Με την κρίση να έχει εισβάλει στη ζωή μας και οι επιπτώσεις της να έχουν γίνει πλέον μέρος της καθημερινότητάς μας, οι συνήθειες και οι νοοτροπίες άλλαξαν δραματικά. Όχι μόνο στο κομμάτι της ιδιωτικής ζωής, αλλά και σε εκείνο το τμήμα της κοινωνίας που αποφάσισε να επιχειρήσει. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα έναν συνολικό επαναπροσδιορισμό αξιών, πρακτικών και δραστηριοποίησης προκειμένου να μην επιστρέψουμε ξανά στην κατάσταση που βρεθήκαμε. Η αποτύπωση αυτή στην επιχειρηματική σκηνή έφερε στο προσκήνιο μια νέα γενιά επιχειρηματιών, η οποία εμφανίζει τα δικά της χαρακτηριστικά και τη δική της εταιρική κουλτούρα.
Αυτοί οι νέοι «Γαλάτες» είναι σίγουρα παθιασμένοι, σίγουρα επίμονοι, σαφώς εφευρετικοί και καινοτόμοι –όσοι καταφέρνουν να παραμείνουν στο παιχνίδι– και πάνω απ’ όλα ευέλικτοι για να μπορέσουν να αναπροσαρμόσουν τις υπηρεσίες και τα προϊόντα τους ώστε να μη βρεθούν προ απροόπτου. Ειδικά στην Ελλάδα, όπου οι φορολογικές υποχρεώσεις αλλάζουν μέσα σε μια νύχτα και όπου σχεδόν τίποτα δεν έχει μια σταθερά, το να ξεκινήσεις μια επιχείρηση θέλει και μια δόση τρέλας –με την καλή έννοια–, διαφορετικά δύσκολα μπορείς να αντεπεξέλθεις.
Η αλήθεια είναι ότι υπήρχε ανάγκη για μια νέα γενιά επιχειρηματιών, οι οποίοι μαζί με το κέρδος –άλλωστε η επιχειρηματική δράση τους δεν προορίζεται για την ψυχή της μάνας τους– επιδιώκουν να ενισχύσουν και την ίδια την κοινωνία. Έχοντας αυτό στο επίκεντρο της επιχειρηματικής δράσης τους, μπήκαν στη διαδικασία να δημιουργήσουν ισχυρούς δεσμούς μεταξύ επιχειρηματιών, κυβέρνησης, εκπαίδευσης και φυσικά κοινωνίας και μέσα από καινοτόμες πρακτικές να ξεπεράσουν τα αδιέξοδα. Άλλωστε, με τον τρόπο που είναι δομημένη η κοινωνία μας σήμερα, η ευρωστία των επιχειρήσεων και περισσότερο των καινοτόμων και των κοινωνικών επιχειρήσεων θεωρείται περισσότερο από απαραίτητη.
Μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι η σωρεία των επιχειρηματικών σκανδάλων που είδαν το φως της δημοσιότητας αποτέλεσε το εναρκτήριο λάκτισμα για να ξεκινήσει μια δημόσια συζήτηση γύρω από τι επιχειρηματίες θέλουμε και έχουμε ανάγκη ως κοινωνία συνολικά. Από την παραπάνω συζήτηση για κάποιο λόγο έλειπε ο κρισιμότερος παράγοντας, ο οποίος δεν είναι άλλος από το κοινωνικοοικονομικό σύστημα στο οποίο βρισκόμαστε και το οποίο έχει άμεση σχέση με την εξέλιξη της επιχειρηματικότητας.
Ξεπερνώντας αυτό τον σκόπελο, η συζήτηση εκ των πραγμάτων οδηγήθηκε και στο τι κράτος θέλουμε και σε ποια λογική οφείλει αυτό να λειτουργεί. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι μαζί με την εμφάνιση και την εδραίωση αυτών των νέων επιχειρηματιών χρειαζόταν να κάνει την εμφάνισή του και ένα αντίστοιχο κράτος, το οποίο θα δρα υποστηρικτικά και με βάση την ίδια νοοτροπία, ώστε να συμβαδίσουν αρμονικά οι κοινωνικές αλλαγές και να προσπεραστούν από κοινού τα σημερινά αδιέξοδα.
Δεν αρκούν τα ευχολόγια για τους νέους, οι μεγάλες κουβέντες για τη στροφή προς την επιχειρηματικότητα ούτε βέβαια τα άνευ ουσίας κίνητρα ή η προσωρινή απασχόληση σε άσχετες θέσεις χωρίς λογική και αύριο. Άλλωστε στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει υιοθετηθεί μια σειρά από θεσμικά πλαίσια και νόμους που απαιτούν από τις επιχειρήσεις να ευθυγραμμίσουν τις λειτουργίες τους με ηθικό και κοινωνικά υπεύθυνο τρόπο.
Η ηθική στην επιχειρηματικότητα είχε από καιρό ξεχαστεί. Το ήθος έγινε μάλλον μειονέκτημα και ο αμοραλισμός έγινε αρχικά αποδεκτός και μετά κυρίαρχος. Η ηθική επιχειρηματικότητα και η κοινωνική ευθύνη θεωρήθηκε για πάρα πολλά χρόνια κάτι ξεπερασμένο και τετριμμένο. Από τη μεριά των επιχειρηματιών ήταν φυσικά λογικό να φθάνουν σε αυτό το συμπέρασμα, αφού τα πάντα στη ζωή τους ήταν μετρήσιμα και μεταφράζονταν στο δίπολο έσοδα-έξοδα.
Σήμερα αυτό δεν φτάνει. Όχι απλώς δεν φτάνει, αλλά οδηγεί σε αδιέξοδο, καθώς η ίδια η κοινωνία θα κλείσει την πόρτα σε αυτές τις λογικές όσο μέσα στην καθημερινότητα επιβιώνει η αγωνία. Η επιχειρηματικότητα σήμερα δεν καλείται μόνο να αναλάβει σημαντικό ρόλο στην ανάταξη της οικονομίας, την αποκατάσταση της απασχόλησης και τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής, αλλά καλείται επιπλέον να προβάλει με τη στάση της ένα διαφορετικό μοντέλο για τη διοίκηση, που στηρίζεται στο ήθος και στην ισονομία. Ο καιροσκοπισμός, χαρακτηριστικό γνώρισμα των επιχειρηματικών απατεώνων, πρέπει να μείνει στο χτες.
Η έξοδος από την κρίση και το πλησίασμα στο κατώφλι μιας νέας περιόδου απαιτούν γρηγορότερες κινήσεις στον χώρο της επιχειρηματικής ηθικής και της κοινωνικής υπευθυνότητας. Όσες επιχειρήσεις λειτουργήσουν με αυτές θα οικοδομήσουν σχέσεις εμπιστοσύνης και κατανόησης, θα ενισχύσουν την αφοσίωση των πελατών τους προς αυτές, θα ενισχύσουν την εταιρική φήμη τους, θα δημιουργήσουν ένα εργασιακό περιβάλλον που θα αποπνέει σεβασμό και παράλληλα οι υπάλληλοί της θα είναι οι καλύτεροι διαφημιστές της. Ήρθε ο καιρός οι υγιείς επιχειρηματίες να γίνουν το σήμα κατατεθέν του αύριο.
Αποστόλης Ζαβιτσάνος,
Δημοσιογράφος-«Στέντορας»
Share this post
