα μπορεί να κάνει τον θεατή να πιστέψει για λίγα δευτερόλεπτα ότι η κακή συνήθεια της σακούλας είναι κάτι πιο άμεσα βλαβερό, όπως το κάπνισμα ή τα ναρκωτικά. Ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος (Σ.Β.Π.Ε.) από την άλλη απέστειλε εξώδικη δήλωση-διαμαρτυρία στην ΑΒ Βασιλόπουλος, ζητώντας αφενός να παύσει άμεσα κάθε αναμετάδοση των συγκεκριμένων διαφημίσεων στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και αφετέρου, να δημοσιοποιηθούν οι επιστημονικές μελέτες του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (Ι.Ε.Λ.Κ.Α.), τα στοιχεία των οποίων χρησιμοποιούνται στις επίμαχες διαφημίσεις. Τα εν λόγω στοιχεία, όπως μας ενημερώνει η γενική διευθύντρια του δικτύου Μεσόγειος SOS, Χριστίνα Κονταξή δημοσιοποιήθηκαν για πρώτη φορά σε σχετική συνέντευξη τύπου τον Ιούνιο του 2017, ενώ προέρχονται από το ευρωπαϊκό έργο Life Debag και τη μελέτη The New Plastics Economy: Rethinking the future of plastics του World Economic Forum και του Ellen MacArthur Foundation, που παρουσιάστηκε τον Ιανουάριο του 2016. Άρα το σποτ που προκαλεί έριδες και ο ισχυρισμός ότι το 2050 προβλέπεται να έχουμε πιο πολλά πλαστικά στη θάλασσα απ΄ ότι ψάρια φαίνεται ότι δεν είναι διαφημιστικό κόλπο, αλλά τραγική αλήθεια.
Η Life Debag που είναι ολοκληρωμένη εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τη μείωση της πλαστικής σακούλας στο θαλάσσιο περιβάλλον, μεταξύ πολλών άλλων, λέει πως το 70% των θαλάσσιων απορριμμάτων βυθίζονται στον πυθμένα των κόλπων της Ανατολικής Μεσογείου, ενώ το 50% των απορριμμάτων που βρέθηκαν ήταν πλαστικές σακούλες. Oι πλαστικές σακούλες είναι ένα από τα πιο θανατηφόρα απορρίμματα για τα θαλάσσια ζώα και πουλιά και κάθε χρόνο πετιούνται τόσες πλαστικές σακούλες που επαρκούν για να ανακυκλώσουν τη γη τέσσερεις φορές.
Μέσα στη γενικευμένη καταστροφή υπάρχουν και φωτεινές εξαιρέσεις. Το ευρωπαϊκό έργο «Life Debag-Ολοκληρωμένη εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τη μείωση της πλαστικής σακούλας στο θαλάσσιο περιβάλλον» (LIFE14 GIE/GR/001127) που υλοποιείται με τη συνεισφορά του χρηματοδοτικού μέσου Life της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποσκοπεί στη μείωση της πλαστικής σακούλας στο θαλάσσιο περιβάλλον. Κατά τη διάρκεια του έργου υλοποιείται μια ευρεία εκστρατεία ενημέρωσης με άξονα το τεράστιο οικολογικό αποτύπωμα των πλαστικών σακουλών στο θαλάσσιο περιβάλλον, φαινόμενο για το οποίο, παρά τις ανησυχητικές διαστάσεις που έχει λάβει την τελευταία δεκαετία, η γνώση των πολιτών εξακολουθεί να είναι ιδιαίτερα ελλειμματική. Βασικό πιλότο εφαρμογής των δράσεων του έργου αποτελεί το νησί της Σύρου. «Σύμφωνα με τα συμπεράσματα του προγράμματος, το Πανεπιστήμιο Πατρών παρατήρησε πλέον μείωση στις πλαστικές σακούλες που καταλήγουν στη θάλασσα ή στις παραλίες» επισημαίνει η κα Χριστίνα Κονταξή. «Έχει γίνει παρακολούθηση της επίδρασης των δράσεων του Life Debag σε τέσσερις παραλίες και σε σημεία του πυθμένα του νησιού. Μετά από 2 χρόνια, φαίνεται μία ελαφρά αύξηση των απορριμμάτων στις ακτές, ιδίως κατά την τουριστική περίοδο και παρατηρείται μια δραματική μείωση της πλαστικής σακούλας. Η σταθεροποίηση του αριθμού της πλαστικής σακούλας που καταγράφηκε στον βυθό δείχνει ότι αυτού του είδους η ρύπανση δεν τροφοδοτείται πλέον από το ίδιο το νησί. Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον πάντως ότι για την αποτύπωση της ρύπανσης στις ακτές, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν και drones, ενώ στη θάλασσα έγινε ηχοβολιστική αποτύπωση του πυθμένα και υποβρύχια βιντεοσκόπηση. Σημειώνεται τέλος ότι το 70% με 90% των σκουπιδιών στις ακτές της Σύρου είναι πλαστικά».
Δημοσίευμα της «Καθημερινής» αναφέρει ότι, σύμφωνα με παράγοντες της βιομηχανίας πλαστικών, τον Ιανουάριο η αγορά είχε υποχωρήσει κατά περίπου 80%, λόγω βεβαίως και των μεγάλων αποθεμάτων σε σακούλες που είχαν τα καταστήματα, καθώς προβαίνουν σε μεγάλες προμήθειες την περίοδο των Χριστουγέννων. Οι καθιερωμένες συχνές αγορές σε ορισμένα σουπερμάρκετ ωστόσο, αποδεικνύουν ότι η λεπτή πλαστική σακούλα έχει αντικατασταθεί εδώ και καιρό από πλαστικές σακούλες πάχους 50-70 μικρών (τα μικρά είναι μονάδα μέτρησης), στις οποίες δεν επιβάλλεται περιβαλλοντικό τέλος, αλλά πρέπει υποχρεωτικά να χρεώνονται.
Μέσα σ΄ αυτά τα διάπλατα ανοιγμένα νομότυπα παράθυρα που αποτρέπουν την ουσιαστική προστασία του περιβάλλοντος, εισβάλλουν και οι βιοδιασπώμενες ή αλλιώς κομποστοποιήσιμες πλαστικές σακούλες.
«Οι βιοαποδομήσιμες/λιπασματοποιήσιμες σακούλες δεν θα έπρεπε να εξαιρεθούν του ανταποδοτικού περιβαλλοντικού τέλους και θα μπορούσαν να υπόκεινται σε χαμηλότερο τέλος ή εναλλακτικά να χρεώνονται με το κόστος παραγωγής τους. Πρέπει να επισημανθεί ότι και οι βιοαποδομήσιμες σακούλες, έως ότου επιτευχθεί η πλήρης βιοαποδόμησή τους, μπορούν να προκαλέσουν στα υδάτινα οικοσυστήματα παρόμοιες επιπτώσεις με αυτές των κλασικών πλαστικών σακουλών» επισημαίνει η γενική διευθύντρια του δικτύου Μεσόγειος SOS, κα Χριστίνα Κονταξή. Με τη λογική του «μη χείρον βέλτιστον» οι βιοδιασπώμενες σακούλες, οι οποίες προφανώς λόγω του τριπλάσιου της τιμής τους, δεν κυκλοφορούν σε μικρά ή μεγάλα καταστήματα διατροφής, δεν είναι τόσο αθώες όσο διαφημίζεται. «Στην περίπτωση που ένα ζώο της θάλασσας φάει τέτοιες σακούλες πριν διαλυθούν, δεν θα πεθάνει, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι επιβλαβές και για την υγεία του» λέει ο δρ. Φίλιππος Κυρκίτσος, περιβαλλοντολόγος και πρόεδρος της Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης.
Στο τέλος του πρώτου τριμήνου, όταν δηλαδή οι εμπορικές επιχειρήσεις θα αποδώσουν στο κράτος το περιβαλλοντικό τέλος, θα υπάρξει ένα πρώτο δείγμα γραφής για το τι έχει αποδώσει η κοινή υπουργική απόφαση 180036/952/2017 (ΦΕΚ Β 2812/10.8.2017) η οποία, στο πλαίσιο της εναρμόνισης με την οδηγία 2015/720, έθεσε υπό περιορισμό τη χρήση της πλαστικής σακούλας. Βεβαίως, με τη γνωστή ακατανόητη κρατική λογική από το ανταποδοτικό περιβαλλοντικό τέλος, έχουν εξαιρεθεί τα περίπτερα και το υπαίθριο εμπόριο. Ο δρόμος έτσι και αλλιώς είναι μακρύς. Η δυσπιστία, στην καλύτερη περίπτωση, για το εάν και πώς θα επενδυθεί αυτό το τέλος για το καλό του πλανήτη και της ζωής μας, δεδομένη. Μέχρι νεωτέρας, ας ψωνίζουμε κατά συνείδηση. Τουλάχιστον.
Κυβέλη Χατζηζήση,
Δημοσιογράφος - «Στέντορας»
Share this post
