Η αστρονομία στον χρόνο

Η αστρονομία είναι από τις παλαιότερες επιστήμες της ανθρωπότητας. Από την εποχή που ο άνθρωπος στάθηκε στα πόδια του, όταν και άρχισε να παρατηρεί τον έναστρο ουρανό, ξεκίνησε η μελέτη του ουρανού και των μεταβολών του. Έτσι ο ουρανός κατέληξε να χρησιμοποιείται ως πλοηγός και ημερολόγιο για πολλούς σκοπούς κατά τη διάρκεια της εξέλιξης και της ανάπτυξης των ανθρώπων, όπως για τη γεωργία, τις μεταφορές, τη σηματοδότηση της μετάβασης και της αλλαγής των εποχών.

Η αστρονομία και η αστροφυσική σήμερα

Σήμερα, όπως είναι επόμενο, λόγω της ανάπτυξης της τεχνολογίας έχει παρέλθει η ανάγκη της χρήσης του ουρανού από το ευρύ κοινό για να ορίζει τη θέση του και τον χρόνο.

Μετά τη χρήση του τηλεσκοπίου για τη μελέτη του ουρανού από τον Γαλιλαίο το 1609 και την κατασκευή όλο και μεγαλύτερων τηλεσκοπίων καθώς και την αύξηση των παρατηρητών και των επιστημόνων ανά τον κόσμο οι εξελίξεις ήταν ραγδαίες. Κατά τη διάρκεια του 18ου και του 19ου αιώνα ανακαλύφθηκαν και αναπτύχθηκαν τρόποι να αναλύεται το φως τον κοσμικών αντικειμένων (φασματογράφος) ώστε να μαθαίνουμε περισσότερες πληροφορίες  για αυτά σε όλο το μήκος του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος (ραδιοκύματα, μικροκύματα, υπέρυθρο, υπεριώδες, ακτίνες Χ, ακτίνες γ).

Έτσι περάσαμε στην αστροφυσική, που ασχολείται πια περισσότερο με τη λαμπρότητα, την πυκνότητα, τη θερμοκρασία και τη χημική σύσταση των σωμάτων παρά με τη θέση τους και την κίνησή τους στον ουρανό. Η αστροφυσική αποτελείται από πολλούς κλάδους, όπως η μηχανική, ο ηλεκτρομαγνητισμός, η στατιστική μηχανική, η θερμοδυναμική, η κβαντομηχανική, οι θεωρίες της σχετικότητας, η πυρηνική και η σωματιδιακή φυσική, η ατομική και η μοριακή φυσική.

Τα σύγχρονα τηλεσκόπια για τη λήψη δεδομένων διαχωρίζονται σε επίγεια και δορυφορικά (σε τροχιά γύρω από τη Γη). Υπάρχουν τηλεσκόπια σε όλα τα μήκη κύματος, ραδιοτηλεσκόπια, οπτικά, πολύ μεγάλα, με μέχρι και 10 μέτρων διάμετρο, υπέρυθρων, ακτίνων Χ και ακτίνων γ.

Η αστρονομία ως χόμπι

Η αστρονομία έχει πια εκατομμύρια οπαδούς σε όλο τον κόσμο. Η ερασιτεχνική αστρονομία είναι ένα χόμπι στο οποίο οι ασχολούμενοι αρέσκονται να παρατηρούν την πληθώρα των αντικειμένων που βρίσκονται στο ουράνιο στερέωμα είτε με γυμνό μάτι είτε με τη χρήση οργάνων, όπως χάρτες, κιάλια, τηλεσκόπιο, φωτογραφικές μηχανές, κάμερες κ.ά. Το χόμπι της ενασχόλησης με την αστρονομία είναι συνδεδεμένο με τη νύχτα, όμως μπορεί να γίνει και την ημέρα είτε με την παρατήρηση του Ηλίου είτε και άλλων ουράνιων σωμάτων με χρήση όμως ραδιοτηλεσκοπίων, οργάνων που λαμβάνουν δεδομένα όχι στο ορατό φως, αλλά στα ραδιοκύματα.

Τα τυπικά χαρακτηριστικά ενός ερασιτέχνη αστρονόμου είναι ότι δεν είναι ο κύριος στόχος του να ασχολείται  με την επιστημονική έρευνα, καθώς δεν βιοπορίζεται από την ενασχόλησή του με την αστρονομία, και δεν είναι απαραίτητο να διαθέτει πτυχίο ή προχωρημένες σπουδές στο εν λόγω πεδίο. Δεν είναι λίγοι όμως οι ερασιτέχνες αστρονόμοι που συμβάλλουν στο διεθνές επιστημονικό έργο των επαγγελματιών αστρονόμων προσφέροντας δεδομένα σε παγκόσμιους οργανισμούς από παρατηρήσεις για τον Ήλιο, τα μεταβλητά άστρα, τις εκλείψεις του Ηλίου, τις αποκρύψεις άστρων από αστεροειδείς, τις ανακαλύψεις κομητών, σουπερνόβα κ.ά.

Ερασιτεχνική ενασχόληση με την αστρονομία

Υπάρχουν πολλοί τρόποι να αρχίσει κάποιος να ασχολείται με την αστρονομία είτε μόνος είτε με συμμετοχή σε αστρονομικούς συλλόγους. Είτε με την αγορά βιβλίων και αστρονομικών χαρτών είτε με τη χρήση ψηφιακού υλικού μέσω ίντερνετ και σε φόρουμ, e-books, Facebook.

Η αγορά τηλεσκοπίου είναι το σύνηθες λάθος όταν γίνεται πολύ νωρίς χωρίς να έχουν αποκτηθεί βασικές γνώσεις.

Το μεγαλύτερο γεγονός της ερασιτεχνικής αστρονομίας στην Ελλάδα για το 2018 είναι η Πανελλήνια Εξόρμηση Ερασιτεχνών Αστρονόμων (ΠΕΕΑ), που λαμβάνει χώρα στον νομό Αιτωλοακαρνανίας. Οι πανελλήνιες εξορμήσεις αποτελούν μια προσπάθεια των αστρονομικών συλλόγων της χώρας για τη σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των ερασιτεχνών αστρονόμων και των φίλων της αστρονομίας.

Πραγματοποιούνται εκεί όπου οι ερασιτέχνες αστρονόμοι βρίσκονται στο στοιχείο τους, κάτω από τη μαγεία των σκοτεινών ουρανών στα βουνά της Ελλάδας.

Η ιδέα για τις Πανελλήνιες Εξορμήσεις πρωτοδιατυπώθηκε στις 18 Νοεμβρίου 2006 στη συνάντηση των διοικητικών συμβουλίων των σωματείων ερασιτεχνικής αστρονομίας, που πραγματοποιήθηκε στην Πάτρα.

Έπειτα από πρωτοβουλία της Εταιρείας Αστρονομίας Χαλκίδας συμφωνήθηκε να πραγματοποιηθεί η 1η Πανελλήνια Εξόρμηση τον Ιούλιο του 2007 στην περιοχή της Δίρφης στην Εύβοια υπό την αιγίδα της, ενώ εκφράστηκε από όλους η βούληση για μελλοντική καθιέρωση κάθε καλοκαίρι. Η Εταιρεία Αστρονομίας Χαλκίδας όρισε να πραγματοποιηθεί η 1η Πανελλήνια Εξόρμηση στις 20-21 Ιουλίου 2007. Η εξόρμηση πραγματοποιήθηκε στο ορειβατικό καταφύγιο «Μιχάλης Νικολάου» στη Δίρφη Ευβοίας (υψόμετρο: 1.100 μ.). Περισσότερα από 100 άτομα όλων των ηλικιών παρευρέθησαν και η συνάντηση θεωρήθηκε επιτυχημένη, καθώς ήταν και η πρώτη φορά που διοργανώθηκε.

Πληροφορίες για τις μετέπειτα εξορμήσεις μπορείτε να βρείτε εδώ: http://peea.astrodym.gr/history/.

Κάθε Ιούλιο, το Σαββατοκύριακο που συμπίπτει να είναι Νέα Σελήνη, λαμβάνει χώρα μια ΠΕΕΑ σε διαφορετικό νομό κάθε χρόνο. Φέτος τη διοργάνωση της 12ης ΠΕΕΑ έχει αναλάβει η Αστρονομική και Αστροφυσική Εταιρεία Δυτικής Ελλάδος με έδρα το Αγρίνιο, η οποία θα διεξαχθεί από τις 13 έως τις 15 Ιουλίου 2018 σε ορεινό πλάτωμα έξω από το χωριό Δρυμώνας Θέρμου Τριχωνίδας στον νομό Αιτωλοακαρνανίας.

Περισσότερες πληροφορίες: https://aaede873497511.wordpress.com/ και https://www.facebook.com/astronomiki/.

Προτεινόμενοι ιστότοποι:

• Φόρουμ για την Ερασιτεχνική Αστρονομία: http://www.astrovox.gr/forum/portal.php
• Η ερασιτεχνική αστρονομία στο Facebook: https://www.facebook.com/astrovox/
• Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία: http://www.esa.int/ESA (υπάρχει δυνατότητα λήψης newsletter από την Υπηρεσία)
• Η Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία στο Facebook: http://www.esa.int/https://www.facebook.com/EuropeanSpaceAgency/ ESA/Connect_with_us

Κίμωνας Παπαθανασόπουλος,
Επιχειρηματίας, φοιτητής φυσικών επιστημών, ερασιτέχνης αστρονόμος, πρόεδρος της Αστρονομικής & Αστροφυσικής Εταιρείας Δυτικής Ελλάδος

Share this post