Από το «Ψωμί – Παιδεία – Ελευθερία» στο «Ψωμί – Μπριζόλα – Κοκακόλα»;

Αφορμή αυτής της ανάρτησης είναι το άκουσμα του συνθήματος «Ψωμί – Μπριζόλα – Κοκακόλα» από παιδιά σχολείου

Σκέψεις με αφορμή τον εορτασμό της 17 Νοέμβρη

Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από ραγδαίες κοινωνικές αλλαγές, το άλλοτε ζωντανό επαναστατικό πνεύμα της νεολαίας φαίνεται να έχει ξεθωριάσει. Οι νέοι σήμερα αντιμετωπίζουν μια σειρά από κοινωνικές προκλήσεις και μπορεί να αισθάνονται απογοητευμένοι.

Η απομάκρυνση των νέων από τη θεσμική πολιτική αποτυπώνεται στην πτώση της συμμετοχής στις εκλογές, στο χαμηλό πολιτικό ενδιαφέρον, στη σημαντική μείωση της ένταξης και ταύτισης με τα κόμματα, αλλά και στην εκλογική ρευστότητα των νέων ψηφοφόρων. Επιπρόσθετα, νέες και νέοι εκφράζουν αυξανόμενη δυσαρέσκεια και απογοήτευση από τους θεσμούς της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, όπως υποδηλώνεται από τα πτωτικά επίπεδα εμπιστοσύνης. Αυτή η εξέλιξη συχνά αποδίδεται (πολλές φορές λανθασμένα) στην αδιαφορία, την αποξένωση και τον κυνισμό των νέων πολιτών, οι οποίοι εγκαταλείπουν μαζικά τη θεσμική πολιτική διαδικασία, θέτοντας ζητήματα δημοκρατικής νομιμοποίησης.

Συγκριτικά στοιχεία μεγάλων ερευνών πολιτικής συμπεριφοράς τεκμηριώνουν, από τα μέσα του 2000, την πτωτική τάση στη δήλωση πολιτικού ενδιαφέροντος, αλλά και σε όλες τις μορφές θεσμικής πολιτικής. Επιπλέον, αποτυπώνονται η υποχώρηση της κομματικής ταύτισης καθώς και η αυξημένη αίσθηση ματαιότητας και αδυναμίας παρέμβασης στην πολιτική διαδικασία.

Αυτή η αλλαγή εγείρει κρίσιμα ερωτήματα σχετικά με το πώς μια άτονη επαναστατικότητα επηρεάζει τις επιλογές τους στην εκπαίδευση και τη σταδιοδρομία. Η κατανόηση αυτής της δυναμικής είναι απαραίτητη, ειδικά για εκπαιδευτικούς και μαθητές που εμπλέκονται μαζί σε αυτά τα περίπλοκα ζητήματα.

Σε αυτό το κείμενο εξετάζεται η αλληλεπίδραση μεταξύ της νεανικής ταυτότητας και των επαγγελματικών φιλοδοξιών σε έναν φαινομενικά αδιάφορο κόσμο, ώστε να εξαχθούν συμπεράσματα που μπορούν να βοηθήσουν τους μαθητές να ανακτήσουν τον ενθουσιασμό τους για τα μελλοντικά τους μονοπάτια.

Η τρέχουσα κατάσταση του επαναστατικού πνεύματος της νεολαίας

Ιστορικά, η νεολαία έχει βρεθεί συχνά στην πρώτη γραμμή της κοινωνικής αλλαγής.

Για παράδειγμα, τα κινήματα για τα πολιτικά δικαιώματα της δεκαετίας του ’60 και οι αντιπολεμικές διαδηλώσεις καθόρισαν μια γενιά. Ωστόσο, η σημερινή νεολαία φαίνεται λιγότερο διατεθειμένη να συμμετάσχει στον ακτιβισμό.

Είναι γεγονός ότι οι νέοι και οι νέες των τελευταίων δεκαετιών κοινωνικοποιήθηκαν σε ένα περιβάλλον ιδεολογικής και πολιτικής ηγεμονίας του νεοφιλελευθερισμού, που χαρακτηριζόταν από την απαξίωση της πολιτικής και του συλλογικού, την ώθηση προς την ιδιώτευση και την εξύμνηση του «ατομικού δρόμου», με προεκτάσεις στην πολιτική τους συμπεριφορά αλλά και στην ευρύτερη κοσμοαντίληψη.

Αρκετοί παράγοντες συνέβαλαν σε αυτή την τάση. Με την άνοδο της οικονομικής σταθερότητας και την κυριαρχία της ψηφιακής επικοινωνίας, οι νέοι μπορεί να αισθάνονται λιγότερο επείγουσα την ανάγκη να αμφισβητήσουν την υπάρχουσα κατάσταση (status quo).

Μια μελέτη από το Pew Research Center αποκάλυψε ότι μόνο το 38% των Millennials και της Gen Z αισθάνεται την ανάγκη να επιφέρει σημαντικές αλλαγές στην κοινωνία.

Η επιρροή των απαθών νοοτροπιών στις ακαδημαϊκές επιλογές και η μετατόπιση των ακαδημαϊκών ενδιαφερόντων

Με τη μείωση του ενθουσιασμού για κοινωνική αλλαγή, οι εκπαιδευτικές επιδιώξεις αντανακλούν την πρακτικότητα και όχι το πάθος.

Για παράδειγμα, οι στατιστικές δείχνουν ότι η επιλογή σπουδών σε σχολές τεχνολογίας, υγειονομικής περίθαλψης και διοίκησης επιχειρήσεων αυξήθηκε πάνω από 25% την τελευταία δεκαετία, ενώ οι τομείς των ανθρωπιστικών επιστημών και των τεχνών έχουν υποχωρήσει κατά 15%.

Αν και είναι σημαντικό να ληφθεί υπόψη η βιωσιμότητα της αγοράς εργασίας, αυτή η τάση εγείρει ανησυχίες.

Κυνηγούν οι μαθητές πραγματικά τα όνειρά τους; Αν ακολουθήσουμε μόνο μονοπάτια που υπόσχονται ασφάλεια, η κοινωνία κινδυνεύει να χάσει κριτικούς στοχαστές που αμφισβητούν τους κανόνες και συμβάλλουν δημιουργικά στην αλλαγή των στερεοτύπων.

Ο ρόλος των κοινωνικών προσδοκιών

Οι γονικές και κοινωνικές πιέσεις διαμορφώνουν σε μεγάλο βαθμό τις ακαδημαϊκές επιλογές. Πολλές οικογένειες ωθούν τα παιδιά τους προς «ασφαλείς» σταδιοδρομίες δίνοντας έμφαση στη σταθερότητα έναντι του ρίσκου.

Αυτό εγείρει ένα ζωτικό ερώτημα: Κάνουν οι μαθητές αυθεντικές επιλογές ή απλώς συμμορφώνονται;

Η ενθάρρυνση των νέων να σκέφτονται κριτικά για τους ρόλους τους στην κοινωνία μπορεί να ενισχύσει την αίσθηση ελευθερίας, επιτρέποντάς τους να ακολουθήσουν σταδιοδρομίες που ευθυγραμμίζονται με τα ενδιαφέροντα και τις αξίες τους και όχι απλώς με τις κοινωνικές προσδοκίες.

Ο αντίκτυπος του ψηφιακού πολιτισμού

Στο σημερινό ψηφιακό τοπίο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να επηρεάσουν τις αντιλήψεις για την επιτυχία της σταδιοδρομίας. Ενώ πλατφόρμες όπως το Instagram και το LinkedIn μπορούν να συνδέουν τους νέους με ευκαιρίες, μπορούν επίσης να διαστρεβλώσουν τις προσδοκίες.

Έρευνες δείχνουν ότι το 63% των νεαρών ατόμων δεν ενδιαφέρεται να χρησιμοποιήσει το διαδίκτυο για έρευνα της αγοράς εργασίας, γεγονός που μπορεί να μετατοπίσει την εστίαση του ενδιαφέροντος από την εκπλήρωση της σταδιοδρομίας στην επικύρωση που βασίζεται μόνο στην εξωτερική εμφάνιση, στις κοινωνικές συναναστροφές και σε μια ψευδή πραγματικότητα. 

Ως αποτέλεσμα, η τάση για κοινωνική αλλαγή υποχωρεί μπροστά σε επιφανειακά επιτεύγματα.

Οικονομικά θέματα και ασφάλεια εργασίας

Οι οικονομικοί παράγοντες επηρεάζουν βαθιά τις αποφάσεις σταδιοδρομίας. Με τις οικογένειες να στενάζουν κάτω από το βάρος της οικονομικής αστάθειας, πολλοί νέοι δίνουν προτεραιότητα στο σταθερό εισόδημα παρά στο πάθος τους.

Αυτό εγείρει μια σημαντική συζήτηση σχετικά με το αν η χρηματοοικονομική σταθερότητα πρέπει να αντικαταστήσει την προσωπική εκπλήρωση. Ενώ η ασφάλεια της εργασίας είναι απαραίτητη, η υπερβολική εστίαση της προσοχής στο εισόδημα μπορεί να συμβάλει στη δυσαρέσκεια στην καριέρα κάποιου. Σύμφωνα με μελέτη της Gallup, οι εργαζόμενοι που δίνουν προτεραιότητα στο πάθος έναντι του μισθού αναφέρουν κατά 27% υψηλότερο επίπεδο ευημερίας.

Ο ρόλος του επαγγελματικού προσανατολισμού

Τι είναι ο επαγγελματικός προσανατολισμός;

Ο επαγγελματικός προσανατολισμός περιλαμβάνει τη βοήθεια των ατόμων να αναγνωρίσουν τα δυνατά σημεία και τις αξίες τους σε σχέση με πιθανές σταδιοδρομίες. Αυτή η διαδικασία περιλαμβάνει αυτοαξιολόγηση, έρευνα και έκθεση σε διάφορους ρόλους εργασίας.

Σε ένα κλίμα όπου κυριαρχεί η απάθεια, ο επαγγελματικός προσανατολισμός παίζει καθοριστικό ρόλο. Η σωστή πληροφόρηση για την αγορά εργασίας ενθαρρύνει την προσωπική εξερεύνηση και βοηθά τους μαθητές να επανασυνδεθούν με τα ενδιαφέροντά τους, τις αξίες τους και τα όνειρά τους. 

Η συμβουλευτική μπορεί να οδηγήσει τους μαθητές σε τομείς που συνάδουν με τις αρχές τους, όπως η κοινωνική δικαιοσύνη ή η περιβαλλοντική βιωσιμότητα.

Γεφύρωση του χάσματος μεταξύ ενδιαφερόντων και καριέρας

Ο επαγγελματικός προσανατολισμός εμπλέκει τους μαθητές, σε προσωπικό επίπεδο, στην «ανακάλυψη» του εαυτού τους. Αυτή η διαδικασία αυτοανακάλυψης δεν αφορά μόνο την ασφάλεια της εργασίας, αλλά και την εύρεση κινήτρων και σκοπού.

Για παράδειγμα, η ανάδειξη ιστοριών ατόμων που εργάζονται στη βιώσιμη γεωργία ή τη δημόσια υγεία μπορεί να εμπνεύσει τους μαθητές να οραματιστούν καριέρες που συνδυάζουν τα ενδιαφέροντά τους με την κοινωνική συνεισφορά. 

Με τη σωστή καθοδήγηση, οι νέοι μπορούν να δουν πώς οι ακαδημαϊκές τους επιδιώξεις μπορούν να οδηγήσουν σε ουσιαστική αλλαγή.

Η κάθε επανάσταση προϋποθέτει έναν σκοπό. Η επίτευξη του σκοπού δίνει την αίσθηση ελευθερίας. Η σταδιοδρομία πρέπει να είναι μια ελεύθερη επιλογή!

Γράφει,

Ανδρομάχη Παπαγιαννάκη

Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού  www.aboutcareer.gr

Share this post