Ο βαθμός ελευθερίας στις χώρες όλου του κόσμου, για 13η συνεχή χρονιά, εξακολουθεί να κυλά στην κατηφόρα με αυξημένη ταχύτητα. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Freedom House (https://freedomhouse.org/report/freedom-world/freedom-world-2019/democracy-in-retreat), τα συμπεράσματα για τα πολιτικά δικαιώματα και τις ατομικές ελευθερίες είναι ανησυχητικά, καθώς από τις 195 χώρες που εξετάστηκαν 87 (45%) βαθμολογήθηκαν ως ελεύθερες, 59 (30%) ως μερικώς ελεύθερες και 49 (25%) ως ανελεύθερες, ενώ 67 χώρες παρουσίασαν μείωση των ελευθεριών, έναντι 36 που παρουσίασαν διεύρυνση.
Καθώς μαζικές διαδηλώσεις διαμαρτυρίας μαίνονται ανά τον κόσμο (Αϊτή, Αλγερία, Βολιβία, Βρετανία, Γαλλία, Γουινέα, Εκουαδόρ, Ιράκ, Καζακστάν, Καταλονία, Λίβανος, Ονδούρα, Χονγκ Κονγκ, Χιλή, Πακιστάν), το Freedom House, που μετρά τον βαθμό ελευθερίας σε όλες τις χώρες του κόσμου, εκτιμά πως η δημοκρατία βρίσκεται σε ύφεση.
Παρά τη δεδομένη βελτίωση σε μεμονωμένες χώρες, όπως η Μαλαισία, η Αρμενία, η Αιθιοπία, η Αγκόλα και ο Ισημερινός, οι δημοκρατικοί θεσμοί έχουν πληγεί σε έθνη που παραμένουν οικονομικά εύθραυστα ή εξακολουθούν να υποχωρούν λόγω βαθιάς ταξικής ή εθνοτικής σύγκρουσης. Από τις 23 χώρες που υπέστησαν αρνητική αλλαγή κατάστασης τα τελευταία 13 χρόνια («from free to partly free» ή «from partly free to not free»), σχεδόν τα δύο τρίτα (61%) είχαν κερδίσει μια θετική αλλαγή κατάστασης μετά το 1988.
Ωστόσο το κλίμα έκτοτε διαφοροποιήθηκε. Η κρίση, γράφεται στην έκθεση, συνδέεται με μια μεταβαλλόμενη ισορροπία δυνάμεων σε παγκόσμιο επίπεδο. Το μερίδιο της διεθνούς εξουσίας που κατέχουν οι άκρως βιομηχανοποιημένες δημοκρατίες μειώνεται, καθώς αυξάνεται η επιρροή της Κίνας, της Ινδίας και άλλων πρόσφατα βιομηχανοποιημένων οικονομιών. Η κατανομή των ωφελειών ήταν εντούτοις εξαιρετικά άνιση, με τα περισσότερα να προέρχονται είτε από τους πλουσιότερους σε παγκόσμια κλίμακα είτε από τους εργαζόμενους στις βιομηχανικές χώρες. Οι εργαζόμενοι με χαμηλή και μεσαία εξειδίκευση στις μακρόπνοες βιομηχανικές δημοκρατίες έχουν κερδίσει λίγα, καθώς έχουν χαθεί σταθερές και καλά πληρωμένες θέσεις εργασίας.
Στη μακροσκελή έκθεση του Freedom House επισημαίνεται πως, πέρα από τις ανισότητες στην κατανομή του πλούτου, που μοιραία δημιουργούν θυμό και πρόσφορο έδαφος για την εμφάνιση νέων πολιτικών, αριστερών ή δεξιών, το μεταναστευτικό πρόβλημα και οι κατασταλτικές προσεγγίσεις του «οδηγούν σε καταπάτηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου από τις δημοκρατίες, όπως ο περιορισμός από την Αυστραλία των μεταναστών σε κατασκηνώσεις στο απομακρυσμένο νησί Ναούρου, ο διαχωρισμός από τις Ηνωμένες Πολιτείες των παιδιών μεταναστών από τους κρατούμενους γονείς τους ή η κράτηση των μεταναστών από τις λιβυκές πολιτοφυλακές με εντολή της Ιταλίας, που με τη σειρά τους προσφέρουν δικαιολογίες για πιο επιθετικές πολιτικές έναντι των μεταναστών και των προσφύγων σε άλλα μέρη του κόσμου».
Με περίπου 257 εκατομμύρια άτομα που εκτιμάται ότι μεταναστεύουν σε όλο τον κόσμο, η επίμονη καταπάτηση των δικαιωμάτων των μεταναστών και η τάση εθνοκάθαρσης σε διάφορες χώρες συμπαρασύρουν την παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων όλων των πολιτών.
Στην Τουρκία η έκρηξη ποινικών υποθέσεων για «προσβολή του προέδρου» –περισσότερες από 20.000 έρευνες και 6.000 διώξεις μόνο το 2017– είναι ένα από τα πιο έντονα παραδείγματα αυτής της παγκόσμιας τάσης, ενώ η μαζική απαγωγή των Ουιγούρων και άλλων μουσουλμάνων της Κίνας –με περίπου 800.000 έως 2 εκατομμύρια ανθρώπους να κρατούνται αυθαίρετα σε στρατόπεδα «αναδημιουργίας»– μπορεί να ερμηνευτεί μόνο ως προσπάθεια υπερδύναμης για την εξόντωση των ξεχωριστών ταυτοτήτων μειονοτικών ομάδων.
Σε αυτά τα τρανταχτά αλλά μόνο ενδεικτικά παραδείγματα η πληγωμένη ελευθερία του Τύπου μοιάζει να ωχριά μπροστά στην κατ’ ευφημισμό ελευθερία στο διαδίκτυο: η Κίνα εξάγει το μοντέλο της ολοκληρωμένης λογοκρισίας και παρακολούθησης του διαδικτύου σε όλο τον κόσμο, προσφέροντας κατάρτιση, καθώς και προηγμένο εξοπλισμό που εκμεταλλεύεται τις τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης και αναγνώρισης προσώπου.
Με άλλα λόγια, το Πεκίνο επιδιώκει τον ψηφιακό κοινωνικό έλεγχο στον αχανή διαδικτυακό κόσμο και, όπως υποστηρίζει ο Jason Ng, συγγραφέας του «Μπλοκαρισμένος στο Weibo» («Blocked on Weibo», 2013), «ξεκάθαρα δεν είναι μόνο οι διαμαρτυρίες που λογοκρίνονται. Υπάρχει μια πατέντα, ένας στόχος. Είναι εντυπωσιακό, αν δούμε τους λόγους για τους οποίους διαγράφονται τα πράγματα (από το διαδίκτυο). Πώς προσπαθεί η κυβέρνηση να διαμορφώσει τους κοινωνικούς κανόνες και την κουλτούρα μέσα από τη λογοκρισία».
Κυβέλη Χατζηζήση
Δημοσιογράφος, stentoras.gr
Share this post
