Είμαι σίγουρος ότι έχετε σκεφτεί πολλές φορές ότι η οικονομική κρίση (σας) δημιουργεί αδιέξοδα. Ένα μέλλον μετά το πρώτο ή και το δεύτερο πτυχίο ή ακόμη και μετά το διδακτορικό προμηνύεται δυσοίωνο, καθώς αυτό που ζητούν οι εργοδότες ως επί το πλείστον είναι εργασιακή εμπειρία στο αντικείμενο της … εργασίας. Και η απάντηση είναι άμεση και αφοπλιστική: «εμ σπούδαζα». Εγώ θα προτείνω μια λύση η οποία μπορεί να μην είναι πανάκεια (ή να σας εξασφαλίζει δουλειά) αλλά τουλάχιστον μπορεί να βοηθήσει προς την κατεύθυνση της απόκτησης των περιβόητων soft skills (ή οριζόντιες δεξιότητες) που ζητούν όλο και περισσότεροι εργοδότες πλέον. Αυτές οι δεξιότητες αναφέρονται στη βιβλιογραφία ως δεξιότητες του 21ου αιώνα.

Soft skills

Πρόσφατες έρευνες δείχνουν πως την επόμενη δεκαετία μια επιτυχημένη καριέρα θα απαιτεί νέες δεξιότητες, ως απαραίτητο συμπλήρωμα της γνώσης που προσφέρουν σήμερα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Από μία πρόσφατη μελέτη του παγκοσμίου οικονομικού φόρουμ προκύπτει μάλιστα πως στις πρώτες δέκα θέσεις των δεξιοτήτων που θα ζητούν οι εργοδότες το 2020 περιλαμβάνονται κυρίως κοινωνικές και συναισθηματικές. Ξεκινούν από τη δυνατότητα επίλυσης σύνθετων προβλημάτων (στην πρώτη θέση), την κριτική σκέψη (στη δεύτερη θέση), τη δημιουργικότητα (στην τρίτη θέση), την ικανότητα διαχείρισης ανθρώπων (στην τέταρτη θέση) και φτάνουν μέχρι τη συναισθηματική νοημοσύνη (emotional intelligence) και την ικανότητα λήψης γρήγορων αποφάσεων.

Ποιος είναι ο καλύτερος δυνατός τρόπος για την απόκτηση αυτών των δεξιοτήτων όμως; Μπορεί να τις διδαχτεί κάποιος στα προγράμματα σπουδών των πανεπιστημίων στην Ελλάδα; Η απάντηση είναι πως όχι. Είναι δεξιότητες από τις οποίες, κάποιες μπορεί να είναι και επίκτητες (όπως το επικοινωνιακό χάρισμα) αλλά σίγουρα μπορούν να «δουλευτούν» και να αποδώσουν τα μέγιστα τόσο σε επαγγελματικό όσο και σε προσωπικό επίπεδο.

Προγράμματα κινητικότητας

Η λύση και αυτή είναι απλή και λέγεται συμμετοχή σε προγράμματα ανταλλαγών ή κινητικότητας στο εξωτερικό. Έχοντας δουλέψει και ζήσει το Erasmus για πάνω από 10 χρόνια, είτε ως υπεύθυνος επικοινωνίας στο Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών, είτε ως εμπειρογνώμονας στο Team Europe Greece και όντας λάτρης της κινητικότητας ο ίδιος έχω βάλει ως στόχο να στείλω όλους τους νέους (και όχι μόνο) στο εξωτερικό (σε ένα ταξίδι με επιστροφή όμως) προκειμένου να «ανοίξει» το μυαλό τους, να δουν νέα πράγματα και να (επαν)εκτιμήσουν την Ελλάδα. Πιστεύω ότι η γενιά του Erasmus θα αλλάξει τον κόσμο γιατί δεν υπάρχει άλλη επιλογή.

Το πιο γνωστό παράδειγμα, και ναυαρχίδα των προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 1987, όταν και ξεκίνησε μέχρι και σήμερα, είναι το Erasmus (πλέον Erasmus+).

Το Erasmus+ εκτός από το κλασικό Erasmus που όλοι ξέρουμε και αγαπήσαμε (συγκεκριμένα 70.000 περίπου φοιτητές ελληνικών ιδρυμάτων ανώτατης εκπαίδευσης έχουν ζήσει την εμπειρία του Erasmus από το 1987 μέχρι και σήμερα) ανοίγει και άλλους -λιγότερο γνωστούς στο ευρύ κοινό- δρόμους. Αυτός ήταν και ο λόγος που προστέθηκε το συν (+) μπροστά από τη λέξη Erasmus. Και μην ξεχνάτε ότι από το 2015 και μετά το πρόγραμμα άνοιξε τα πανιά του σε όλο τον κόσμο (τουλάχιστον σε πρώτη φάση για φοιτητές, καθηγητές και διοικητικό προσωπικό ιδρυμάτων ανώτατης εκπαίδευσης). Σκεφτείτε ότι μπορεί κάποιος φοιτητής να κάνει μέρος των σπουδών του μέσω του Erasmus+ στην Κίνα, την Αυστραλία, τη Μαγαδασκάρη ακόμη και το Σουρινάμ.

Το πρόγραμμα έχει πάρει το όνομα του από τον Ολλανδό φιλόσοφο Έρασμο, που ως αντίπαλος του δογματισμού, έζησε και εργάστηκε σε πολλά μέρη στην Ευρώπη για να διευρύνει τις γνώσεις του και να αποκτήσει νέες. Από το 2014 και μετά λοιπόν, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αποφάσισε ότι η ιδέα του Έρασμου θα έπρεπε να επεκταθεί σε όλους τους τομείς, όχι μόνο στους φοιτητές. Αυτό είναι και το βασικό ερώτημα των -άντα plus. Δηλαδή το στερεότυπο ότι το Erasmus+ είναι μόνο για νέους. Πλέον, μπορεί κάποιος/α είτε είναι ελαιοπαραγωγός, είτε είναι κομμώτρια ή ακόμη και εργαζόμενος σε κάποια εταιρία να επωφεληθεί από τις ευκαιρίες κινητικότητας που προσφέρει το πρόγραμμα. Ξεκινάμε από τις πρώτες βαθμίδες της εκπαίδευσης όπου το πρόγραμμα επιτρέπει την κινητικότητα για ένα χρονικό διάστημα σε εκπαιδευτικούς, από νηπιαγωγούς μέχρι καθηγητές. Οι εκπαιδευτικοί έχουν τη δυνατότητα να γνωρίσουν νέα εκπαιδευτικά συστήματα και να παρακολουθήσουν σεμινάρια επιμόρφωσης, ενώ έχουν τη δυνατότητα ακόμη να κάνουν job shadowing ή ακόμη και να διδάξουν σε κάποιο σχολείο σε μια από τις 33 χώρες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα Erasmus+. Οι δυνατότητες κινητικότητας δεν σταματούν εκεί όμως. Φορείς οι οποίοι παρέχουν εκπαίδευση ή κατάρτιση έχουν δικαίωμα να λάβουν χρηματοδότηση και να αποστείλουν δικαιούχους στο εξωτερικό. Θα αναφέρω μερικά ενδεικτικά παραδείγματα φορέων: Κ.Ε.Κ., συνεταιρισμοί, δήμοι, Μ.Κ.Ο., φορείς εκπαίδευσης ενηλίκων, όπως σχολεία δεύτερης ευκαιρίας είναι επιλέξιμοι για να λάβουν χρηματοδότηση. Μπορείτε να βρείτε όλους αυτούς τους φορείς κάθε χρόνο περίπου την άνοιξη από τη σελίδα του Ι.Κ.Υ.

5 λόγοι για τους οποίους να συμμετάσχετε σε προγράμματα κινητικότητας

Μπορείτε να συμμετάσχετε στο Erasmus+ (κλασικό ή και πρακτική άσκηση) για μικρό (2 μήνες) ή μεγαλύτερο διάστημα (12 μήνες), σε ανταλλαγές νέων (μ.ο. 5 με 7 ημέρες), στην Ευρωπαϊκή Εθελοντική Υπηρεσία (EVS-για μέχρι και 12 μήνες), στο Erasmus για νέους επιχειρηματίες (αν είστε απόφοιτοι) για μέχρι και 6 μήνες και σε πολλά άλλα προγράμματα κινητικότητας που υπάρχουν άπλετα στην εποχή μας. Για ποιους λόγους; Θα σας πω 5 και δεν είναι περιοριστικοί.

1. Αξέχαστες προσωπικές εμπειρίες. Για τον πολύ απλό λόγο: βγαίνετε από το comfort zone σας (ελληνική οικογένεια, που τα κάνει όλα και συμφέρει, ελληνικά γνωστά λημέρια, βόλτα για καφέ κάθε δεύτερη μέρα κ.λπ.). Συμμετέχοντας σε προγράμματα κινητικότητας (για μικρό ή μεγαλύτερο διάστημα) μαθαίνετε τον εαυτό σας, να στέκεστε στα πόδια σας και να γίνετε ανεξάρτητοι.
2. Ενίσχυση του βιογραφικού σας. Υπάρχουν και μελέτες (ec.europa.eu/…/libr…/study/2014/erasmus-impact_en.pdf) που έχουν αποδείξει ότι 1 στους 2 που συμμετέχουν σε προγράμματα κινητικότητας έχουν μισές πιθανότητες να μείνουν μακροχρόνια άνεργοι. Επίσης, οι εργοδότες πλέον αναζητούν άτομα που έχουν διεθνείς εμπειρίες στο βιογραφικό τους. Και αν δεν έχετε πειστεί ακόμη, η συμμετοχή σε τέτοια προγράμματα δίνει λύση στον φαύλο κύκλο: «Δεν έχεις προϋπηρεσία. Μα είμαι μόνο 22 χρονών, μόλις τέλειωσα τη σχολή».
3. Δημιουργείτε το προσωπικό (και το μετέπειτα επαγγελματικό) σας δίκτυο. Όλοι αυτοί οι φίλοι που θα κάνετε μελλοντικά θα δουλεύουν σε όλο τον κόσμο. Και εσείς θα είστε δικτυωμένοι μαζί τους (το γνωστό networking). Minimum κέρδος; Δωρεάν διαμονή σε όλο τον κόσμο.
4. «Η ιδέα του Erasmus θα έπρεπε να είναι υποχρεωτική και όχι μόνο για τους σπουδαστές αλλά και για τους ταξιτζήδες, τους υδραυλικούς και άλλους εργάτες. Αυτό που στην πραγματικότητα εννοώ είναι ότι πρέπει να ζήσουν σε διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες, πρέπει ν' αφομοιωθούν αναμεταξύ τους». Τάδε έφη Umberto Eco.
5. Ανοίγει το μυαλό σας. Τα έχει πει και ο Frank Zappa πριν από μένα: «Το μυαλό είναι σαν το αλεξίπτωτο, λειτουργεί μόνο όταν είναι ανοιχτό».

Επίσημες πληροφορίες για το πρόγραμμα Erasmus+ μπορείτε να βρείτε στις εθνικές μονάδες συντονισμού του Erasmus+ στην Ελλάδα, δηλαδή στο Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών (Ι.Κ.Υ.) για τους τομείς της εκπαίδευσης και κατάρτισης (www.iky.gr/el/erasmusplus) και το Ίδρυμα Νεολαίας και Διά Βίου Μάθησης (Ι.ΝΕ.ΔΙ.ΒΙ.Μ. - www.erasmusplusyouth.gr) για τον τομέα της νεολαίας. Βέβαια δεν υπάρχει μόνο το Erasmus+ αλλά ακόμη πολλά άλλα προγράμματα τα οποία μπορείτε να βρείτε αν περιηγηθείτε στο διαδίκτυο. Οργανώσεις, όπως η AEGEE, η AIESEC, η BEST, η EESTEC και άλλες προσφέρουν ευκαιρίες για νέους στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Ακόμη, υπάρχει μια πολύ ενδιαφέρουσα έκδοση της αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα με τίτλο «Η Ευρώπη δίπλα στους νέους» όπου μπορείτε να βρείτε όλα τα προγράμματα και τις ευκαιρίες κινητικότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ec.europa.eu/greece/sites/greece/files/ia0417047eln.pdf). Τέλος, αν όλα αυτά σου φαίνονται ενδιαφέροντα μπορείς να ακολουθήσεις τη σελίδα www.facebook.com/dimitrismaragosteameuropegreece, προκειμένου να μη χάνεις καμία ευκαιρία!

Δημήτρης Μαραγκός,
Επικοινωνιολόγος-εμπειρογνώμονας στο Team Europe

Share this post