Σημαντικά προβλήματα απορρέουν από την αδυναμία των Μ.μ.Ε. στη χρηματοδότηση, με συνέπειες στις θέσεις εργασίας, στην κοινωνική συνοχή, αλλά και αρνητικό αντίκτυπο στο σύνολο της οικονομίας.

Σε πρόσφατο συνέδριο της Γ.Σ.Ε.Β.Ε.Ε., που πραγματοποιήθηκε στις 9 Μαρτίου με θέμα την υπερφορολόγηση των επιχειρήσεων, ο πρόεδρος της Ε.Σ.Ε.Ε. κ. Βασίλης Κορκίδης δήλωσε μεταξύ άλλων: «Χωρίς μεσαία τάξη δεν υπάρχει δημοκρατία, χωρίς Μ.μ.Ε. δεν υπάρχει οικονομία». Οι Μ.μ.Ε. χωρίς ίχνος υπερβολής αποτελούν παραδοσιακά τη ραχοκοκαλιά της εθνικής οικονομίας, καθώς είναι το 99,9% σύμφωνα με στοιχεία του Σ.Ε.Β. Όμως όλα τα χρόνια της κρίσης ήταν αυτές που υπέστησαν τις μεγαλύτερες οικονομικές επιβαρύνσεις, με την υπερφορολόγηση κυριολεκτικά να γονατίζει χιλιάδες επιχειρήσεις. Άλλωστε χιλιάδες έκλεισαν την τελευταία δεκαετία μη μπορώντας να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις, φτάνοντας στη χειρότερη περίπτωση στη χρεοκοπία και στην καλύτερη να χρωστάνε υπέρογκα ποσά σε δημόσια ταμεία, σε ασφαλιστικούς φορείς, αλλά και σε ιδιώτες.

Το οξύμωρο βέβαια είναι ότι πριν τα χρόνια της κρίσης, στα χρόνια της ευημερίας και της ευμάρειας, οι τράπεζες δάνειζαν αφειδώς, δίνοντας υπερβολικά ποσά στις Μ.μ.Ε. Να σημειώσουμε εδώ ότι οι επενδύσεις πριν την κρίση ανέρχονταν στα 60 δισ. ενώ πέρυσι σκαρφάλωσαν λίγο πάνω από τα 25 δισ. Τα αποτελέσματα όμως είναι εμφανή σήμερα: αδυναμία αποπληρωμής πάγιων αναγκών για τη λειτουργία τους, αλλά και αδυναμία διευθέτησης κόκκινων δανείων. Βρισκόμαστε δηλαδή σε μία εντελώς αντιδιαμετρική θέση από αυτή που ήμασταν κάποτε. Πλέον οι επιχειρήσεις παρουσιάζουν αδυναμία πρόσβασης σε χρηματοδότηση και δανεισμό.

Παρά το γεγονός ότι υπήρχε εκμετάλλευση ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων μέσω προγραμμάτων του Ε.Σ.Π.Α. και δημιουργήθηκαν εργαλεία για τη μείωση του κινδύνου από τον δανεισμό, μικρό ποσοστό Μ.μ.Ε. κατάφερε τελικά να διασφαλίσει την απαραίτητη χρηματοδότηση και να προχωρήσει σε επενδύσεις. Κάτι εντελώς φυσιολογικό, καθώς η μνημονιακή πραγματικότητα συνέβαλε στο να συσσωρευτούν τα επιχειρηματικά κόκκινα δάνεια και ως εκ τούτου στην ανικανότητα των τραπεζών να διαθέσουν κεφάλαια σε ένα περιβάλλον ύφεσης.

Σύμφωνα με έρευνα που διενεργήθηκε από την E.Y. (Ernst and Young), η οποία εκπονήθηκε για λογαριασμό του Σ.Ε.Β. και παρουσιάστηκε στο συνέδριό του για τη μεγέθυνση των μικρών, των πολύ μικρών, των μικρομεσαίων και των μεσαίων επιχειρήσεων, μπορούμε να εξαγάγουμε κάποια πολύ σημαντικά στοιχεία. Αντιγράφουμε από την έρευνα:

Περιορισμένη πρόσβαση στη χρηματοδότηση: Οι Μ.μ.Ε. αντιμετωπίζουν εμπόδια στην άντληση χρηματοδότησης, με τη συμμετοχή των ιδιωτικών κεφαλαίων να είναι χαμηλή, πέρα από τον παραδοσιακό τραπεζικό δανεισμό. Γενικά οι Μ.μ.Ε. αντιμετωπίζουν ανεπαρκή πληροφόρηση για την οικονομική τους προοπτική και τα μη αξιόπιστα χρηματοοικονομικά στοιχεία, γεγονός που οδηγεί σε μεγαλύτερο κόστος δανεισμού για τις μικρές σε σύγκριση με τις μεγάλες επιχειρήσεις.

Πρόκληση αποτελεί και η εμπλοκή της προσωπικής με την εταιρική περιουσία στη διασφάλιση των δανείων, όπως και η δυσκολία στην αξιολόγηση της περιουσιακής κατάστασης και των εξασφαλίσεων.

Το πρόβλημα της άντλησης κεφαλαίων καθίσταται περισσότερο διαδεδομένο κατά τη διάρκεια της ύφεσης. Για παράδειγμα, στην Κύπρο και στην Ελλάδα σχεδόν το 1/4 των Μ.μ.Ε. αναφέρει ότι το πιο επιτακτικό πρόβλημα είναι η πρόσβαση στη χρηματοδότηση, ενώ σε επίπεδο 25 κρατών-μελών το αντίστοιχο ποσοστό κυμαίνεται στο 12% των Μ.μ.Ε. ή/και λιγότερο (29).

Οι αδυναμίες της αγοράς που σχετίζονται και με ασύμμετρη ή ατελή πληροφόρηση επηρεάζουν την προσφορά χρηματοδότησης στις Μ.μ.Ε. Όσον αφορά στη ζήτηση, οι Μ.μ.Ε. ενδέχεται να μην κατανοούν πλήρως τα πιθανά οφέλη που έχει για την επιχείρησή τους η άντληση κεφαλαίων ή ποιες είναι οι πιθανότητες επιτυχίας τους για άντληση χρηματοδότησης.

Πρόσβαση σε εναλλακτικές μορφές χρηματοδότησης (angel investors, venture capital, κ.λπ.): Πολλοί επιχειρηματίες δεν διαθέτουν τις απαιτούμενες χρηματοοικονομικές γνώσεις, το όραμα, τους πόρους και σε ορισμένες περιπτώσεις την προθυμία να προσελκύσουν πηγές χρηματοδότησης εκτός από τον παραδοσιακό δανεισμό.

Η περιορισμένη ζήτηση εναλλακτικών χρηματοδοτικών μέσων μπορεί επίσης να αποδοθεί εν μέρει στη μειονεκτική φορολογική μεταχείρισή τους εν συγκρίσει με τον τραπεζικό δανεισμό.

Από την πλευρά της προσφοράς οι δυνητικοί επενδυτές αποθαρρύνονται από την έλλειψη έτοιμων επενδυτικών προϊόντων και επιλογών εξόδου, καθώς και την επιμονή των ρυθμιστικών εμποδίων. Ως εκ τούτου τα χρηματοπιστωτικά μέσα για τις Μ.μ.Ε. συνεχίζουν να λειτουργούν σε λεπτές, μη ρευστές αγορές με χαμηλό αριθμό συμμετεχόντων.

Βέβαια όλα αυτά έχουν συνέπειες όχι μόνο στον εσωτερικό μικρόκοσμο των επιχειρήσεων, αλλά και στο σύνολο της κοινωνίας. Οι μισθοί μειώθηκαν, υπήρξε καθυστέρηση πληρωμής στα ασφαλιστικά ταμεία, η κοινωνική συνοχή χτυπήθηκε, συνολικότερα το χρήμα δεν έπεσε στην αγορά. Βέβαια σε αυτή την πραγματικότητα συνέβαλε η συνολικότερη κατάσταση με κυριότερες πλευρές της την υπερφορολόγηση και τα capital controls να χτυπούν στην καρδιά τις Μ.μ.Ε.

Νέα φάση, νέες προκλήσεις

Σήμερα μπαίνουμε σε μία νέα φάση της ελληνικής οικονομίας. Φαίνεται ότι η κανονικότητα ή/και η βιώσιμη ανάπτυξη επανέρχεται. Στελέχη της Εθνικής Τράπεζας σε συνέδριο που πραγματοποίησαν στα Ιωάννινα με τίτλο: «Για την επιχειρηματικότητα και την οικονομία: Πώς η Εθνική Τράπεζα θα συμβάλει στην ανάκαμψη» συνηγορούν υπέρ αυτής της άποψης. Τα στελέχη της τράπεζας ανέφεραν ότι πλέον το τραπεζικό σύστημα βρίσκεται σε φάση σταθερότητας, δηλώνοντας στη συνέχεια ότι «Η Εθνική Τράπεζα έχει τη δύναμη και βασικό της στόχο να συμβάλει αποφασιστικά και πάλι στην ανάκαμψη και στην ανάπτυξη της οικονομίας στη βάση ενός πιο παραγωγικού και ανταγωνιστικού μοντέλου».

Το ζητούμενο σήμερα είναι, εφόσον υπάρχει σταθερότητα και ανάκαμψη, αυτό να μεταφραστεί και σε υλική μορφή για τις Μ.μ.Ε. Όχι απλώς σε διευκόλυνση πρόσβασης σε χρηματοδότηση, το οποίο άλλωστε είναι το πρωταρχικό που πρέπει να επιτευχθεί, αλλά και σε ένα συνολικότερο σχέδιο βιώσιμης μακρόχρονης ανάπτυξης. Η πρόσβαση σε χρηματοδοτικά κεφάλαια, είτε είναι ιδιωτικά είτε δημόσια, θα δώσουν ώθηση όχι μόνο στον κύκλο των εργασιών και στην αύξηση του Α.Ε.Π. Οι θέσεις εργασίας θα αυξηθούν, η παραγωγικότητα θα ανέβει, τα ασφαλιστικά ταμεία θα έχουν αυξημένα έσοδα. Αυτό είναι το στοίχημα που πρέπει να κερδηθεί σήμερα.

Απόστολος Ζαβιτσάνος
Δημοσιογράφος – «Στέντορας»

Share this post