Ζωγραφική με το στόμα και το πόδι
Ο Λέανδρος Αρβανιτάκης είναι ζωγράφος. Αυτοδίδακτος. Η ζωγραφική ήταν πάντα η μεγάλη του αγάπη. Ετοιμαζόταν μάλιστα να δώσει εξετάσεις στη σχολή καλών τεχνών για να εξελίξει τις ικανότητές του. Το επάγγελμά του ήταν ναυπηγός και οι σπουδές του εκτός του πολυτεχνείου ήταν στο ωδείο Αθηνών, όπου έμαθε να παίζει κλαρινέτο. Το 1991, στα 31 του χρόνια, ένα αυτοκινητικό ατύχημα τον καθήλωσε στο αναπηρικό καρότσι. Για να πορευτεί στη ζωή του απέμειναν το στόμα, τα μάτια, οι άνθρωποί του και δη η σύζυγός του πάντα δίπλα του. Πάνω απ΄ όλα ίσως είχε και έχει τη σκέψη του και την ψυχή του που δεν τον εγκατέλειψαν ποτέ. Μετά «συνάντησε» τη ΖΩ.Σ.Π. (διεθνής ένωση ζωγράφων με το στόμα και το πόδι). Η ναυπηγική και το κλαρινέτο έγιναν αναμνήσεις. Η ζωγραφική όμως, με το πινέλο στο στόμα και το κουράγιο ως αχώριστο φίλο είναι η καθημερινή πολύωρη ασχολία του. Και ο Λέανδρος Αρβανιτάκης είναι ένας άνθρωπος άξιος θαυμασμού και για το κουράγιο του και για την αξιοπρέπειά του και για το ταλέντο του.
Ζωγραφίζατε και πριν το ατύχημά σας. Ποια είναι η διαφορά της ζωγραφικής με το στόμα από τη ζωγραφική με το χέρι για εσάς;
Πιστεύω ότι το αποτέλεσμα είναι εξίσου καλό. Είναι κυρίως θέμα ματιού. Όμως είναι πιο αργή και πολύ πιο κουραστική η διαδικασία. Επίσης υπάρχουν περιορισμοί: Μετά το ατύχημά μου δεν μπορώ να χρησιμοποιώ υλικά ζωγραφικής που χρειάζονται μεγάλη ακρίβεια, όπως το μολύβι ή το κάρβουνο. Ούτε μπορώ να ζωγραφίσω σε πολύ μεγάλες επιφάνειες εξαιτίας των κινητικών μου προβλημάτων. Μπορώ όμως να ζωγραφίζω με πινέλο, λάδια και ακουαρέλες σε χαρτί ή σε μουσαμά, σε μέγιστες διαστάσεις 60 επί 40 εκατοστά, εάν πρόκειται για οριζόντιο πίνακα ή 40 επί 50, εάν πρόκειται για κατακόρυφο.
Ποια είναι η θεματολογία που επιλέγετε;
Η ανθρώπινη μορφή είναι για εμένα το πιο ενδιαφέρον θέμα και από πλευράς σχεδιαστικής πρόκλησης και από άποψη έκφρασης, γιατί δίνει τη δυνατότητα να αποτυπωθούν τα συναισθήματα και η ψυχική κατάσταση του ανθρώπου. Επιπλέον με αυτή τη θεματολογία έχω την ευκαιρία και τη δυνατότητα για ανθρώπινη επαφή, επειδή η δουλειά του ζωγράφου είναι μοναχική. Το πρόβλημα βέβαια είναι ότι δεν μπορώ να έχω συνεχώς ένα μοντέλο για να μου ποζάρει. Με ενδιαφέρουν κυρίως -αλλά όχι αποκλειστικά- οι γυναικείες μορφές. Το ανδρικό σώμα δεν μου προξενεί τόσο ενδιαφέρον αισθητικά όσο το γυναικείο.
Είναι δύσκολο να βρείτε μοντέλα;
Στην αρχή μου πόζαραν φίλες και φίλοι. Μετά κάποια μοντέλα επί πληρωμή. Το 2008 έκανα μία θεματική έκθεση με γυναικείες μορφές. Νομίζω ότι ως έναν βαθμό έχει κλείσει αυτό το κεφάλαιο. Τουλάχιστον δεν πληρώνω πλέον μοντέλα για να μου ποζάρουν. Με ενδιαφέρει και ζωγραφίζω τοπία, κυρίως θαλασσογραφίες, επειδή μου αρέσει πολύ η θάλασσα. Προτιμώ να κάνω θέματα εκ του φυσικού, όχι από τη φαντασία μου. Όταν θέλω να ζωγραφίσω ένα τοπίο πηγαίνω εκεί, βγάζω φωτογραφίες τις οποίες χρησιμοποιώ ως υπενθύμιση, έχοντας πάντα στον νου μου την ατμόσφαιρα, το φως, τις εντυπώσεις και τις διαθέσεις που μου δημιουργήθηκαν τη στιγμή που βρισκόμουν σε εκείνο το μέρος. Με άλλα λόγια, την ατμόσφαιρα της στιγμής.
Πώς ζωγραφίζετε με το στόμα;
Μπαίνει μία προέκταση στο πινέλο, τοποθετείται η παλέτα με τα χρώματά μου σε ένα τραπέζι, μπροστά στο καβαλέτο μου, πιάνω με το στόμα το πινέλο, ανακατεύω τα χρώματα και τα μεταφέρω στο τελάρο.
Από πότε ασχολείστε με τη ζωγραφική;
Από μικρό παιδί. Μετά το σχολείο, όταν μπήκα στο πολυτεχνείο για να σπουδάσω ναυπηγική και ενώ παράλληλα σπούδαζα κλαρινέτο στο ωδείο Αθηνών, ζωγράφιζα λιγότερο. Κατά καιρούς ζωγράφιζα, αλλά όχι επαγγελματικά. Με την παρότρυνση της συζύγου μου, που σπούδαζε γραφικές τέχνες και η ίδια ζωγράφιζε εμπεριστατωμένα, πήρα τη ζωγραφική πιο σοβαρά. Αργότερα, ενώ ήδη εργαζόμουν ως ναυπηγός - μηχανολόγος μηχανικός, αποφάσισα να δώσω εξετάσεις στη σχολή καλών τεχνών για να εξελίξω τις δυνατότητές μου, αλλά με εμπόδισε το ατύχημά μου ένα μήνα πριν. Μετά το ατύχημα και για πολύ καιρό νόμιζα ότι δεν θα μπορούσα να ζωγραφίσω ποτέ ξανά. Ώσπου ήρθα σε επαφή με τη ΖΩ.Σ.Π. (διεθνής ένωση ζωγράφων με το στόμα και το πόδι). Έχω κάνει έντεκα ατομικές εκθέσεις και έχω συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές. Ξανάρχισα να ασχολούμαι και με τη μουσική. Κλαρινέτο φυσικά δεν μπορώ να παίξω, αλλά παίζω φυσαρμόνικα, την οποία τοποθετώ σε μία βάση στον λαιμό.
Ποιοι λόγοι σας οδήγησαν να γίνετε ναυπηγός, να σπουδάσετε μουσική και κλαρινέτο και να ασχοληθείτε με τη ζωγραφική;
Έγινα ναυπηγός από την αγάπη μου για τη θάλασσα και κυρίως για τα ιστιοπλοϊκά σκάφη που έβλεπα από μικρό παιδί, ζώντας στο Φάληρο και το Καλαμάκι. Αγάπησα τη μουσική από τον πατέρα μου που ήταν επαγγελματίας μουσικός. Με πόνεσε πολύ, ότι μετά το ατύχημα δεν θα μπορούσα να ξαναζωγραφίσω. Το αυτοκινητικό ατύχημα, μού συνέβη το 1991, όταν ήμουν 31 χρόνων. Όλη μου τη ζωή προσπαθώ να προχωρώ προς το φως. Παλιότερα δεν σκεφτόμουν και πάρα πολλά πράγματα. Μετά το ατύχημα όμως άρχισα να προβληματίζομαι περισσότερο με τις ιδέες της ύπαρξης. Στην αρχή αναρωτιόμουν γιατί να συμβεί σε εμένα, σε τι έφταιξα. Σιγά - σιγά είχα πιο βαθυστόχαστους προβληματισμούς. Δεν υπάρχει κάποιου είδους τιμωρία ή ατυχία. Είναι μία θεία νομοτέλεια, ένας δρόμος, μία εξέλιξη πνευματική και ψυχική, που εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους. Είμαι πολύ πιο ώριμος, πολύ πιο κοντά στην αλήθεια, πιο ολοκληρωμένος άνθρωπος απ΄ ότι ήμουν πριν από το ατύχημα. Θέλω να εκφράσω τη χαρά, την ελπίδα, την ομορφιά της ζωής και την αγάπη για τη ζωή και τον άνθρωπο και φυσικά την ευχαριστία μου προς τον Θεό, που ζω, επιβιώνω και κάνω κάτι που μου αρέσει παρά τις δυσκολίες.
Ποιο ήταν το όνειρό σας πριν από το ατύχημα;
Ονειρευόμουν να φτιάξω ένα δικό μου ιστιοπλοϊκό και να γυρίζω από εδώ και από εκεί, συλλέγοντας εμπειρίες.
Τώρα ποιο είναι το όνειρό σας;
Το προφανές. Να σηκωθώ από το καρότσι.
Υπάρχει ελπίδα;
Πιστεύω ότι πάντα υπάρχει ελπίδα. Όμως έχω και παράπλευρα όνειρα. Να είμαι υγιής να μπορούμε με τη γυναίκα μου να έχουμε αυτό που μας έχει δοθεί. ‘Έχουμε το σπίτι μας, φαγητό στο τραπέζι μας, μπορούμε να κάνουμε μία αρκετά καλή ζωή, βγαίνουμε έξω, χαιρόμαστε τα απλά καθημερινά πράγματα, έχουμε την υγεία μας και πηγαίνουμε διακοπές στην Κέρκυρα, όπου υπάρχει ένα εξοχικό από την πλευρά της οικογένειας της γυναίκας μου. Θέλω να είμαι δημιουργικός -όχι μόνο για εμένα- και να μπορώ να προσφέρω στον κόσμο ένα μήνυμα ελπίδας, θέλησης, για να ξεφύγουμε από το τέλμα της αδράνειας, της απελπισίας και της παραίτησης που υπάρχει τα τελευταία χρόνια τόσο έντονα γύρω μας.
Ακούγεται λίγο οξύμωρο να χρησιμοποιείτε τη λέξη υγεία. Τι σημαίνει για εσάς αυτή η λέξη;
Υγεία σημαίνει ελευθερία, το να χρησιμοποιώ πλήρως τις σωματικές και τις πνευματικές μου ικανότητες χωρίς εμπόδια. Όποιες και να είναι αυτές στην εκάστοτε κατάστασή μου.
Στην οδό Κυρίλλου Λουκαρέως, στο νούμερο 31, απέναντι από τον Άρειο Πάγο μία μικρή ταμπέλα, κολλημένη στη γυάλινη είσοδο του κτιρίου γράφει: Ζωγραφική με το στόμα και το πόδι. Απλά και διακριτικά. Η ταμπέλα αναφέρεται στη ΖΩ.Σ.Π. που δημιουργήθηκε στην Ελλάδα από ανάπηρους ζωγράφους, μέλη της Διεθνούς Ένωσης Καλλιτεχνών που ζωγραφίζουν με το Στόμα και το Πόδι. Η ένωση αυτή δημιουργήθηκε και ανήκει αποκλειστικά σε άτομα με σοβαρή αναπηρία που δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα χέρια τους και έχουν μάθει να κρατούν το πινέλο με το στόμα ή το πόδι. «Δεν εμπορευόμαστε τα έργα των καλλιτεχνών» λέει ο Δημήτρης Πλατσατούρας, εκπροσωπώντας τη ΖΩ.Σ.Π. «Έχουμε μόνο αντίγραφα των έργων σε χαρτί, ημερολόγια ή κάρτες, τα οποία πωλούνται».
Η δημιουργία της ΖΩ.Σ.Π. δίνει στα μέλη της τη δυνατότητα να είναι οικονομικά ανεξάρτητα και να κερδίζουν τη ζωή τους από τις πωλήσεις των έργων τους, που έχουν αναπαραχθεί σε κάρτες και ημερολόγια. Έργα που δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτα ιδιαίτερο από εκείνα που δημιουργούν εκατομμύρια ζωγράφοι χωρίς βαριές αναπηρίες. Έργα που μπορεί να μη διαθέτουν τη λεπτομέρεια που επιτρέπει το κάρβουνο στον καμβά, αλλά περισσεύουν σε θάρρος και ευαισθησία μυριάδων άλλων καλλιτεχνών, που η μοίρα δεν τους στέρησε ένα από τα πολυτιμότερα εργαλεία της τέχνης τους, τα χέρια τους.
Όπως και να έχει, πέρα από οποιαδήποτε σύγκριση ή άστοχη προσέγγιση εκ των προτέρων, το θέμα είναι το εξής: η τέχνη και οι άνθρωποί της δεν περιορίζονται με τις ατυχίες. Συχνά οι καλλιτέχνες βρίσκουν τρόπο να ξεπερνούν και τις ατυχίες, γιατί απλά και διακριτικά κοιτάζουν την ψύχη τους.
Κυβέλη Χατζηζήση,
Δημοσιογράφος
Share this post
