Μοιάζει ανήκουστο αλλά προφανώς είναι αληθινό: ο Δήμος του Ντόρτμουντ στη Γερμανία επέβαλε στους άστεγους πρόστιμο 20 ευρώ! Επειδή καταλαμβάνουν δημοτικό χώρο για να κοιμηθούν; Επειδή πρέπει ως Γερμανοί πολίτες να αναλαμβάνουν τις υποχρεώσεις τους απένταντι στο κράτος; Ποιος μπορεί να εξηγήσει τον παραλογισμό αυτής της λογικής; Το πρόστιμο που καλούνται να πληρώσουν οι άστεγοι της Γερμανίας (από πού άραγε;) είναι η κορυφή ενός παγόβουνου που παγώνει ολόκληρο τον κόσμο.
Πλησιάζοντας οι άγιες μέρες και ενώ οι πρωτεύουσες πολλών χωρών βάζουν τα γιορτινά τους, τα κοριτσάκια με τα σπίρτα κάνουν αναγκαστικά ολοφάνερη την παρουσία τους σε κάθε γωνιά της γης. Και μπορεί η παρουσία ενός μικρού άστεγου παιδιού να προκαλεί ακόμη μεγαλύτερη λύπη, αλλά το πρόβλημα της φτώχειας δεν κάνει ηλικιακές διακρίσεις.
Σχεδόν 800 εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο, δηλαδή περίπου το 11% του παγκόσμιου πληθυσμού, ζουν με λιγότερα από 1,9 δολάρια την ημέρα, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, της Unesco, της Παγκόσμιας Τράπεζας και του ΠΟΥ. Με τη λογική «το μη χείρον βέλτιστο», η κατάσταση της φτώχειας παγκοσμίως μοιάζει να έχει βελτιωθεί. Το 1990 περιλάμβανε το 35% του παγκόσμιου πληθυσμού, δηλαδή 1,9 δισεκατομμύρια άτομα. Η Παγκόσμια Τράπεζα με πρόσφατες μελέτες της υποστηρίζει ότι, εάν δεν περιοριστεί η κλιματική αλλαγή, επιπλέον 100 εκατομμύρια άτομα θα περάσουν το κατώφλι της φτώχειας.
Τα επίπεδα φτώχειας στην Ευρώπη
Το Υπουργείο Εργασίας της Γερμανίας δηλώνει πως το 48% των συνταξιούχων έχει εισόδημα κάτω από το όριο της φτώχειας, ενώ στοιχεία της Eurostat (2016) καταγράφουν 13,4 εκατομμύρια Γερμανούς πολίτες που ζουν φτωχοί. Στη Γαλλία το αντίστοιχο ποσοστό (2015) έφτανε τους 1,5 εκατομμύρια ανθρώπους, στην Ιταλία η φτώχεια έχει αγγίξει το μεγαλύτερο ποσοστό εδώ και μια δεκαετία, στην Ιρλανδία οι ουρές στα συσσίτια είναι ατελείωτες και στην Κύπρο το 60% τα βγάζει πέρα μόλις και μετά βίας.
Η πείνα των Ελλήνων
Όπως έγραψε πρόσφατα η «Εφημερίδα των Συντακτών», σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύεται στο περιοδικό «Ενημέρωση» του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ, με βάση τον δείκτη που ορίζει ως διάμεσο διαθέσιμο εισόδημα αυτό που ίσχυε το 2008, δηλαδή πριν από τα μνημόνια, η σχετική φτώχεια αυξήθηκε από 18,9% το 2009 σε 47,8% το 2016. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχουν διάφοροι δείκτες μέτρησης της φτώχειας. Ο πιο δόκιμος (ο οποίος σταθμίζει το ποσοστό φτώχειας με βάση το ΑΕΠ) δείχνει ότι το ποσοστό φτώχειας αυξανόταν κατά τα έτη από το 2009 (19,7%) έως και το 2013 (23,1%). Από κει και πέρα παρατηρείται αποκλιμάκωση που το 2016 έφτασε στο 21,2%, κυρίως λόγω της θέσπισης του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος και της αποδυνάμωσης της διαδικασίας εσωτερικής υποτίμησης.
Επίπεδα φτώχειας σε άλλες χώρες
Η υποσαχάρια Αφρική είναι η περιοχή με τον περισσότερο φτωχό πληθυσμό, καθώς το 2013 ζούσαν με λιγότερα από 1,90 δολάρια την ημέρα 390 εκατ. άτομα. Ο ΟΗΕ αναφέρει πως 41 εκατομμύρια Αμερικανοί ζουν σε συνθήκες φτώχειας, ενώ 18,5 εκατομμύρια πολίτες δοκιμάζουν ακραία φτώχεια. Στην Κίνα πάνω από 82 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν με λιγότερο από 1 δολάριο την ημέρα, ενώ στη Ρωσία κάτω από το όριο της φτώχειας διαβιούν 20 εκατομμύρια άνθρωποι.
Παραδοξότητες και επιλογές
Είναι ευρέως γνωστό πως η φτώχεια των πολλών είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τον πλουτισμό (συχνά ακραίο) των λίγων. Επίσης γνωστό είναι πως η οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας δεν συνεπάγεται και την εξάλειψη της φτώχειας μέρους των κατοίκων της. Στη Βρετανία, για παράδειγμα, μια από τις επτά μεγαλύτερες οικονομίες στον κόσμο, περισσότεροι από 500 χιλιάδες Βρετανοί εργαζόμενοι πέρασαν την τελευταία πενταετία το κατώφλι της φτώχειας –αν και είχαν δουλειά– σύμφωνα με μελέτη της ανεξάρτητης οργάνωσης Joseph Rowntree Foundation που εργάζεται για τη μείωση της φτώχειας. Η μελέτη αποκαλύπτει ότι ο αριθμός των εργαζομένων που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας στο Ηνωμένο Βασίλειο έφτασε πέρυσι τα 4 εκατομμύρια και αυξάνεται πλέον ταχύτερα απ’ ό,τι η απασχόληση.
Για μια πιο δίκαιη Ευρώπη
Ομάδα Ευρωπαίων ερευνητών με επικεφαλής τον οικονομολόγο Τομά Πικετί ετοιμάζει το σχέδιό της για μια πιο δίκαιη Ευρώπη, στοχεύοντας μεταξύ άλλων στην άμβλυνση των ανισοτήτων που επικρατούν στη «γηραιά ήπειρο». Το σχέδιο αυτό δημιουργήθηκε από περισσότερους από 50 οικονομολόγους, ιστορικούς και πολιτικούς από έξι χώρες και προτείνει μεγάλες φορολογικές εισφορές από πολυεθνικές και εκατομμυριούχους, ύψους 800 δισ. ευρώ τον χρόνο, προκειμένου να εξοικονομηθούν κονδύλια για την αντιμετώπιση πιο επειγουσών ζητημάτων, όπως η φτώχεια και το «δημοκρατικό έλλειμμα» στην Ευρώπη.
Το μέλλον είναι σαφώς άδηλο. Μέχρι τότε, όμως, η φράση του Αλμπέρ Καμύ φαίνεται πως κολλάει γάντι στους κινδύνους που ελλοχεύουν: «Το χειρότερο δεν είναι η πανούκλα, αλλά να συνηθίσεις την πανούκλα».
Κυβέλη Χατζηζήση,
Δημοσιογράφος-«Στέντορας»
Share this post
