Πριν από μερικούς μήνες παρουσιάστηκε ένα τεράστιο παγκόσμιο κίνημα που έθιξε το πρόβλημα της σεξουαλικής παρενόχλησης στον χώρο εργασίας. Το κίνημα #metoo ήταν στις ειδήσεις, στα social media, σε εφημερίδες, σε εκατοντάδες τηλεοπτικές συζητήσεις, και αυτό έδωσε την ευκαιρία να συζητήσουμε ανοιχτά αυτό που όλοι ήδη γνωρίζαμε: ότι οι γυναίκες είναι πολύ συχνά τα θύματα της επιθετικής συμπεριφοράς των ανδρών.

Παρακολουθούμε γυναίκες που μοιράζονται τη δυσάρεστη εμπειρία τους να παρενοχλούνται ή ακόμα και να δέχονται επίθεση από τον άνδρα προϊστάμενό τους, χωρίς τη δυνατότητα να προστατεύσουν ή χωρίς να γνωρίζουν πώς να προστατεύσουν τον εαυτό τους από το ισχυρό αφεντικό τους.

Αυτό το φαινόμενο δεν είναι καινούριο, είναι τόσο παλιό όσο και το ανθρώπινο γένος και πάντα συνέβαινε με διαφορετικούς τρόπους στις κοινωνίες. Μέχρι πρόσφατα, ακόμα και στις πολιτισμένες χώρες της Δύσης, οι γυναίκες θεωρούνταν και νόμιμα κατώτερες από τους άνδρες –για παράδειγμα, δεν είχαν δικαίωμα ψήφου–, ως εκ τούτου ένας άντρας θα μπορούσε να παρενοχλήσει «μια κατώτερη» χωρίς συνέπειες – ήταν μια «φυσιολογική» συμπεριφορά που η κοινωνία θα μπορούσε να αποδεχθεί. Σκεφτείτε όλα τα γνωστά στερεότυπα από τις ελληνικές ταινίες του ’50 και του ’60: η αθώα υπηρέτρια που δέχεται αδιαμαρτύρητα τις θωπείες του κυρίου της, όπως επίσης και τις προσβολές της κυρίας της, η νεαρή γραμματέας που υποτάσσεται με αντίστοιχο τρόπο στο αφεντικό της.

Ευτυχώς για εμάς τις γυναίκες τα πράγματα έχουν αλλάξει σημαντικά προς το καλύτερο, θεωρούμαστε ίσοι πολίτες με τους άνδρες και έχουμε τα ίδια δικαιώματα, τουλάχιστον κατά τον νόμο.

Αλλά τι συμβαίνει πραγματικά στην καθημερινή ζωή;

Αυτή η ιδέα για τη «φυσιολογική» ανδρική συμπεριφορά σε μεγάλο βαθμό εξακολουθεί να υπάρχει στο μυαλό των ανδρών και των γυναικών, πράγμα που κάνει τους άνδρες να θεωρούν αυτή τη συμπεριφορά αποδεκτή και τις γυναίκες να τη θεωρούν μεν δυσάρεστη αλλά πιθανή να συμβεί. Θεωρείται «φυσιολογική ανδρική συμπεριφορά» για τους άνδρες να είναι πιο «δυναμικοί» όταν φλερτάρουν και δείχνουν ενδιαφέρον για τις γυναίκες. Το πρόβλημα είναι ότι αυτή η «δυναμική» συμπεριφορά είναι πραγματικά «επιθετική» ή εκλαμβάνεται ως επιθετική σε διαφορετικές συνθήκες και περιβάλλοντα.

Ναι, μου συνέβη κι εμένα!

Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να μοιραστώ μια προσωπική εμπειρία μου που συνέβη πριν από μερικά χρόνια. Το κίνημα #metoo είναι αρκετά περίπλοκο και πολλές φορές το όριο της παρενόχλησης διαφέρει από πολιτισμό σε πολιτισμό, από εποχή σε εποχή και από τόπο σε τόπο. Μοιράζομαι μια προσωπική εμπειρία λίγων ετών πριν, όταν,  μιλώντας με στενούς μου φίλους για το πώς να χειριστώ καλύτερα την κατάσταση, μόνο έπειτα από ενδοσκόπηση και self-coaching κατάφερα να βρω πώς να αντιμετωπίσω την ανεπιθύμητη κατάσταση στο γραφείο. Στο τέλος του κομματιού μοιράζομαι τις ερωτήσεις που έκανα στον εαυτό μου, και εκ των υστέρων με οδήγησαν σε κάποια συμπεράσματα. Το να αντιμετωπίσεις την παρενόχληση στον επαγγελματικό χώρο χρειάζεται θάρρος και δύναμη, και υπάρχει ένα σπουδαίο μάθημα στο τέλος όταν μαθαίνεις πώς να παίρνεις τον έλεγχο της κατάστασης. Επίσης, καθώς μοιράζομαι τις εμπειρίες μου, εκτιμώ ότι αυτός είναι ένας από τους πολλούς τρόπους με τους οποίους μπορεί να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα και σας ενθαρρύνω να μοιραστείτε το δικό σας.

Εργαζόμουν σε έναν πολύ μεγάλο οργανισμό και αναφερόμουν στον γενικό διευθυντή αυτής της επιχειρηματικής μονάδας. Με είχε προσλάβει για να δουλέψω μαζί του ως σύμβουλος σε διάφορα έργα, και από την αρχή της συνεργασίας μας ένιωθα ότι υπήρχε κάτι περίεργο στην ατμόσφαιρα. Με κρατούσε στο γραφείο του για πολλές ώρες, αφού όλοι οι άλλοι είχαν φύγει, και μου μιλούσε για οτιδήποτε άλλο εκτός από δουλειά. Στην αρχή μπερδεύτηκα γιατί δεν μπορούσα να καταλάβω τις προθέσεις του ούτε μπορούσα να εξηγήσω γιατί περνούσε τόσο πολύ χρόνο μαζί μου κάνοντας κοινωνική συζήτηση αντί να με αφήνει να δουλεύω παραγωγικά.

Κάποια στιγμή άρχισε να με παρενοχλεί με υπονοούμενα και πλησίασμα μεγαλύτερο από το κοινωνικά επιτρεπτό και μετά κατάλαβα γιατί έχασε τόσο πολύ χρόνο μαζί μου μιλώντας για οτιδήποτε άσχετο εκτός από δουλειά. Ήμουν έκπληκτη και λίγο σοκαρισμένη γιατί δεν το περίμενα ή νόμιζα ότι δεν το περίμενα.

Η κατάσταση ήταν δυσάρεστη και δύσκολη γιατί η αντίστασή μου επηρέασε τη συνεργασία μου μαζί του. Σταδιακά άρχισε να μπλοκάρει τα έργα μου και να με απομονώνει. Η καριέρα μου στον οργανισμό ήταν καταδικασμένη.

Αφού πρώτα σοκαρίστηκα, τρόμαξα, πανικοβλήθηκα, άρχισα να αναρωτιέμαι γιατί συνέβη αυτό και τι μπορούσα να κάνω. Σε αυτό τον οργανισμό ήταν αδύνατο να αναφέρεις το  περιστατικό γιατί δεν υπήρχε τρόπος να αποδείξω τι συνέβαινε. Το συζήτησα με φίλους και δικηγόρο και όλοι είπαν ότι αν δεν μπορώ να το αποδείξω, είναι καλύτερο να βρω άλλη δουλειά. Η πραγματικότητα ήταν ότι χρειαζόμουν τη δουλειά για βιοποριστικούς λόγους, καθώς ζούσα μόνη μου χωρίς άλλους πόρους ή οικονομική υποστήριξη, και δεν μπορούσα να παραιτηθώ και να βρεθώ εκτός αγοράς σε μια χώρα όπου η ανεργία ήταν πάνω από 20% και σε βαθύτατη οικονομική κρίση.

Νιώθω σοκαρισμένη, κολακευμένη (!), φοβισμένη

Υπάρχει κάτι σημαντικό εδώ: όταν έκανα την ειλικρινή, σκληρότατη και βαθύτατη προσωπική μου ενδοσκόπηση, μου αποκαλύφθηκε ότι στο βάθος υπήρχε ένα αίσθημα κολακείας – πόσο κολακευτικό είναι να περνά τόσο χρόνο μαζί μου ένας εμφανίσιμος, μορφωμένος και επιτυχημένος άνδρας, που έτυχε να είναι ο διευθυντής μου. Αν και λογικά, συνειδητά και εμφανώς κρατούσα αποστάσεις και απέρριπτα κάθε υπονοούμενη λέξη ή πρόθεση, η υπόλοιπη συμπεριφορά μου πιθανώς εντελώς ασυναίσθητα άφηνε το περιθώριο να συμβεί αυτό. Ταυτόχρονα και πολύ περισσότερο συντελούσε σε αυτό η ανατροφή μου, που μου επέβαλλε υποχρεωτικά την ευγένεια απέναντι στους ανωτέρους μου.

Η στιγμή της συνειδητοποίησης ήταν μια μεγάλη αποκάλυψη! Συνειδητοποίησα ότι αν άλλαζα τη συμπεριφορά μου και άρχιζα να είμαι ένας δυνατός άνθρωπος που δεν χρειάζεται να αισθάνεται κολακευμένη και να φαίνεται ευγενής εάν ο άλλος παραβιάζει τους κανόνες, τότε θα μπορούσα να σταματήσω αμέσως την παρενόχληση. Και αυτό έκανα.

Νέα σκέψη, νέα στάση. Το κέρδος και το τίμημα

Όταν αντιλήφθηκα ότι δεν χρειαζόμουν κανέναν θαυμαστή και ότι δεν έπρεπε να είμαι ευγενική επειδή ήταν ο διευθυντής μου, η στάση μου άλλαξε. Δεν ξαναέμεινα ποτέ στο γραφείο του για κοινωνική συνομιλία αλλά αντίθετα τον διέκοπτα απότομα, άνοιγα την πόρτα και έφευγα (πράγμα αγενές και αδιανόητο πριν) και σταμάτησα να απαντώ σε ερωτήσεις για γενικά θέματα που δεν σχετίζονταν με την εργασία. Η στάση του σώματός μου άλλαξε και ακόμα και ο τόνος της φωνής μου ακουγόταν πιο σκληρός, γιατί δεν φοβόμουν πια. Ήμουν εκεί ως επαγγελματίας. Αυτή ήταν μια συνειδητή, σαφής και σταθερή εικόνα. Τελικά, κάποια στιγμή σταμάτησε την προσπάθεια, αφού κατάλαβε ότι δεν θα πετύχαινε τίποτα.

Ωστόσο με απομόνωσε, με απέκοψε από κάθε έργο σταδιακά, και μερικούς μήνες αργότερα αποφάσισα να παραιτηθώ, μην έχοντας αντικείμενο πλέον αλλά και έχοντας στόχο να ξεκινήσω αυτό που κάνω σήμερα. Πολύ πιο σίγουρη για τον εαυτό μου και με ένα σημαντικό μάθημα που έδειχνε ότι όταν αλλάζεις στάση εσύ, υποχρεωτικά αλλάζει και ο άλλος. Μάθημα με τίμημα που όμως άξιζε τον κόπο.

Γίνε η «ισχυρή βασίλισσα» και όχι η «εύθραυστη πριγκίπισσα»!

Είναι χαριτωμένη η όμορφη πριγκίπισσα του παραμυθιού αλλά η ζωή απαιτεί βασίλισσες! Αυτόνομες, αυτάρκεις και λογικές, που αναλαμβάνουν δράση.

Δεν μπορούμε να εμποδίσουμε ένα άτομο να είναι επιθετικό αλλά μπορούμε πάντα να προστατευόμαστε και να είμαστε προνοητικές προκειμένου να αποτρέψουμε την παρενόχληση, τουλάχιστον σε κάποιο βαθμό. Η εμπειρία μου με δίδαξε ότι πρέπει να είμαστε ισχυρές και ξεκάθαρες για τη στάση μας και για τα μηνύματα που δίνουμε στο περιβάλλον.

Και έχω μερικές μικρές συμβουλές από εμπειρία:

Ελέγξτε το περιβάλλον:       

• Όταν αρχίζετε να εργάζεστε σε έναν οργανισμό, ελέγξτε τι συμβαίνει στην κουλτούρα του. Είναι συνηθισμένη αυτή η συμπεριφορά; Επιτρέπεται; Είναι αποδεκτή; Υπάρχουν κανόνες και διαδικασίες που θα σας υποστηρίξουν εάν συμβεί ένα τέτοιο συμβάν; Σε ποιον θα μπορούσατε να το αναφέρετε;

• Ελέγξτε τις συμπεριφορές: Εντοπίστε πιθανούς κινδύνους και απειλές από συγκεκριμένα άτομα. Να είστε αυστηρά επαγγελματίες μαζί τους. Το να δείχνεις ευγενής ή φιλική μπορεί να είναι επικίνδυνο με άτομα που έχουν συνηθίσει να παραβιάζουν τους κανόνες.

Ορίστε έναν σαφή στόχο για την εικόνα σας:    

• Ποιοι είσαι σε αυτό το περιβάλλον; Ορίστε ποια μηνύματα θέλετε η συμπεριφορά σας να περνά στο περιβάλλον σας. Να είστε ξεκάθαρες και σταθερές. Να είστε επαγγελματίες σε όλες τις πτυχές. Είστε εκεί για να κάνετε μια δουλειά. Αν είστε πολύ φιλικές και ανοιχτές, κάποιοι μπορεί να το παρανοήσουν.
• Η έλλειψη αυτοεκτίμησης, η χαμηλή αυτοπεποίθηση, η ανάγκη για προσοχή ή ενδιαφέρον μπορεί να δώσει λάθος μήνυμα σε επιθετικούς ανθρώπους που είναι επιρρεπείς στο να παρενοχλούν.

Να είστε σίγουρες για τον εαυτό σας. Να είστε δυνατές:       

• Μπορεί να αισθάνεστε κολακευμένες από τον εμφανίσιμο διευθυντή που σας μιλά όμορφα αλλά δεν πρέπει να αισθάνεστε έτσι. Είστε αρκετά δυνατές για να αισθάνεστε σίγουρες χωρίς αυτό.
• Μάθετε τι θέλετε και πώς θέλετε να σχετιστείτε με τους συναδέλφους και τους διευθυντές σας. Εάν είστε δυνατές, η στάση σας θα το εκφράσει ασυνείδητα.
• Εάν κάτι σας φαίνεται παράξενο, μάλλον είναι. Εάν αισθάνεστε ότι η συμπεριφορά κάποιου σας κάνει να νιώθετε άβολα, σκεφτείτε το και κρατήστε μια απόσταση μέχρι να καταλάβετε τις προθέσεις του.

Αντιδράστε αμέσως:

• Αν υπάρχει ένδειξη παρενόχλησης, αντιδράστε. Μην το αποδεχτείτε.
• Αναφέρετέ το στο τμήμα Ανθρώπινου Δυναμικού ή στο υπεύθυνο άτομο του οργανισμού. Ρωτήστε έναν δικηγόρο, συζητήστε το με την οικογένεια, τους φίλους σας ή με κάποιο σύμβουλο και πάρτε ιδέες και συμβουλές. Σκεφτείτε τις επιλογές σας και αποταθείτε ακόμα και σε αρμόδιο επίσημο φορέα ή θεσμικό όργανο.
• Και το πιο σημαντικό: Μην αισθάνεστε ευάλωτες και προσβεβλημένες. Μην είστε εύθραυστες. Μιλήστε. Να είστε δυνατές και να αναλάβετε δράση. Είναι σίγουρο ότι τελικά θα βγείτε κερδισμένες.

Μαρία Μπικέ, Σύμβουλος Επιχειρήσεων, Executive Coach, Neurocoaching Expert

Senior Practitioner EMCC Accredited

Αντιπρόεδρος EMCC Greece, Senior Researcher on Ethics EMCC Global

E: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε., T: 6944 889526, www.quanta.consulting

LinkedIn: https://www.linkedin.com/in/maria-biquet-6544b83/

Πηγή φώτο:https://www.freepik.com/free-photo/lost-alone_1192612.htm#page=1&query=stop

Share this post