Από τη στιγμή που γεννιόμαστε μας δίνεται ένα πολύτιμο δώρο: o χρόνος. Καθώς μεγαλώνουμε, συνειδητοποιούμε ότι αυτό το δώρο δεν είναι απεριόριστο και έχουμε να μάθουμε να το διαχειριζόμαστε με τον καλύτερο τρόπο. Ήδη από τα πρώτα μας σχολικά βήματα, ερχόμαστε αντιμέτωποι με χρονικά όρια: ο χρόνος για το παιχνίδι μειώνεται, καθώς πρέπει να αυξηθεί ο χρόνος μελέτης και λίγο αργότερα, αντιμέτωποι και με χρονικές προθεσμίες π.χ. η παράδοση μιας σχολικής ή πανεπιστημιακής εργασίας. Στον επαγγελματικό δε χώρο, οι χρονικές προθεσμίες (deadlines) βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη. Και εδώ ακριβώς εμφανίζεται ένας απίστευτος καταστροφέας της δημιουργικότητας και της ψυχικής μας υγείας: η αναβλητικότητα.
Αν έχεις μάθει να προγραμματίζεις και να οργανώνεις τις εργασίες και τη ζωή σου διαχειριζόμενος σωστά τον χρόνο σου, συγχαρητήρια! Ανήκεις σε ένα ελάχιστο ποσοστό ανθρώπων που δεν είναι αναβλητικοί. Αν πάλι όχι, πόσο επηρεασμένος είσαι από την αναβλητικότητα; Πόσες φορές έχεις αφήσει για αύριο και αύριο και αύριο σημαντικές εργασίες ή λήψεις αποφάσεων για σημαντικά θέματα; Πόσο συχνά παθαίνεις κρίση όταν πλησιάζει μια προθεσμία; Αν βρίσκεις τον εαυτό σου στις πιο πάνω περιπτώσεις, τότε με βεβαιότητα η αναβλητικότητα έχει πάρει τον έλεγχο της ζωής σου και πρέπει να κάνεις κάτι γι’αυτό, πριν οι συνέπειές της είναι επώδυνες, στερώντας σου ευκαιρίες και καταστρέφοντας τις σχέσεις και την υγεία σου.
Η αναβλητικότητα στην ουσία ορίζεται ως η «τέχνη» του να μεταθέτεις για αύριο αυτό που πρέπει να γίνει σήμερα. Το σημαντικό στον ορισμό αυτόν είναι ότι τελικά η αναβλητικότητα είναι τέχνη! Και ενώ κατά κανόνα η τέχνη είναι δημιουργική, η αναβλητικότητα (εκτός σπανίων περιπτώσεων) είναι η τέχνη της καταστροφής με επιπτώσεις στην ψυχική μας υγεία: κρίσεις άγχους ,κατάθλιψη, απελπισία, εκνευρισμός και εμφάνιση προβλημάτων στην εργασία και στην επαγγελματική απόδοση, στο σχολείο, στην εκπαίδευση, στις διαπροσωπικές σχέσεις μας. Πιστέψτε με. Βίωσα πρόσφατα μια έντονη κρίση άγχους και αναλύοντας τις αιτίες βρήκα ότι η αναβλητικότητά μου στη λήψη σημαντικών αποφάσεων για την επαγγελματική μου πορεία και εξέλιξη ήταν ο κύριος λόγος τραυματισμού της ψυχικής και σωματικής μου υγείας.
Σκοπός λοιπόν του άρθρου αυτού είναι να εντοπίσουμε τις βασικότερες από τις καλά κρυμμένες αιτίες της αναβλητικότητας και να προτείνουμε πρακτικές που μπορούν να μας βοηθήσουν να ξεπεράσουμε την αναβλητικότητά μας άμεσα. Η σειρά που παρουσιάζονται οι αιτίες είναι η προσωπική μου εκτίμηση για τη βαρύτητα της κάθε μιας, ο καθένας μπορεί να βάλει τη δική του ιεράρχηση και ασφαλώς να βρει ακόμη περισσότερες.
- Έλλειψη ξεκάθαρων στόχων
Οι περισσότεροι από εμάς εργαζόμαστε για να πετύχουμε τους στόχους άλλων ανθρώπων. Όμως τι κάνουμε με τη δική μας ζωή; Τι στόχους έχουμε για την πορεία της καριέρας μας; Η αδυναμία καθορισμού ξεκάθαρων στόχων για τα πράγματα που θέλουμε να πραγματοποιήσουμε οδηγεί στην αναβολή της ζωής μας για αύριο. Έτσι πιθανόν να μένουμε κολλημένοι σε μια εργασία που δεν μας ικανοποιεί και δεν μας δίνει καμιά ευχαρίστηση, απλώς γιατί δεν μπαίνουμε στη διαδικασία να ανακαλύψουμε τι πραγματικά αγαπάμε να κάνουμε. Πρέπει λοιπόν να αναλάβουμε δράση τώρα. Αν δεν μπορούμε να ανακαλύψουμε τι είναι αυτό που μας ικανοποιεί, ώστε να θέσουμε ξεκάθαρους στόχους, μπορούμε να δουλέψουμε αντίθετα βρίσκοντας αυτά που δεν μας αρέσουν και προσπαθήσουμε να τα αποφύγουμε. Έχουμε να οργανώσουμε τον χρόνο μας διαχωρίζοντας τις παραγωγικές από τις μη παραγωγικές δραστηριότητές μας και να διαγράψουμε από τη λίστα μας αυτά που δεν μας δίνουν χαρά. Είναι το πρώτο βήμα για να αρχίσουμε να καταλαβαίνουμε τι μας αρέσει να κάνουμε και να του δώσουμε προτεραιότητα. Έτσι το τοπίο των στόχων μας θα αρχίσει να ξεκαθαρίζει.
- Τελειομανία
Τίποτα δεν σχετίζεται με την αναβλητικότητα περισσότερο από την τελειομανία. Όταν έχεις μηδενική ανεκτικότητα σε λάθη και παραλείψεις, είναι σχεδόν φυσική συνέπεια να αναβάλεις την επίτευξη των στόχων σου μέχρι να αισθανθείς απόλυτα σίγουρος ότι δεν θα γίνει κανένα λάθος. Πέφτεις δηλαδή στην παγίδα του «όλα ή τίποτα». Η βαθύτερη βέβαια αιτία είναι να αποφύγεις να αισθανθείς κατώτερος των προσδοκιών σου, καθώς και η περιφρόνηση για τον εαυτό σου. Τα άσχημα νέα: Τίποτα δεν είναι τέλειο. Τα καλά νέα: Τίποτα δεν είναι τέλειο. Στον πραγματικό κόσμο όλοι κάνουν λάθη. Δεν είναι ρεαλιστικό να αναβάλεις τη ζωή σου περιμένοντας τις τέλειες συνθήκες, δεν θα έρθουν ποτέ. Μάλιστα στον επιχειρηματικό κόσμο προτείνονται για προαγωγές σε διοικητικές θέσεις οι εργαζόμενοι που παίρνουν πρωτοβουλίες και κάνουν λάθη, γιατί το λάθος και η εμπειρία από τη διόρθωσή του είναι μέρος της επαγγελματικής εμπειρίας. Μάθε λοιπόν να κάνεις μικρά καθημερινά βήματα αποδοχής των λαθών σου και να απολαμβάνεις την εμπειρία μάθησης από αυτά.
- Αδυναμία λήψης αποφάσεων και ανάληψης ευθυνών
Η λήψη μιας απόφασης προϋποθέτει ένα πρόβλημα. Κατά συνέπεια η απόφαση είναι η αρχή της λύσης του προβλήματος. Και η επιλογή μιας απόφασης εμπεριέχει με τη σειρά της και την ανάλογη ανάληψη ευθύνης για τις συνέπειές της. Τα πράγματα θα ήταν πολύ απλά στη ζωή μας, αν είχαμε μαγικές ικανότητες και όλα γίνονταν απλώς με το κούνημα ενός ραβδιού. Όταν αναβάλλω να πάρω αποφάσεις ακόμη και για τα πιο απλά πράγματα στην καθημερινότητά μου, στην πραγματικότητα αρνούμαι να αναλάβω την ευθύνη για τις συνέπειες των αποφάσεων, γιατί δεν μπορώ να αντέξω το βάρος της κριτικής. Και αυτό με τη σειρά του σημαίνει ότι είμαι για πάντα σκλάβος των επιθυμιών των άλλων. Γιατί η ανάληψη ευθύνης είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ελευθερία και η ελευθερία είναι η ίδια μας η ζωή. Εξασκήσου από σήμερα στη λήψη μικρών καθημερινών αποφάσεων στην εργασία σου και στην προσωπική σου ζωή. Μην το αναβάλλεις για αργότερα γιατί όταν πραγματικά θα χρειαστεί να πάρεις σημαντικές αποφάσεις και να κάνεις ουσιαστικές αλλαγές τα πράγματα θα είναι πολύ δύσκολα.
- Έλλειψη αυτοεκτίμησης-αίσθημα ανεπάρκειας
Δύο από τις πιο συνηθισμένες δικαιολογίες που δίνουμε στον εαυτό μας για να μην κάνουμε άμεσα μια εργασία είναι ότι δεν είναι ακόμα ο κατάλληλος χρόνος και ότι δεν έχω την κατάλληλη διάθεση για να ασχοληθώ με αυτή. Πίσω από αυτές πιθανόν κρύβεται ένα αίσθημα ανεπάρκειας και μια χαμηλή αυτοεκτίμηση. Ουσιαστικά και οι δύο αυτές δικαιολογίες μεταφράζονται στο ότι δεν αισθάνομαι έτοιμος να ανταποκριθώ στις απαιτήσεις για την ενασχόληση με την εργασία που έχω να ολοκληρώσω. Δεν έχω ακόμα τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες που απαιτούνται για την ολοκλήρωση της εργασίας. Τα αποτελέσματα της προερχόμενης από αισθήματα ανεπάρκειας αναβλητικότητας είναι κυρίως το χάσιμο ευκαιριών. Δίσταζω να μιλήσω όταν πρέπει, αναβάλλω να στείλω ένα μήνυμα, αρνούμαι επαγγελματικές προτάσεις, γιατί πιστεύω ότι δεν είμαι έτοιμος. Το πρώτο πράγμα λοιπόν που έχω να κάνω για να έχω περισσότερη εμπιστοσύνη στον εαυτό μου, είναι να τοποθετώ τα πράγματα στις πραγματικές τους διαστάσεις. Ακόμη και αν υπάρχουν ζητήματα που δεν τα κατέχω, έχω πάντα τη δυνατότητα να τα μάθω, να αποκτήσω περισσότερη επαγγελματική γνώση και εφόδια, ώστε να ανταποκριθώ. Και πάντα μπορώ να τολμάω να ζητάω βοήθεια από άτομα με μεγαλύτερη γνώση στο αντικείμενο.
- Φόβος ανεξαρτησίας
Φόβος ανεξαρτησίας σημαίνει αναβολή της εξέλιξής μου, όχι γιατί δεν έχω αυτοεκτίμηση ή αισθάνομαι ανεπαρκής, αλλά γιατί αισθάνομαι μεγαλύτερη ασφάλεια με τη συνεχή καθοδήγηση ανθρώπων που τους θεωρώ σημαντικότερους από εμένα (καθηγητές, μέντορες κ.λπ.). Αισθάνομαι δηλαδή ότι δεν θα καταφέρω να ανταποκριθώ στις εργασίες που μου έχουν ανατεθεί χωρίς βοήθεια, ακόμα και αν δεν υπάρχει ουσιαστική βοήθεια. Η μόνη αλήθεια που έχουμε να αποδεχθούμε είναι ότι ο φόβος δεν θα μας εγκαταλείψει ποτέ. Εμείς όμως οφείλουμε στον εαυτό μας να προχωρήσουμε με γενναιότητα και θάρρος απολαμβάνοντας την ανεξαρτησία μας.
Συνοψίζοντας
Η τέχνη της αναβλητικότητας είναι ένα πολύ καλό άλλοθι για να μην εξελισσόμαστε και να μη βγαίνουμε έξω από τη «ζώνη ασφαλείας» μας. Δυστυχώς οι μακροπρόθεσμες συνέπειές της είναι σωρευτικά καταστροφικές για την εργασία, τις σχέσεις, την υγεία και τη ζωή μας. Η μοναδική λύση είναι να αντλήσουμε θάρρος και να αναλάβουμε δράση, ώστε να ξεπεράσουμε την αναβλητικότητά μας τώρα!
Ρεβέκκα Τσιπνή,
Σύμβουλος Επιχειρήσεων, Creative Attitude
Share this post
