Στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία παρατηρείται μια έντονη μετατόπιση στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον χρόνο και τη μάθηση. Από την παιδική ηλικία έως και την ενηλικίωση, η πίεση για απόκτηση πολλαπλών δεξιοτήτων, η συνεχής επιμόρφωση και η ανάγκη για διαρκή βελτίωση έχουν δημιουργήσει ένα φαινόμενο επιτάχυνσης της ζωής, που συχνά συνοδεύεται από άγχος και αίσθηση ανεπάρκειας. Αντίθετα, σε πολλές σκανδιναβικές χώρες, όπως η Φινλανδία, η Δανία, η Σουηδία και η Νορβηγία, υιοθετείται μια διαφορετική φιλοσοφία μάθησης, η οποία εστιάζει στην ολιστική ανάπτυξη, την αυτονομία και την ισορροπία μεταξύ μάθησης και ζωής.

Στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί μια τάση υπερφόρτωσης των παιδιών με εκπαιδευτικές και εξωσχολικές δραστηριότητες. Από πολύ μικρή ηλικία, τα παιδιά μαθαίνουν δύο ή και τρεις ξένες γλώσσες, προγραμματισμό, αθλητισμό και άλλες δεξιότητες, σε ένα πρόγραμμα που συχνά δεν αφήνει χώρο για ελεύθερο παιχνίδι και ξεκούραση. Αυτή η επιτάχυνση συνεχίζεται και στην ενηλικίωση, όπου και οι ενήλικες βρίσκονται σε έναν αδιάκοπο κύκλο μεταπτυχιακών σπουδών, σεμιναρίων και συνεχούς εκπαίδευσης.

Η οικονομική κρίση που έπληξε την Ελλάδα από το 2010 έχει εντείνει αυτή την πίεση. Η αβεβαιότητα στην αγορά εργασίας και η ανάγκη για συνεχή βελτίωση των προσόντων έχουν δημιουργήσει ένα κλίμα όπου η μάθηση δεν είναι πια μια ευκαιρία για προσωπική ανάπτυξη αλλά μια επιτακτική ανάγκη επιβίωσης. Πολλοί γονείς μεταφέρουν αυτή την αγωνία στα παιδιά τους, με αποτέλεσμα να μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον όπου η αξία τους συνδέεται με την απόδοσή τους και όχι με την εγγενή τους αξία.

Αυτή η κατάσταση έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των παιδιών και των ενηλίκων. Το άγχος, η έλλειψη χρόνου για δημιουργικότητα και η αδυναμία απόλαυσης της διαδικασίας μάθησης κάνουν τη νέα γενιά να νιώθει διαρκώς ανεπαρκής παρά τα επιτεύγματά της. Για να αντιμετωπιστεί αυτή η πρόκληση, είναι απαραίτητο να μεταδώσουμε στα παιδιά μια υγιή αντίληψη για τη μάθηση, που να βασίζεται στην περιέργεια, την αυτονομία και την αποδοχή της αποτυχίας ως μέρος της διαδικασίας. Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί μπορούν να συμβάλουν σημαντικά, δημιουργώντας ένα υποστηρικτικό περιβάλλον όπου η μάθηση δεν είναι ανταγωνισμός αλλά μια προσωπική διαδρομή.

Η εστίαση στη διαδικασία αντί στο αποτέλεσμα, η εξατομίκευση των στόχων και η ενίσχυση της συναισθηματικής νοημοσύνης είναι μερικές από τις στρατηγικές που βοηθούν τα παιδιά να αναπτύξουν μια θετική σχέση με τη μάθηση. Επιπλέον, η ενσωμάτωση χρόνου για παιχνίδι, η ανάπαυση και η δημιουργική έκφραση είναι σημαντικές για την ισορροπία και την ψυχική ευεξία.

Η σκανδιναβική φιλοσοφία: μια εναλλακτική προσέγγιση

Σε αντίθεση με το ελληνικό μοντέλο, οι σκανδιναβικές χώρες έχουν υιοθετήσει μια διαφορετική φιλοσοφία μάθησης, η οποία εστιάζει στην ολιστική ανάπτυξη του παιδιού και την ισορροπία μεταξύ μάθησης και ζωής.

Φινλανδία: μάθηση με ποιότητα και χρόνο για ανάπαυση

Το φινλανδικό εκπαιδευτικό σύστημα χαρακτηρίζεται από σύντομες σχολικές ημέρες και μεγάλο χρόνο για διαλείμματα και παιχνίδι. Η μάθηση γίνεται μέσα από πρακτικές δραστηριότητες και εμπειρίες στη φύση, όπως στα «Forest Schools», όπου τα παιδιά περνούν μεγάλο μέρος της ημέρας τους στο φυσικό περιβάλλον. Η αξιολόγηση βασίζεται σε ποιοτικές παρατηρήσεις και όχι σε αυστηρές εξετάσεις, μειώνοντας το άγχος και ενισχύοντας την εσωτερική κινητοποίηση για μάθηση.

Δανία: παιχνίδι και κοινωνική ευθύνη

Στη Δανία, η μάθηση συνδέεται στενά με το παιχνίδι και την κοινωνική δράση. Τα παιδιά ενθαρρύνονται να αναπτύξουν δημοκρατικές δεξιότητες και κοινωνική ευθύνη μέσω ομαδικών έργων και αυθόρμητου παιχνιδιού στη φύση. Η φιλοσοφία «η φύση είναι ο καλύτερος δάσκαλος» προάγει την περιέργεια και την αισθητηριακή αντίληψη.

Σουηδία: μαθητοκεντρική μάθηση και δημιουργική ελευθερία

Το σουηδικό μοντέλο δίνει έμφαση στη μαθητοκεντρική μάθηση, όπου οι μαθητές επιλέγουν τα θέματα που τους ενδιαφέρουν και οι δάσκαλοι λειτουργούν ως μέντορες. Η απουσία τυποποιημένων εξετάσεων έως την ηλικία των 16 ετών μειώνει το άγχος και ενισχύει την κριτική σκέψη και την αυτονομία.

Η σύγκριση των δύο προσεγγίσεων αναδεικνύει σημαντικές διαφορές γιατί, ενώ στην Ελλάδα κυριαρχεί η πίεση για απόδοση και η συμπίεση του χρόνου, στις σκανδιναβικές χώρες προωθούνται η ισορροπία, η εμπιστοσύνη στη φυσική εξέλιξη και η μάθηση ως διαδικασία και όχι ως προϊόν. Η υιοθέτηση στοιχείων από το σκανδιναβικό μοντέλο, όπως η μείωση των τυπικών ωρών διδασκαλίας, η ενσωμάτωση χρόνου για παιχνίδι και η αξιολόγηση με βάση την πρόοδο και όχι την απόδοση, μπορεί να βοηθήσει στην αναδόμηση της ελληνικής εκπαιδευτικής κουλτούρας. Η σχέση μας με τον χρόνο και τη μάθηση αποτελεί θεμέλιο για την ανάπτυξη υγιών και δημιουργικών ανθρώπων. Η ελληνική πραγματικότητα, με την πίεση και την αβεβαιότητα που τη συνοδεύουν, χρειάζεται μια νέα προσέγγιση η οποία θα απελευθερώσει τα παιδιά και τους ενήλικες από το άγχος της επάρκειας και θα αναδείξει τη μάθηση ως μια διαρκή, ευχάριστη και προσωπική διαδρομή.

Πρέπει να χτίσουμε ένα μέλλον όπου ο χρόνος δεν θα είναι εχθρός αλλά σύμμαχος της μάθησης και της ζωής και ο ελεύθερος χρόνος δεν θα αποτελεί έγκλημα.

Γράφει,

Μάγκυ Γκολέμη

Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού

Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Share this post