Οι Πανελλήνιες Εξετάσεις αποτελούν μια κρίσιμη καμπή στη ζωή των μαθητών, καθώς καθορίζουν την πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Παρά τη συνειδητοποίηση της ανάγκης για εντατικό διάβασμα, πολλοί μαθητές παραμένουν αδρανείς.
Αυτή η παράδοξη συμπεριφορά εγείρει ερωτήματα σχετικά με τις ψυχολογικές, κοινωνικές και εκπαιδευτικές πιέσεις που διαμορφώνουν την προετοιμασία τους.
Ψυχολογικοί παράγοντες: το τρίγωνο της αδράνειας
Α. Η δύναμη της αναβλητικότητας
Η αναβλητικότητα είναι συχνά ένας τρόπος αντιμετώπισης του άγχους.
Σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου Κρήτης (2022), το 65% των μαθητών αναβάλλει το διάβασμα λόγω του φόβου για ανεπαρκή αποτελέσματα.
Η επιστήμη της Ψυχολογίας το ερμηνεύει αυτό ως «αποφυγή της αποτυχίας μέσω της μη δράσης».
Β. Φόβος της αποτυχίας
Το άγχος των εξετάσεων μπορεί να παράγει παράλυση.
Οι εκπαιδευτικοί ψυχολόγοι επισημαίνουν: «Ο φόβος να μην ανταποκριθούν στις προσδοκίες τους οδηγεί τους μαθητές σε έναν κύκλο αυτοαπασχόλησης, όπου η αποφυγή γίνεται προστασία.»
Γ. Έλλειψη εσωτερικής κινητήριας δύναμης
Η έμφαση σε εξωτερικά κίνητρα (π.χ. γονεϊκή πίεση, κοινωνικός περίγυρος) δυσχεραίνει την αυτοκινητοποίηση. Η θεωρία της Αυτοκαθορισμένης Δράσης (Deci & Ryan) υποστηρίζει ότι χωρίς εσωτερική ώθηση (π.χ. προσωπικό ενδιαφέρον για το αντικείμενο) η δράση αποδυναμώνεται.
Το εκπαιδευτικό σύστημα: πιέσεις και κούραση
Α. Συστημική κούραση και εξουθένωση
Μετά από 12 χρόνια ακαδημαϊκής προσπάθειας, πολλοί μαθητές φτάνουν στις Πανελλήνιες εξουθενωμένοι. Το σύστημα εκπαίδευσης, το οποίο εστιάζει περισσότερο στη βαθμολογία παρά στη μάθηση, δημιουργεί ένα τοξικό περιβάλλον, όπου η δημιουργικότητα και το ενδιαφέρον καταπνίγονται.
Β. Ακαδημαϊκή αποξένωση
Η έλλειψη σύνδεσης του διδακτικού υλικού με πρακτικές εφαρμογές οδηγεί σε απάθεια. Έρευνα του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (2023) διαπίστωσε ότι το 70% των μαθητών δεν βρίσκει νόημα σε όλα τα μαθήματα που μελετούν.
Κοινωνικό περιβάλλον και τεχνολογικοί περισπασμοί
Α. Η επίδραση των κοινωνικών δικτύων
Οι πλατφόρμες όπως το TikTok και το Instagram προκαλούν συνεχή διακοπή της προσοχής. Η νοοτροπία της «στιγμιαίας ικανοποίησης» μειώνει την υπομονή για μακροπρόθεσμους στόχους, όπως το διάβασμα.
Β. Οικογενειακές προσδοκίες
Η πίεση για επιτυχία δημιουργεί συναισθηματικό φορτίο. Σε συνέντευξη με μαθήτριες στην πόλη της Αθήνας, η Μαρία ανέφερε: «Νιώθω ότι αν αποτύχω, θα απογοητεύσω όλη μου την οικογένεια».
Έλλειψη αποτελεσματικών στρατηγικών
Πολλοί μαθητές δεν γνωρίζουν πώς να οργανώσουν το διάβασμά τους.
Η απουσία μεθοδολογίας (π.χ. χρονοπρογραμματισμός, active recall) οδηγεί σε αισθήματα αδιεξόδου.
Οι ψυχολόγοι προτείνουν εργαλεία, όπως η τεχνική Pomodoro (25 λεπτά συγκέντρωσης - 5 λεπτά διαλείμματος), για καλύτερη διαχείριση.
Η σκιά της πανδημίας: ψηφιακή κούραση και μοναξιά
Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση κατά την περίοδο του COVID-19 άφησε βαθιές πληγές. Πολλοί μαθητές αντιμετωπίζουν «ψηφιακή κούραση» και μειωμένη κοινωνική αλληλεπίδραση, γεγονός που επηρεάζει την ψυχολογία και τη θέλησή τους να μελετήσουν.
Δρόμοι προς την αλλαγή: συμβουλές και λύσεις
Α. Ψυχολογική υποστήριξη
Η πρόσβαση σε συνεδρίες με σχολικούς ψυχολόγους μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση του άγχους. Επίσης, τεχνικές μείωσης στρες, όπως το mindfulness, προάγουν τη συγκέντρωση.
Β. Εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις
Εισαγωγή διαδραστικών μεθόδων διδασκαλίας και μείωση του όγκου της ύλης μπορούν να αναζωογονήσουν το ενδιαφέρον των μαθητών.
Γ. Οικογενειακή στήριξη
Οι γονείς πρέπει να ενθαρρύνουν χωρίς να πιέζουν, δημιουργώντας ένα ασφαλές περιβάλλον όπου η αποτυχία είναι μέρος της μάθησης.
Ο ρόλος του συμβούλου Επαγγελματικού Προσανατολισμού
Ο ρόλος του συμβούλου επαγγελματικού προσανατολισμού είναι πολύ σημαντικός για τους μαθητές που δείχνουν αδράνεια στο διάβασμα. Μπορεί να παρέχει υποστήριξη και καθοδήγηση με διάφορους τρόπους:
- Κατανόηση των ενδιαφερόντων και ικανοτήτων: Ο σύμβουλος βοηθά τους μαθητές να ανακαλύψουν τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητές τους ώστε να βρουν τομείς που τους συναρπάζουν και οι οποίοι ενδέχεται να τους κινήσουν περισσότερο την περιέργεια για διάβασμα.
- Ενίσχυση της αυτοπεποίθησης: Συχνά οι μαθητές μπορεί να νιώθουν ότι δεν είναι αρκετά καλοί ή ότι δεν μπορούν να τα καταφέρουν. Ο σύμβουλος μπορεί να τους βοηθήσει να δουν τα δυνατά τους σημεία και να τους ενθαρρύνει να προσπαθήσουν περισσότερο.
- Καθορισμός στόχων: Ο σύμβουλος μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές να θέσουν συγκεκριμένους, ρεαλιστικούς στόχους για το διάβασμα και να αναπτύξουν ένα σχέδιο για την επίτευξή τους. Μπορείτε να δείτε εδώ για περισσότερες πληροφορίες.
- Προσδιορισμός εμποδίων: Ο σύμβουλος μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές να εντοπίσουν τους παράγοντες που τους εμποδίζουν να διαβάζουν και να τους προσφέρει στρατηγικές για να τους ξεπεράσουν.
- Υποστήριξη και καθοδήγηση: Παρέχει συνεχή υποστήριξη και καθοδήγηση, προσαρμοσμένη στις ατομικές ανάγκες κάθε μαθητή.
- Ενημέρωση για επαγγελματικές ευκαιρίες: Ο σύμβουλος μπορεί να ενημερώσει τους μαθητές για τις διάφορες επαγγελματικές επιλογές και τις απαιτούμενες δεξιότητες, βοηθώντας τους να δουν τη σύνδεση μεταξύ της εκπαίδευσης και της επαγγελματικής επιτυχίας.
Συμπέρασμα
Η αδράνεια των μαθητών στις Πανελλήνιες δεν είναι απλώς τεμπελιά αλλά ένα σύμπλεγμα συστημικών και ψυχολογικών προκλήσεων.
Η ανάγκη για μια ολιστική προσέγγιση —που περιλαμβάνει ψυχολογική υποστήριξη, εκπαιδευτικές βελτιώσεις και κοινωνική ευαισθητοποίηση— είναι πιο επείγουσα από ποτέ.
Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να μετατρέψουμε την αντίληψη σε δράση και την πίεση σε δυναμική.
Γράφει,
Ανδρομάχη Παπαγιαννάκη
Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού στην www.aboutcareer
Share this post
