Ιδιαίτερα και ξεχωριστά, με διαφορετικά έθιμα σε κάθε νησί, που τηρούνται ευλαβικά και μεταφέρονται από γενιά σε γενιά, εορτάζεται το Πάσχα στα Δωδεκάνησα. Στη Ρόδο, το Σάββατο του Λαζάρου τα παιδιά γυρίζουν από πόρτα σε πόρτα και τραγουδούν τα κάλαντα της ημέρας, συγκεντρώνοντας χρήματα και αυγά. Παλαιότερα, κανένας γεωργός δεν πήγαινε στο χωράφι του να εργαστεί, γιατί, όπως πίστευαν, ό,τι έπιαναν θα μαραινόταν. Επιτρεπόταν μόνο η συγκέντρωση ξερόκλαδων για το άναμμα των φούρνων και το ψήσιμο των κουλουριών. Του Λαζάρου επίσης, σε όλα τα σπίτια οι νοικοκυρές φτιάχνουν στριφτά κουλουράκια, τα «λαζαράκια», που συμβολίζουν το σώμα του Λαζάρου τυλιγμένο στο σάβανο.

Μια σημαντική διαφορά σε σχέση με τις περισσότερες περιοχές της χώρας είναι ότι την ημέρα του Πάσχα στα Δωδεκάνησα το μενού δεν διαθέτει οβελία, κοκορέτσι και συναφή εδέσματα. Το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου, μετά την Ανάσταση, υπάρχει η παραδοσιακή μαγειρίτσα, ενώ την Κυριακή το μεσημέρι το τραπέζι περιλαμβάνει τον «λαμπριάτη», αρνί ή κατσίκι στον φούρνο γεμιστό με ρύζι και εντόσθια. Στα χωριά της Ρόδου ονομάζεται «καπαμάς».

Μοναδική εμπειρία είναι η Μεγάλη Εβδομάδα στην Πάτμο. Το έθιμο που ξεχωρίζει είναι η τελετή του Νιπτήρα, το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης, που αποτελεί αναπαράσταση του Μυστικού Δείπνου: ο ηγούμενος της Μονής, όπως ακριβώς ο Ιησούς, πλένει τα πόδια δώδεκα μοναχών που κάθονται γύρω από τη μεγάλη εξέδρα, όπως οι μαθητές του Χριστού. Τη Μεγάλη Παρασκευή στη Μονή του Αγίου Ιωάννη γίνεται η αναπαράσταση της Αποκαθήλωσης και το βράδυ όλοι οι επιτάφιοι συναντιούνται στις πλατείες της Σκάλας και της Χώρας. Ανήμερα του Πάσχα διαβάζεται το Ευαγγέλιο σε επτά γλώσσες.

Η Ανάσταση είναι εντυπωσιακή και στην Κάλυμνο, όπου οι αυτοσχέδιοι δυναμίτες στην κυριολεξία οποίοι ταρακουνούν το νησί. Στην Αστυπάλαια, χαρακτηριστική συνήθεια είναι η παρασκευή γαλατοκούλουρων, με κατσικίσιο γάλα, ζάχαρη, κανέλα και το περίφημο ντόπιο σαφράν, με το οποίο φτιάχνουν επίσης και τις περίφημες λαμπρόπιτες. Στη Λέρο, ένα από τα παλαιότερα έθιμα είναι ότι οι κάτοικοι, ξημερώματα της Μεγάλης Παρασκευής, επισκέπτονται τα νεκροταφεία και φροντίζουν τους τάφους των συγγενών τους. Την παραμονή του Μεγάλου Κανόνα έχει προηγηθεί στο νησί το έθιμο των «κλημάτων», όπου οι νησιώτες συγκεντρώνουν δεμάτια από κλήματα και τα καίνε, φτιάχνοντας καρβουνάκια για τα θυμιατά.

Στην Όλυμπο της Καρπάθου οι γυναίκες αποχωρίζονται τις παραδοσιακές πολύχρωμες φορεσιές τους μόνο τη Μεγάλη Εβδομάδα, αντικαθιστώντας τες με μια πένθιμη ενδυμασία. Το Μεγάλο Σάββατο προετοιμάζουν το λαμπριάτικο «οφτό», δηλαδή κατσικάκι ή αρνί με γέμιση κυρίως από ρύζι, ενώ τη Δευτέρα του Πάσχα φουρνίζουν πίτες με μυζήθρα και μπαχαρικά και στη συνέχεια επισκέπτονται το νεκροταφείο για να ασπρίσουν και να στολίσουν τους τάφους με λουλούδια. Τη «λαμπρή Τρίτη», οι Ολυμπίτες στολίζουν τις εικόνες της εκκλησίας με χρωματιστές μαντίλες και τις κουβαλού στα χέρια, οδεύοντας ξανά προς το νεκροταφείο.

Στην Κω, τα παιδιά προετοιμάζονται για την Ανάσταση παίρνοντας μεγάλα κλειδιά από εκείνα που είχαν οι παλιές κλειδαριές, δένοντας το κλειδί με μπαρούτι και βάζοντας το καρφί στην τρύπα του κλειδιού. Το βράδυ της Ανάστασης, το χτυπούν δυνατά στον τοίχο για να εκπυρσοκροτήσει. Άλλοι κόβουν μακριές λωρίδες χαρτιού, βάζουν στην άκρη τους μπαρούτι και φιτίλι και τις τυλίγουν τριγωνικά, ώστε να προεξέχει το φιτίλι και να το ανάψουν την ώρα του «Χριστός Ανέστη». Το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου η εκκλησία στρώνεται με μικρά μοβ μυρωμένα λουλούδια του βουνού, που λέγονται «λαμπρές», και οι νοικοκυρές φτιάχνουν «λαμπρόπιτες» και γεμιστό αρνί. Στην Κάσο, τέλος, τοπική σπεσιαλιτέ αποτελούν τα κασιώτικα ντολμαδάκια, που παρασκευάζονται κατά χιλιάδες. Καλό Πάσχα!

ΑΠΕ-ΜΠΕ

Share this post