Οι ΜμΕ προσδοκούν μέτρα ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας και ελάφρυνσης των φορολογικών βαρών.

Γενικό πλαίσιο: Αποτίμηση, προβλέψεις

Η αποτίμηση του α’ εξαμήνου του 2018 εξακολουθεί να επιβεβαιώνει την υπόθεση της σταθεροποίησης και της σταδιακής ανάκαμψης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, καθώς σημειώνεται ιστορικό υψηλό οκταετίας τόσο στον δείκτη σταθερότητας (39%), όσο και στον δείκτη της βελτίωσης (13,8%). Η χώρα μας ακολουθεί έπειτα από μεγάλο χρονικό διάστημα τις θετικές τάσεις που εμφανίζει το Ευρωπαϊκό Βαρόμετρο ΜΜΕ της UEAPME με υπαρκτό το χάσμα μεταξύ Βορρά και περιφέρειας της Ε.Ε.

Οι τομείς που εμφανίζουν μια ιδιαίτερη δυναμική είναι η μεταποίηση και οι υπηρεσίες, ενώ οι επιδόσεις του εμπορίου υπολείπονται σημαντικά (περίπου 14 μονάδες). Στις επιχειρήσεις που απασχολούν περισσότερα από 5 άτομα με υψηλό κύκλο εργασιών και με ηλικία έως 10 ετών το άθροισμα θετικών/σταθερών αποτιμήσεων υπερβαίνει για τρίτο συνεχές εξάμηνο τις αρνητικές αποτιμήσεις, γεγονός που επιβεβαιώνει το επιχείρημα ότι αυτές οι επιχειρήσεις αποτελούν τους δυναμικούς συντελεστές της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας.

Παραμένουν σε ισχύ σημαντικοί ανασχετικοί παράγοντες, που σχετίζονται με τη στρεβλή διάρθρωση της ελληνικής οικονομίας. Το χάσμα μεταξύ θετικών και αρνητικών επιδόσεων στο σκέλος της ρευστότητας/χρηματοδότησης παραμένει, κυρίως για τον κλάδο του εμπορίου, στις επιχειρήσεις με χαμηλό κύκλο εργασιών και στους αυτοαπασχολούμενους. Η ενίσχυση των θετικών και η μείωση των αρνητικών προσδοκιών που εμφανίζονται για δεύτερο συνεχόμενο εξάμηνο στην έρευνα οικονομικού κλίματος συνεχίζουν να μην είναι ομοιογενείς. Ο βαθμός απαισιοδοξίας είναι μεγαλύτερος στους αυτοαπασχολούμενους (ή όσους απασχολούν ως 1 άτομο), στις επιχειρήσεις με χαμηλό κύκλο εργασιών και στο εμπόριο.

Οι προσδοκίες σχετικά με την πορεία των επιχειρήσεων το επόμενο εξάμηνο διατηρούν αρνητικό πρόσημο, αλλά παρουσιάζουν τις καλύτερες επιδόσεις από τον Φεβρουάριο του 2015. Το 37,6% των επιχειρήσεων αναμένει επιδείνωση (από 47,4% του Ιούλιου 2017), το 17,5% βελτίωση (από 10,9% του Ιουλίου 2017), ενώ το 36,8% των επιχειρήσεων δεν αναμένει καμιά μεταβολή. Μεγαλύτερο βαθμό αισιοδοξίας παρουσιάζουν μεγαλύτερες επιχειρήσεις με πάνω από 5 άτομα προσωπικό, με τζίρο άνω των 300.000 € και εκείνες που δημιουργήθηκαν μέσα στην κρίση (έως 10 ετών).

Οικονομική κατάσταση επιχειρήσεων: Επιμέρους δείκτες

Α. Κερδοφορία, κύκλος εργασιών

Ο κύκλος εργασιών παραμένει σε υψηλά επίπεδα οκταετίας, ενώ οι δείκτες ζήτησης και παραγγελιών σημειώνουν τις καλύτερες επιδόσεις μέσα στην οκταετία. Τούτο φαίνεται πως βρίσκεται σε αντιστοιχία με τις θετικές επιδόσεις στους δείκτες κύκλου εργασιών κυρίως της βιομηχανίας (ΕΛΣΤΑΤ, Αύγουστος 2018). Τα μέτρα που θα οδηγήσουν σε μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος (μείωση αφορολόγητου, συντάξεων) δύναται να επιβραδύνουν τη θετική αυτή πορεία.

Άλλωστε στον κύκλο εργασιών των ΜμΕ καταγράφεται κάμψη για το 47,7% (αύξηση 17,6%) των επιχειρήσεων. Το εμπόριο και οι αυτοαπασχολούμενοι παρουσιάζουν τις υψηλότερες απώλειες (58,8% και 58,6% αντίστοιχα). Τη μεγαλύτερη συρρίκνωση καταγράφουν οι πολύ μικρές επιχειρήσεις του κλάδου εμπορίου.

Σχεδόν 1 στις 2 επιχειρήσεις (44,1%) δήλωσε ετήσιο τζίρο (2017) έως 50.000 €, κυρίως αυτοαπασχολούμενοι (75,8%), το 17,6% από 50.000-100.000 €, 15,5% από 100.000-300.000 € και το 14,9% πάνω από 300.000 €. Αξιοσημείωτο είναι ότι το 5,1% δήλωσε ετήσιο τζίρο πάνω από 1 εκατ. €, σχεδόν το διπλάσιο ποσοστό από το αντίστοιχο εξάμηνο του 2017 (2,9%).

Ως προς τον δείκτη κερδοφορίας, το 19,1% των επιχειρήσεων δήλωσε ότι είχε κέρδη κάτω των 5.000 € στο 2017, ενώ το 13,8% κατέγραψε ζημίες ή μηδενικό κέρδος. Η πλειονότητα των επιχειρήσεων δηλώνει ότι τα φορολογητέα κέρδη είναι μεταξύ 5.000 και 20.000 € (25,4%), ενώ το 13,2% άνω των 20.000 €.

Β. Ρευστότητα, επενδύσεις

Επιδείνωση της κατάστασης ρευστότητας δηλώνει 1 στις 2 επιχειρήσεις παρά την ευνοϊκότερη οικονομική συγκυρία. Αυτό συμβαίνει σε αντιδιαστολή με την εικόνα σταδιακής επενδυτικής επαναφοράς για ένα υψηλότερο ποσοστό επιχειρήσεων (15,1% από 11,1%), το οποίο ωστόσο παραμένει περιορισμένο.

Η χαμηλή επενδυτική εμπιστοσύνη και η απουσία ή αδυναμία πρόσβασης σε χρηματοοικονομικά εργαλεία αποτελούν μόνιμα διαρθρωτικά χαρακτηριστικά της ελληνικής μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας και ως τέτοια επηρεάζουν τις προοπτικές ανάκαμψης των κλάδων στους οποίους κυριαρχούν οι μικρές επιχειρήσεις. Παρά τη θετική συγκυρία μόνο το 10,3% των επιχειρήσεων σχεδιάζει να επενδύσει το επόμενο εξάμηνο. Ωστόσο θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα ποσοστά αυτά είναι από τα υψηλότερα που έχουν καταγραφεί την οκταετία.

Γ. Τραπεζική χρηματοδότηση

Μόλις το 3,1% των επιχειρήσεων έχει λάβει κάποιου είδους χρηματοδότηση από τις τράπεζες το τελευταίο έτος. Ενώ μόλις το 7,1% έκανε αίτηση για χρηματοδότηση (4% απορρίφθηκε). Το γεγονός ότι 9 στις 10 ΜμΕ δεν απευθύνονται στις τράπεζες για χρηματοδότηση αποτελεί ένα διαχρονικό ζήτημα και ένα σημαντικό διαθρωτικό πρόβλημα.

Απασχόληση, αγορά εργασίας

Οι τάσεις αποκλιμάκωσης της ανεργίας που αποτυπώνονται στα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (19,5% τον Μάιο του 2018) καταγράφονται και στην αποτίμηση της έρευνας κλίματος του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ για την απασχόληση, όπου μάλιστα για πρώτη φορά καταγράφονται περισσότερες προσλήψεις από απολύσεις (10,8% έναντι 6,1%). Οι προοπτικές ωστόσο για το επόμενο διάστημα είναι αρνητικές κυρίως λόγω της εποχικότητας.

Και σε αυτή την έρευνα του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ επαληθεύονται τα ευρήματα των προηγούμενων ερευνών, αλλά και επίσημων στατιστικών (Μηνιαία Δελτία, Εργάνη) για την ύπαρξη υψηλού ποσοστού ευέλικτων μορφών απασχόλησης στις νέες θέσεις εργασίας, καθώς οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης είναι περισσότερες από τις νέες θέσεις πλήρους απασχόλησης με μια αναλογία περίπου 52% με 48% αντίστοιχα (Μηνιαία Δελτία, Εργάνη), χωρίς σημαντικές τάσεις αποκλιμάκωσης.
Αυτό αποτυπώνεται και στην έρευνα του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ, όπου το 45,4% των μικρών και πολύ μικρών εργοδοτών απασχολεί προσωπικό με μερική απασχόληση, ενώ υψηλό παραμένει και το ποσοστό (36,2%) εκείνων που δήλωσαν ότι θα προσλάβουν προσωπικό με μερική απασχόληση το επόμενο διάστημα. Συνεχίζεται δηλαδή το φαινόμενο της αύξησης της απασχόλησης, αλλά σε χαμηλότερης κυρίως ποιότητας θέσεις εργασίας.

Επιπρόσθετα, το 30,6% των εργοδοτών δήλωσε ότι αντιμετωπίζει δυσκολίες στην έγκαιρη καταβολή των μισθών (το 9,6% σοβαρές δυσκολίες). Ωστόσο το ποσοστό αυτό είναι το χαμηλότερο που έχει καταγράφει κατά την οκταετία.

Υποχρεώσεις, οφειλές

Η συνέχιση της βελτίωσης των οικονομικών δεικτών δεν αμβλύνει το γεγονός ότι το 37,3% επί του συνόλου των επιχειρήσεων έχει κάποιου είδους ληξιπρόθεσμη οφειλή.

Σταθερά υψηλότερο είναι το ποσοστό των επιχειρήσεων με καθυστερημένες οφειλές προς το πρώην ασφαλιστικό ταμείο των επαγγελματιών (ΟΑΕΕ, 23,9%).

Το 23,2% των επιχειρήσεων δηλώνει ότι έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές προς την εφορία. Ωστόσο αποκλιμάκωση παρατηρείται στον αριθμό των επιχειρήσεων που εκτιμούν ότι δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στις φορολογικές υποχρεώσεις του έτους (19,4% έναντι 23,7% της έρευνας του προηγούμενου έτους).

Μειωμένες καταγράφονται οι οφειλές των επιχειρήσεων προς τον ιδιωτικό τομέα, καθώς εκείνοι που δηλώνουν ότι καθυστερούν να καταβάλουν οφειλές σε προμηθευτές για ενοίκια και για δόσεις δανείου είναι αντίστοιχα στο 17,2%, στο 15,4% και στο 13,6%. Η έκθεση στο χρέος ιδιωτών παραμένει μια σημαντική απειλή για την πορεία ανάκαμψης της οικονομίας και αντανακλά την περιορισμένη πρόσβαση σε κεφάλαια και πιστώσεις.

Η στατιστική επεξεργασία των στοιχείων του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ δείχνει ότι το 6,7% των επιχειρήσεων έχει ταυτόχρονα ληξιπρόθεσμες οφειλές σε δημόσιο και ασφαλιστικά ταμεία, ποσοστό σημαντικά χαμηλότερο σε σχέση με το προηγούμενο εξάμηνο (8,9%). Περίπου 1 στις 3 επιχειρήσεις (28,3%) έχει κάποιο δάνειο σε τράπεζα. Εξ αυτών το 42% έχει καθυστερημένες οφειλές. Τα συνολικά ληξιπρόθεσμα χρέη νοικοκυριών και επιχειρήσεων προς την εφορία, τα ασφαλιστικά ταμεία και τις τράπεζες πλέον υπερβαίνουν τα 229,1 δις (101,6 δις στην εφορία, 31,8 δις στο ΚΕΑΟ και 95,7 δις στις τράπεζες), παραμένοντας σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα. Περίπου 69.000 μικρές επιχειρήσεις δηλώνουν ότι έχουν βρεθεί αντιμέτωπες το προηγούμενο εξάμηνο με κατάσχεση ή δέσμευση λογαριασμών για οφειλές.

Το 19,3% του συνόλου των επιχειρήσεων έχει χρέη έως 20.000 € (19% τον Φεβρουάριο του 2018 και 27,5% τον Ιούλιο του 2017), το 8,2% από 20.000 έως 50.000 € και το 10,4% πάνω από 50.000 €.

Η 1 στις 2 επιχειρήσεις (53%) έχει προχωρήσει σε ρύθμιση των οφειλών της. Από αυτές το 8,3% έχει ενταχθεί ή έχει κάνει αίτηση στον εξωδικαστικό μηχανισμό, 14,3% στη ρύθμιση των 120 δόσεων και το 30,9% σε άλλη ρύθμιση (πάγια κ.λπ.).

Από τα παραπάνω είναι σαφές ότι απαιτούνται επιπρόσθετες ενέργειες ώστε παράλληλα με την αμείωτη προσπάθεια βελτίωσης του εξωδικαστικού μηχανισμού να θεσμοθετηθούν υποστηρικτικές δράσεις για την αναδιάρθρωση των επιχειρήσεων, τη διάσωση και την παροχή δεύτερης ευκαιρίας σε όσους επιθυμούν να επιχειρήσουν ξανά.

Δείκτες επιχειρηματικής δραστηριότητας

Το θετικό ισοζύγιο εγγραφών/διαγραφών επιχειρήσεων συνεχίζεται για τρίτο συνεχόμενο εξάμηνο. Φαίνεται δηλαδή πως η δειλή αναπτυξιακή πορεία που είχε καταγραφεί το δύο προηγούμενα εξάμηνα παρουσιάζει μια τάση παγίωσης. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΓΕΜΗ το ισοζύγιο εγγραφών/διαγραφών επιχειρήσεων για το α’ εξάμηνο του 2018 ήταν θετικό κατά 9.532 επιχειρήσεις.

Τα στοιχεία αυτά επιβεβαιώνονται και από τα ευρήματα της έρευνας του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ, όπου ο δείκτης βιωσιμότητας των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων συνεχίζει να βελτιώνεται, καταγράφοντας την καλύτερη επίδοση κατά την οκταετία. Παρά ωστόσο το θετικό αυτό εύρημα ο δείκτης ανασφάλειας και φόβου για την πορεία της επιχείρησης διατηρεί υψηλές τιμές. Το 31,4% των επιχειρήσεων θεωρεί αρκετά και πολύ πιθανό να κλείσει το επόμενο διάστημα (έναντι 34,5% του προηγούμενου εξαμήνου και 38,1% της αντίστοιχης έρευνας του Ιουλίου του 2017).

Οι υψηλές φορολογικές επιβαρύνσεις, η συσσώρευση οφειλών και η αδυναμία εξεύρεσης αγορών για την αντιστάθμιση της ισχνής καταναλωτικής ζήτησης, η έλλειψη ρευστότητας και χρηματοδότησης θεωρούνται ως τα σημαντικότερα εμπόδια για την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας.

Η μείωση της φορολογίας και του ΦΠΑ αποτελεί κατά συντριπτικό ποσοστό (80%) το μέτρο που θεωρούν οι επιχειρήσεις ότι θα ενίσχυε την επιχειρηματική τους δραστηριότητα.

Ειδικό θέμα μικρών επιχειρήσεων: Διακοπές

Μειωμένος είναι ο αριθμός των επαγγελματιών σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή έρευνα που δήλωσαν ότι θα κάνουν διακοπές. Συγκεκριμένα, το 34,9% (37% το 2017) δήλωσε ότι θα κάνει διακοπές για τον ίδιο ή και μεγαλύτερο αριθμό ημερών από πέρυσι, ενώ το 56,3% (51,5% το 2017) δήλωσε ότι δεν θα κάνει διακοπές.

Ταυτότητα έρευνας

Η έρευνα είναι η δεύτερη για το 2018 που διεξάγει το Ινστιτούτο Μικρών Επιχειρήσεων της ΓΣΕΒΕΕ σε συνεργασία με την εταιρία MARC A.E. σε εξαμηνιαία βάση από τον Μάιο του 2009. Πραγματοποιήθηκε σε πανελλαδικό δείγμα 1.003 πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων (0-49 άτομα προσωπικό) στο διάστημα 9-20 Ιουλίου 2018 και έχει ως βασικό στόχο την αποτύπωση του οικονομικού κλίματος στις πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις στους κλάδους της μεταποίησης, του εμπορίου και των υπηρεσιών, που αποτελούν το 99,6% των επιχειρήσεων στην Ελλάδα.

Τα ευρήματα αυτής της έρευνας μπορούν να συγκριθούν με τα αντίστοιχα των προηγούμενων ερευνών (Μάιος 2009-Φεβρουάριος 2018). Οι έρευνες αυτές αποτελούν το μοναδικό εργαλείο σε πανελλαδικό επίπεδο για την καταγραφή της κατάστασης και της πορείας του μεγαλύτερου τμήματος της πραγματικής οικονομίας στην Ελλάδα. Τα πρωτογενή δεδομένα οικονομικών και επιχειρηματικών προσδοκιών χρησιμοποιούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων για την κατασκευή των δεικτών ευρωπαϊκού οικονομικού κλίματος και είναι συγκρίσιμα με τα στοιχεία άλλων χωρών της Ε.Ε.

Share this post