Η πλάνη της "εύκολης" επιλογής

Στη σύγχρονη εκπαιδευτική πραγματικότητα, πολλοί μαθητές έρχονται αντιμέτωποι με μία από τις πιο κρίσιμες αποφάσεις της ζωής τους: την επιλογή του επιστημονικού τους πεδίου. Δυστυχώς, ένας σημαντικός αριθμός υποκύπτει στον πειρασμό να βασίσει αυτή την επιλογή αποκλειστικά ή κυρίως στην αντιλαμβανόμενη ευκολία ή δυσκολία των μαθημάτων. Ωστόσο, αυτή η προσέγγιση αποτελεί μια επικίνδυνη απλούστευση που μπορεί να οδηγήσει σε μακροπρόθεσμες αρνητικές συνέπειες για την επαγγελματική και προσωπική ευτυχία των νέων.

Ο κίνδυνος του περιορισμένου επαγγελματικού ορίζοντα και η πολυδιάστατη φύση των επαγγελμάτων

Τα σύγχρονα επαγγέλματα χαρακτηρίζονται από αυξανόμενη διεπιστημονικότητα. Επιστήμες όπως η βιοπληροφορική, η γεωπληροφορική, η νευροεπιστήμη και η οικονομική ψυχολογία αποδεικνύουν ότι η γνώση δεν αναπτύσσεται πια απομονωμένα σε ένα πεδίο. Ένας μαθητής που αποφεύγει ένα αντικείμενο, π.χ. τα μαθηματικά, μπορεί άθελά του να κλείσει πόρτες σε επαγγελματικές ευκαιρίες που σήμερα δεν μπορεί καν να φανταστεί.

Η ταχέως μεταβαλλόμενη αγορά εργασίας

Σε μια εποχή όπου το 85% των επαγγελμάτων του 2030 δεν έχει ακόμη εφευρεθεί, η επιλογή σπουδών με βάση την τρέχουσα αντίληψη για τη δυσκολία ενός μαθήματος μοιάζει με οδήγηση κοιτάζοντας μόνο τον πίσω καθρέφτη. Οι δεξιότητες που πραγματικά εκτιμώνται στον σύγχρονο επαγγελματικό χώρο – όπως η κριτική σκέψη, η δημιουργικότητα και η ικανότητα επίλυσης σύνθετων προβλημάτων – σπάνια συνδέονται με την επίδοση σε ένα μόνο ακαδημαϊκό αντικείμενο.

Η σχέση μεταξύ πάθους και ακαδημαϊκής απόδοσης

Η ψυχολογία της μάθησης
Έρευνες στην εκπαιδευτική ψυχολογία έχουν δείξει επανειλημμένα ότι το ενδιαφέρον και το πάθος για ένα αντικείμενο αυξάνουν σημαντικά την πιθανότητα ακαδημαϊκής επιτυχίας. Ένας μαθητής που επιλέγει Φιλολογία επειδή αγαπά τη λογοτεχνία είναι πολύ πιο πιθανό να πετύχει επαγγελματικά από κάποιον που επιλέγει να γίνει Μηχανικός μόνο επειδή είναι «καλός» στη Φυσική, χωρίς όμως να αγαπά πραγματικά το αντικείμενο.

Το κόστος της ψυχολογικής δυσαρέσκειας

Η επιλογή σπουδών με κριτήριο την ευκολία και όχι το πάθος οδηγεί συχνά σε έλλειψη ικανοποίησης, εσωτερικό κενό και επαγγελματική δυσαρέσκεια. Έρευνες δείχνουν ότι οι απόφοιτοι που εργάζονται σε τομείς που δεν τους παθιάζουν αντιμετωπίζουν υψηλότερα επίπεδα άγχους και εξουθένωσης, ακόμη κι αν απολαμβάνουν υψηλές αμοιβές.

Η πλάνη της "αντικειμενικής" δυσκολίας

Η υποκειμενική φύση της δυσκολίας
Η ευκολία ή δυσκολία ενός μαθήματος είναι εξαιρετικά υποκειμενική και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες: την ποιότητα της διδασκαλίας, τις προηγούμενες γνώσεις, τον ατομικό τρόπο μάθησης αλλά και πολιτισμικές προκαταλήψεις. Αυτό που σήμερα φαίνεται «δύσκολο» μπορεί αύριο να γίνει κατανοητό με την κατάλληλη καθοδήγηση και προσπάθεια.

Αναγνώριση των ατομικών σημείων δύναμης
Αντί να εστιάζουμε σε ένα μόνο μάθημα, χρειάζεται να βοηθάμε τους μαθητές να αναγνωρίσουν το σύνολο των ικανοτήτων και των ενδιαφερόντων τους. Οι σύμβουλοι επαγγελματικού προσανατολισμού και τα τεστ ενδιαφερόντων μπορούν να προσφέρουν μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα του προφίλ κάθε μαθητή.

Πότε πρέπει να γίνεται η επιλογή Πεδίου;

Όσο πιο νωρίς, τόσο το καλύτερο
Από τη Γ΄ Γυμνασίου, οι μαθητές/τριες αρχίζουν να προβληματίζονται σχετικά με τις σπουδές και τις εναλλακτικές διαδρομές τους, ενώ μέσω των τεστ ενδιαφερόντων έρχονται πιο κοντά στη γνώση του εαυτού τους. Στα μέσα της Α΄ Λυκείου, έχοντας ήδη μια πρώτη εικόνα από τα μαθήματα, βρίσκονται πιο κοντά στη λήψη απόφασης για την κατεύθυνση (Θεωρητική ή Θετική). Εκείνη την περίοδο μπορούμε να συζητήσουμε για σπουδές και επαγγέλματα, δίνοντας στους μαθητές την ευκαιρία να φανταστούν τον εαυτό τους σε ένα μελλοντικό επάγγελμα.

Στη Β΄ Λυκείου, με βάση τον επαγγελματικό προσανατολισμό που έχει προηγηθεί, οι μαθητές/τριες αποφασίζουν με μεγαλύτερη ασφάλεια το επιστημονικό πεδίο που τους ταιριάζει.

Ο επαγγελματικός προσανατολισμός είναι μια διαδικασία – όχι μια δίωρη συνεδρία σε κάποιο τυχαίο χρονικό σημείο. Δεν μπορούμε να ζητάμε από τους μαθητές/τριες να αποφασίσουν την τελευταία στιγμή, χωρίς να έχουν προηγηθεί όλες οι απαραίτητες συζητήσεις που θα τους ανοίξουν τον ορίζοντα και θα τους βοηθήσουν να καταλάβουν τι τους ταιριάζει περισσότερο.

Προς μια ολιστική προσέγγιση της εκπαίδευσης

Η επιλογή επιστημονικού πεδίου είναι μια από τις σημαντικότερες αποφάσεις στη ζωή ενός νέου ανθρώπου. Αξίζει να γίνεται με βάση μια ολιστική αξιολόγηση των δεξιοτήτων, των ενδιαφερόντων, των αξιών και των μακροπρόθεσμων στόχων του κάθε ατόμου – και όχι μόνο με βάση την αντιλαμβανόμενη ευκολία ενός μαθήματος.

Η About Career

Στην About Career ενθαρρύνουμε τους νέους να ακολουθήσουν το πάθος τους, να αναγνωρίσουν ότι οι δεξιότητες μπορούν να καλλιεργηθούν και να κατανοήσουν ότι η αληθινή επαγγελματική ικανοποίηση προέρχεται από την ευθυγράμμιση των επαγγελματικών επιλογών με τις ατομικές αξίες και τα ενδιαφέροντά τους – όχι από την αναζήτηση της εύκολης διαδρομής.

Η γνώση δεν είναι αγώνας ταχύτητας αλλά ταξίδι ανακάλυψης.
Βοηθάμε τους νέους να επιλέξουν το δικό τους μονοπάτι – όχι αυτό που φαίνεται πιο εύκολο, αλλά αυτό που ανταποκρίνεται καλύτερα σε αυτό που είναι και σε αυτό που θέλουν να γίνουν.

Γράφει

Ανδρομάχη Παπαγιαννάκη

Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού www.aboutcareer.gr

Share this post