Η capoeira angola είναι ένα μέσο έκφρασης αφροβραζιλιάνικης παράδοσης που εκδηλώνεται μέσω ασκήσεων ομαδικής αλληλεπίδρασης. Η άσκησή της αντιπροσωπεύει τον συνδυασμό διάφορων πολιτιστικών εκδηλώσεων, όπου συμπεριλαμβάνονται ο χορός, η μουσική, το δράμα, τα αστεία, το παιχνίδι και η πνευματικότητα. Στην τελετουργία της όλοι συμμετέχουν και ο καθένας έχει θεμελιώδη και μοναδικό ρόλο.

Για το παιχνίδι της capoeira angola οι capoeiristas διαμορφώνουν μία roda, η οποία αντιπροσωπεύει τον κόσμο, με στοιχεία υποστήριξης και οργάνωσης: τα όργανα, η μουσική, οι λέξεις που τραγουδιούνται, τα θεμέλια και η ηθική του παιχνιδιού. Στον χώρο της roda υπάρχει μία αναπαράσταση μάχης, η οποία μεταποιεί πιθανά ισχυρά χτυπήματα σε χειρονομίες, που περιορίζονται τη στιγμή που ο αντίπαλος χτυπά. Σε αυτό τον χορό-μάχη η ατομική αντίδραση είναι αλληλένδετη με τις κινήσεις του άλλου capoeirista στο παιχνίδι, ελέγχοντας τα αντανακλαστικά του, εκτιμώντας τις κινήσεις του αντιπάλου, καθώς βέβαια και υπερνικώντας τα στίγματά του. 
Η capoeira είναι μία διαδικασία αυτογνωσίας η οποία δε περιορίζεται στις φυσικές και σωματικές δραστηριότητες και αναζητά την αναδιάρθρωση του ατόμου από συλλογικές εμπειρίες. Κατ’ αυτό τον τρόπο, ασκώντας την capoeira angola, προτείνουμε την ατομική και συλλογική αλληλεπίδραση με τον κόσμο, συμμετέχοντας στην κοινωνικοπολιτιστική της δυναμική. Η συζήτηση και ο προβληματισμός περί του γίγνεσθαι ενός capoeirista είναι τόσο σημαντικά, όσο η προπόνηση και το παιχνίδι της capoeira.

Κινήσεις της capoeira angola

Οι κινήσεις της capoeira angola είναι παραδοσιακές, ωστόσο ο κάθε capoeirista τις αναπαράγει προσαρμόζοντάς τες στη φυσική του σύνθεση και στις φυσικές του χειρονομίες.

Υπάρχει μία σειρά από βασικές κινήσεις που ξετυλίγονται σε παραλλαγές και πολύπλοκους συνδυασμούς και που οδηγούν στην  αντιπαραβολή τους με μουσικούς ήχους. Η ακολουθία των κινήσεων είναι επιλογή του κάθε capoeirista, πάντοτε βαθιά εξαρτώμενη από τις κινήσεις του εταίρου του capoeirista στο παιχνίδι.

Το παιχνίδι ξεδιπλώνεται με την ginga, μία κίνηση χορού και μάχης, συγκέντρωσης και άνεσης, προσωποποίησης και προβληματισμού. Πολλές φορές όμως ξεκινά με κινήσεις στο πάτωμα. Μα τα πόδια ψηλά στον αέρα, ο capoeirista είναι σε θέση να επιτεθεί και παράλληλα να προστατεύσει το σώμα και το κεφάλι του. Μπορεί να στριφογυρίσει τα πόδια του, έχοντας ως άξονα το κεφάλι και τα χέρια του. Τα πόδια στο πάτωμα μπορούν να προκαλέσουν πλήγμα στα πόδια του εταίρου ή να σχηματίσουν μία tesoura για να τον ανατρέψουν. Με τα χέρια στο πάτωμα, σαν σε ψεύτικη queda, τα πόδια παραμένουν ελεύθερα από μπροστά ή από πίσω.
Υψωμένος στα πόδια  του, ο capoeirista μπορεί να φύγει από μία cabeçada ή να πέσει από μία rasteira. Αντιμέτωπος με τον εταίρο του, μπορεί να εκπλαγεί είτε με το να είναι άμεσος και ευθύς είτε δολοπλοκώντας με ένα χτύπημα στον αέρα είτε αποφεύγοντας και την ίδια ώρα χτυπώντας. Και ξαφνικά γυρνάει και επιστρέφει με μία σβούρα. Εφόσον απαραίτητο, μπορεί να αναζητήσει χώρο, έχοντας το κεφάλι κάτω. Και σύντομα γυρνά, προστατεύοντας το κεφάλι του και προετοιμάζοντας επίθεση. Ή να απομακρυνθεί φεύγοντας προς τα πίσω.

Προέλευση

Δυστυχώς δεν υπάρχουν έγγραφα αναφορικά με την capoeira από τον 16o έως τον 18o αιώνα.
Εντός του κοινωνικoπολιτιστικού πλαισίου του 19ου αιώνα η capoeira εμφανίστηκε ως πρακτική των Αφρικανών υπόδουλων στη Βραζιλία. Πιστεύεται ότι η προέλευσή της βρίσκεται εντός των σωματικών κινήσεων των πολεμικών χορών, που έφερε η μαύρη φυλή της περιοχής της Angola στη Βραζιλία (π.χ. από το N’golo, την Bassula, την Cabangula και το Umudinhu) και ότι εκεί αναμείχθηκαν ενσωματώνοντας άλλα στοιχεία. Και εξ αυτών προήλθε η capoeira.

Από το δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα με την προσχώρηση των ελεύθερων, ελευθερωμένων, λευκών και Πορτογάλων και από την ευρωπαϊκή μετανάστευση και την πληθυσμιακή ροή, από τη γεωργική ζώνη στον αστικό χώρο, η capoeira εντός των ορίων προσπαθούσε να αποχαρακτηριστεί από την αντίληψή της ως «συνήθειας των σκλάβων» προκειμένου να  ενσωματωθεί στη λαϊκή κουλτούρα της βραζιλιάνικης ιμπεριαλιστικής κοινωνίας.

Σήμερα η capoeira, έχοντας εξαπλωθεί σε όλη τη Βραζιλία και σε όλο τον κόσμο, είναι θεσμοθετημένη από ακαδημίες, ενώσεις και ομοσπονδίες. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη την ιστορική της εξέλιξη, συνάγεται ότι δεν έχει ξεπεραστεί η αντίληψή της ως έκφρασης πολιτισμικής αντίστασης και ως εκ τούτου κοινωνικοπολιτικής της μαύρης φυλής στη Βραζιλία.

Χαρακτηριστικά

Διαδραματιζόμενη σε έναν κύκλο, η roda της capoeira angola ποικίλλει ανάλογα με ποιους συνδυασμούς (απεριόριστων κινήσεων) επιλέξει να ακολουθήσει κανείς. Περιλαμβάνουν τα πόδια, τα χέρια, το κεφάλι, τα πόδια πάνω στον αέρα, το χαμόγελο και τη λάμψη στα μάτια. Συμπεριλαμβάνεται στο παιχνίδι το χιούμορ, η χάρη, η ευελιξία και η σοβαρότητα.
Η capoeira angola είναι ρυθμική, φιλοσοφική, τελετουργική και, όπως πολλές άλλες αφρικανικές παραδόσεις, διαβιβάζεται προφορικά από τον mestre στους μαθητευομένους.

Φιλοσοφία

Σήμερα η capoeira angola βρίσκεται σε πλήρες αναπτυξιακό στάδιο ως μία παιχνιδιάρικη μορφή σωματικής έκφρασης. Ωστόσο, επειδή προέρχεται από αφροβραζιλιάνικους πληθυσμούς και είναι στενά συνδεδεμένη με την επιβίωση και τον αυτοσεβασμό των ίδιων, η capoeira angola είναι μια τέχνη-μάχη, ικανή να συμπεριλάβει άτομα από όλο τον κόσμο.

Η capoeira angola αναπτύσσεται σαν στοιχείο για την ενίσχυση της ιθαγένειας των Αφρικανών απογόνων από ολόκληρο τον κόσμο, καθώς γίνεται προφανής η σημασία του να αποτελεί εργαλείο ατομικής και συλλογικής αυτοεκτίμησης.

Σκοποί

Συνεπώς, παρουσιάζοντας το όραμά μας, η capoeira angola αποσκοπεί:

• Στη διατήρηση και στην ενίσχυση του φιλοσοφικού και πολιτιστικού κόσμου της.
• Στην προώθησή της ως μίας εκπαιδευτικής, αλλά και παιχνιδιάρικης δραστηριότητας εκ μέρους της ενισχυμένης ιθαγένειας.
• Στο να παρουσιαστεί και να διαδοθεί στην κοινωνία και συγκεκριμένα στον χαμηλό εισοδηματικά πληθυσμό της πόλης του Σαλβαντόρ.
• Στην προώθηση των δικαιωμάτων και της ισότιμης συμμετοχής της μαύρης φυλής και του χαμηλού εισοδηματικά πληθυσμού στις πολιτικές, κοινωνικές, πολιτιστικές και οικονομικές διαδικασίες.

Κανονισμοί

O Mestre Bimba έφτιαξε έναν κανονισμό που αποσκοπούσε στο να βελτιώσει τη φυσική κατάσταση και την πειθαρχία των μαθητών του. Ο κανονισμός αυτός που βρισκόταν σε έναν πίνακα μονίμως κρεμασμένο στη σχολή του και έλεγε τα εξής:

«Αυτός ο κανονισμός φτιάχτηκε για σένα και προς δικό σου όφελος. Να θυμάσαι ότι πρόκειται να εξασκήσεις φυσική εκπαίδευση και να αποκτήσεις φυσική κατάσταση, βασικό στοιχείο για την αποτελεσματική εξάσκηση οποιουδήποτε αθλήματος. Μόνη επιθυμία του Mestre Bimba και των συναδέλφων του είναι να σε κάνουν καλύτερο στον λιγότερο κατά το δυνατόν χρόνο.

• Μην καπνίζεις. Απαγορεύεται να καπνίζεις κατά τη διάρκεια των προπονήσεων.
• Μην πίνεις. Η χρήση του αλκοόλ βλάπτει τον μεταβολισμό.
• Απόφευγε να δείχνεις στους φίλους σου εκτός της roda της capoeira τις προόδους σου. Να θυμάσαι ότι ο αιφνιδιασμός είναι ο καλύτερος σύμμαχος σε μία πάλη.
• Απόφευγε να μιλάς κατά τη διάρκεια της προπόνησης. Πληρώνεις τον χρόνο που περνάς στη σχολή και παρατηρώντας τους άλλους θα μάθεις περισσότερα.
• Να κάνεις πάντα ginga.
• Εξασκήσου καθημερινά στις βασικές κινήσεις.
• Μην φοβάσαι να πλησιάσεις τον αντίπαλο. Όσο περισσότερο τον πλησιάζεις, τόσο πιο πολλά θα μάθεις.
• Διατήρησε το σώμα σου χαλαρό.
• Είναι καλύτερο να φάει κάποιος ξύλο στη roda παρά στον δρόμο».

draculinho.wordpress.com

Share this post