Η επιστημονική συλλογικότητα που εκπαιδεύει εκπαιδευτικούς για την αναγνώριση και αντιμετώπιση του ομοφοβικού και τρανφοβικού bullying
Τρανς μαθήτρια σε εσπερινό γυμνάσιο ζητά το εξής απλό: οι καθηγητές και οι συμμαθητές της αντί να τη φωνάζουν με το αντρικό όνομα που είναι καταχωρημένο στον κατάλογο της τάξης, να της απευθύνονται με το γυναικείο όνομα που έχει επιλέξει ότι την αντιπροσωπεύει. Η αντίδραση είναι οι εξής: την πιάνουν, τη λούζουν με βενζίνη και απειλούν να την κάψουν ζωντανή. Το περιστατικό δεν είναι αποκύημα φαντασίας. Πρόκειται για πραγματικό γεγονός. Έχει καταγγελθεί στον Συνήγορο του Πολίτη που διαμεσολάβησε σε συνεργασία με το γραφείο εκπαίδευσης και τον ίδιο τον σύλλογο των καθηγητών. Τότε το «Πολύχρωμο Σχολείο» κλήθηκε να συνεργαστεί για την πραγματοποίηση δράσεων ευαισθητοποίησης και επιμόρφωσης των μαθητριών και μαθητών του σχολείου. Το συγκεκριμένο περιστατικό είναι μεν στην άκρη του νήματος του ακραίου ρατσισμού που υφίστανται από τα σχολικά θρανία τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα (λεσβία, γκέι, αμφισεξουαλικός/η, τρανς ή διεμφυλικός/η), δεν είναι όμως μια και μόνο αποτρόπαια εξαίρεση, ή η μοναδική απαράδεκτη αντιμετώπιση.
Το «Πολύχρωμο Σχολείο», μια άτυπη ομάδα επιστημόνων, μεταξύ πολλών άλλων έχει κάνει έρευνα απευθυνόμενο σε άτομα που έχουν ζήσει ομοφοβικά ή τρανσφοβικά περιστατικά στη σχολική τους ζωή είτε ως παρατηρητές-παρατηρήτριες, είτε ως θύματα είτε ως θύτες, ανάμεσα στα οποία και τα άτομα της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας. Στα σχολικά θρανία και στη συνέχεια στην κοινωνία ολόκληρη όποιος δεν έχει στερεοτυπική, σαφή ετεροφυλοφιλική ταυτότητα και σεξουαλικότητα, συνήθως, στα κρυφά ή στα φανερά, υφίσταται υποτιμητικά σχόλια που στοχεύουν κάτω από τη μέση και πέρα από την καρδιά. Και αν στην ενήλικη ζωή ο καθένας εφοδιάζεται με το θάρρος των επιλογών του, στα παιδικά και εφηβικά του χρόνια το bullying (έτσι και αλλιώς κλασική τακτική με διάφορες ονομασίες ανά τους αιώνες) απέναντι σε κοντούς, χοντρές, τυφλούς, κοκκινομάλληδες, αλλοδαπές, φτωχούς, κορίτσια από μονογονεϊκές οικογένειες έχει καταντήσει εξωσχολικό μάθημα. Το ομοφοβικό και τρανσφοβικό bullying απέναντι στα ΛΟΑΤΚΙ άτομα όχι μόνο θεριεύει από τα παιδιά και υποθάλπεται από ορισμένους εκπαιδευτικούς, αλλά συχνά ούτε καν αναγνωρίζεται. Και έτσι όταν το γκέι αγόρι θέλει να ασχοληθεί με τη ζωγραφική στα διαλείμματα προτρέπεται να παίξει ποδόσφαιρο. Και η λεσβία που θέλει να πει ότι της αρέσει ένα άλλο κορίτσι στην τάξη της βαφτίζει τη Μαρία, Μάριο και τη Βασιλική, Βασίλη.
«Τα στερεότυπα για τα φύλα και τη σεξουαλικότητα, η εικόνα-πρότυπο για τον άνδρα και για τη γυναίκα είναι βαθιά ριζωμένα σε όλους μας. Η πιο απλή απορία ενός παιδιού μπορεί να είναι γιατί ένα αγόρι έχει μακριά μαλλιά ή ένα κορίτσι κοντά, καθώς η στερεοτυπική εικόνα είναι άλλη. Μέσα σε αυτή την πραγματικότητα η ομοφοβία είναι συχνά πολύ καλά κρυμμένη και το ομοφοβικό και τρανσφοβικό bullying στα σχολεία δύσκολα αναγνωρίζεται ακόμη και από τους εκπαιδευτικούς» λέει ο Αγγελος Σκίμπας, δάσκαλος σε ιδιωτικό σχολείο και βασικό μέλος της συλλογικότητας επιστημόνων «Πολύχρωμο Σχολείο».
«Υπάρχει άγνοια και προκατάληψη που μπορεί να οδηγήσει έναν εκπαιδευτικό να παροτρύνει για παράδειγμα ένα γκέι αγόρι να ασχοληθεί περισσότερο με το ποδόσφαιρο προκειμένου να μην τον σχολιάζουν τα υπόλοιπα παιδιά. Μπορεί ένα γκέι αγόρι ή μια λεσβία, που σε επίπεδο κουτσομπολιού όλοι ξέρουν τις προτιμήσεις τους, οι καθηγητές να τα αποτρέψουν να το δηλώσουν ευθέως παρότι το θέλουν, γιατί “κάτι τέτοιο δεν έχει θέση στο σχολείο”. Η ομοφοβία παιδιών και εκπαιδευτικών μπορεί να εκφραστεί με αποσιώπηση των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων για την ταυτότητα φύλου τους και τη σεξουαλικότητά τους, με λεκτική βία των συμμαθητών του τύπου “φύγε από εδώ παλιόπου…” ή να φτάνει σε ακραίες περιπτώσεις να κινδυνεύει ακόμη και η ίδια η ζωή του ΛΟΑΤΚΙ παιδιού» συνεχίζει ο Άγγελος Σκίμπας.
Όποιος βιαστεί στενόμυαλα να σκεφτεί πως το «Πολύχρωμο Σχολείο» επιδιώκει να κάνει μαθήματα ομοφυλοφυλικού σεξ στα σχολεία, πλανάται πλάνην οικτρά και απάνθρωπη.
«Τα παιδιά στο δημοτικό σχολείο που διδάσκω με ρώτησαν κάποια στιγμή γιατί στο video-clip του τραγουδιού “Take me to church” κάποιοι κυνηγούν και χτυπούν ένα ομοφυλόφιλο ζευγάρι. Το πολύ ενδιαφέρον είναι ότι τα παιδιά δεν με ρώτησαν γιατί φιλιούνται δύο άντρες μεταξύ τους, αλλά γιατί κάποιοι άλλοι τους επιτίθενται. Τις ερωτήσεις τις κάνουν τα παιδιά. Εννοώ ότι δεν προκαλώ συζητήσεις εάν τα ίδια τα παιδιά δεν αναρωτηθούν μόνα τους. Όταν όμως το κάνουν, αντί να αποφύγω την ερώτηση, επιχειρώ να τους εξηγήσω και να τα ωθήσω να απαντήσουν μόνα τους στο ερώτημά τους. Όταν προκύπτει μία απορία τους εξηγώ ότι υπάρχει ποικιλία προτύπων και όχι ένα και μοναδικό πρότυπο».
Μέσα από την επιστημονική συνεργασία, την υποστήριξη και την παρακίνηση εκπαιδευτικών από το νηπιαγωγείο μέχρι το πανεπιστήμιο, με συχνές επαφές με το υπουργείο Παιδείας που στοχεύουν -για αρχή- στην έκδοση μιας εγκυκλίου για το ομοφοβικό και τρανσφοβικό bullying, οι άνθρωποι του «Πολύχρωμου Σχολείου» επιχειρούν να σπάσουν τα αμέτρητα στερεότυπα που τροφοδοτούν τον σεξισμό όλων όσοι αισθάνονται απέχθεια ή έστω αμηχανία απέναντι στο διαφορετικό. Επιχειρούν να σπάσει η σιωπή στον εκπαιδευτικό χώρο και να αναδειχθεί το θέμα των διακρίσεων γύρω από ζητήματα σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας φύλου και χαρακτηριστικών φύλου.
«Ο στόχος μας είναι να εκπαιδεύσουμε τους εκπαιδευτικούς, ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν την ομοφοβία και την τρανσοφοβία στα σχολεία, ανθρώπινες συμπεριφορές που επιστημονικά αποδεδειγμένα δεν έχουν καμία σχέση με ψυχική διαταραχή. Θέλω να πω ότι η ταυτότητα φύλου είναι μια κοινωνικά κατασκευασμένη ιδανική εικόνα για τον ιδανικό άντρα και την ιδανική γυναίκα στην οποία προσπαθούμε, είτε μας ταιριάζει είτε όχι, να χωρέσουμε. Προφανώς τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα είναι λιγότερα αριθμητικά σε σχέση με το σύνολο του πληθυσμού, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν είναι φυσιολογικά .Το συχνό δεν σημαίνει απαραίτητα φυσιολογικό. Είναι επικίνδυνο να ορίζουμε ως φυσιολογική την πλειονότητα, γιατί αυτό αυτόματα σημαίνει πως ό,τι δεν εντάσσεται στους πολλούς είναι αφύσικο».
Εξίσου φυσιολογικό είναι αντί οι περισσότεροι να προσπαθούν με κάθε τρόπο να επιβληθούν στους λιγότερους, ο καθένας να μπορεί να ζει χωρίς φόβο, με το γούστο του και το καπέλο του. Άλλωστε η ποσότητα είναι ένα νούμερο. Η ποιότητα είναι ένα εν δυνάμει χαρακτηριστικό του ανθρώπου.
Το «Πολύχρωμο Σχολείο» είναι μία εθελοντική μη κερδοσκοπική συλλογικότητα επιστημόνων που δημιουργήθηκε το φθινόπωρο του 2009 με αρχική ονομασία «Ομοφοβία και τρανσφοβία στην εκπαίδευση». Τα άτομα που συμμετέχουν στην ομάδα προέρχονται από τον χώρο της εκπαίδευσης, της ψυχικής υγείας και των κοινωνικών επιστημών.
Η ομάδα είχε ως αρχικό σκοπό να σπάσει τη σιωπή στον εκπαιδευτικό χώρο και να αναδείξει το θέμα των διακρίσεων γύρω από ζητήματα σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας και χαρακτηριστικών φύλου. Αυτό έχει πλέον επιτευχθεί και τώρα διανύεται μια περίοδος συνεργασίας με σχετικούς φορείς σε πιο ουσιαστικές δράσεις, όπως η επιμόρφωση εκπαιδευτικών και η παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού.
Κυβέλη Χατζηζήση
Δημοσιογράφος-«Στέντορας»
Share this post
