Η έρευνα για την κατάρτιση του δείκτη πραγµατοποιείται από την Εταιρεία Ανώτατων Στελεχών Επιχειρήσεων (Ε.Α.Σ.Ε.), φορέα που εκφράζει και εκπροσωπεί το ανώτατο επαγγελµατικό µάνατζµεντ στην Ελλάδα µε µέλη ανώτατα στελέχη των σηµαντικότερων εταιριών της χώρας, σε συνεργασία µε την ICAP Group, τον µεγαλύτερο όµιλο παροχής υπηρεσιών προς επιχειρήσεις. Η έρευνα διεξάγεται κάθε τρίµηνο στα κορυφαία διευθυντικά στελέχη των µεγαλύτερων ελληνικών επιχειρήσεων µε σκοπό την καταγραφή των εκτιµήσεών τους για την τρέχουσα οικονοµική κατάσταση και τις προβλέψεις τους για το εγγύς µέλλον.
Οι τρέχουσες διεθνείς οικονοµικές εξελίξεις και η κατάσταση στην Ελλάδα
Σύµφωνα µε τις πρόσφατες εκτιµήσεις της Eurostat κατά το 4ο τρίµηνο του 2017 το Α.Ε.Π. των 19 χωρών της Ευρωζώνης, καθώς και των 28 χωρών-µελών της Ε.Ε., αυξήθηκε κατά 0,6% έναντι του προηγούµενου τριµήνου. Σε σύγκριση µε το 4ο τρίµηνο του 2016 ο ρυθµός µεταβολής του Α.Ε.Π. σηµείωσε αύξηση +2,7% στην Ευρωζώνη και +2,6% στην Ε.Ε. (28). Στις Η.Π.Α. ο ρυθµός ανάπτυξης το τέταρτο τρίµηνο του 2017 (έναντι του 4ου τριµήνου του 2016) διαµορφώθηκε σε +2,5%. Η υψηλότερη ανάπτυξη έναντι του αντίστοιχου τριµήνου του προηγούµενου έτους καταγράφηκε στη Ρουµανία (7,0%) και ακολούθησαν η Σλοβενία (6,2%), η Εσθονία (5,3%), η Τσεχία (5,2%), η Ουγγαρία (4,9%), η Λετονία (4,7%), η Πολωνία (4,3%), η Κύπρος (3,9%), η Λιθουανία (3,8%), η Αυστρία (3,6%), η Σλοβακία και η Βουλγαρία (3,5%), η Σουηδία (3,3%), η Ολλανδία και η Ισπανία (3,1%), η Γερµανία (2,9%), η Φινλανδία (2,8%), η Γαλλία (2,5%), η Πορτογαλία (2,4%), η Κροατία (2,2%), το Βέλγιο (1,9%), η Ιταλία (1,6%), η Μ. Βρετανία (1,4%) και η ∆ανία (1,2%). Ο ρυθµός ανάπτυξης στην Ελλάδα διαµορφώθηκε σε 1,9%.
Οι προβλέψεις του ∆.Ν.Τ. για την Ελλάδα διαµορφώνονται σε 2,0% για το έτος 2018 και 1,8% για το 2019. Ο δείκτης επιχειρηµατικού κλίµατος BCI για την Ευρωζώνη σηµείωσε πτώση από +1,59 τον ∆εκέµβριο του 2017 σε +1,34 τον Μάρτιο του 2018.
Ο δείκτης οικονοµικού κλίµατος τον Μάρτιο του 2018
Ο γενικός δείκτης οικονοµικού κλίµατος (Ε.Α.Σ.Ε./ICAP-CEO General Index) το πρώτο τρίµηνο του 2018 συνέχισε την ανοδική του πορεία και διαµορφώθηκε στις 160 µονάδες. Η νέα αύξηση του δείκτη αποτυπώνει την αισιοδοξία των CEO για τη µελλοντική πορεία της ελληνικής οικονοµίας και την έξοδο από τη µακροχρόνια κρίση και τις δυνατότητες που ανοίγονται για τις επιχειρήσεις που διοικούν στο νέο οικονοµικό περιβάλλον, το οποίο θα στηριχθεί στις µεταρρυθµίσεις που πρέπει να συνεχιστούν µε αµείωτο ρυθµό ώστε η οικονοµία να οδηγηθεί σε ένα σύγχρονο και βιώσιµο αναπτυξιακό πρότυπο.
Η ανάλυση των αποτελεσµάτων ανά κατηγορία µεγέθους δείχνει άνοδο του δείκτη σε όλες τις κατηγορίες επιχειρήσεων.
Ο δείκτης τρέχουσας οικονοµικής κατάστασης (Ε.Α.Σ.Ε.-CEO Current Status Index) σηµείωσε άνοδο και διαµορφώθηκε στις 154 µονάδες έναντι 146 το προηγούµενο τρίµηνο. Ο δείκτης προσδοκιών (Ε.Α.Σ.Ε.-CEO Expectation Index) παρουσίασε νέα άνοδο στις 166 µονάδες έναντι 160 µονάδων του προηγούµενου τριµήνου.
Τα αναλυτικά αποτελέσµατα της έρευνας Μαρτίου 2018
Ο δείκτης τρέχουσας οικονοµικής κατάστασης της χώρας σηµείωσε άνοδο και διαµορφώθηκε στις 211 µονάδες έναντι 202 το προηγούµενο τρίµηνο. Το ποσοστό των CEO που δηλώνουν ότι βελτιώθηκε η τρέχουσα οικονοµική κατάσταση της χώρας αυξήθηκε σε 33% έναντι 30% του προηγούµενου τρίµηνου, ενώ παράλληλα το ποσοστό αυτών που δηλώνουν ότι επιδεινώθηκε µειώθηκε σε 14% έναντι 18% το προηγούµενο τρίµηνο. Πιο αισιόδοξοι είναι οι CEO των πολύ µεγάλων επιχειρήσεων, οι οποίοι σε ποσοστό 54% δηλώνουν ότι η τρέχουσα οικονοµική κατάσταση της χώρας είναι βελτιωµένη συγκρινόµενη µε 1 έτος πριν.
Ο δείκτης οικονοµικής κατάστασης της χώρας ένα έτος µετά παρουσίασε νέα άνοδο στις 197 µονάδες. Το ποσοστό των CEO που εκτιµά ότι η οικονοµική κατάσταση της χώρας θα είναι καλύτερη στο επόµενο έτος διαµορφώθηκε σε 38%, ενώ για τους CEO των πολύ µεγάλων επιχειρήσεων είναι αυξηµένο σε 54%.
Ο δείκτης της τρέχουσας οικονοµικής κατάστασης του κλάδου στον οποίο δραστηριοποιούνται οι επιχειρήσεις σηµείωσε αξιόλογη άνοδο στις 179 µονάδες έναντι 166 το προηγούµενο τρίµηνο. Το ποσοστό των CEO που δηλώνουν ότι η τρέχουσα κατάσταση του κλάδου τους είναι καλύτερη σε σχέση µε 1 έτος πριν ανήλθε σε 32%, ποσοστό που αυξάνεται σε 47% για τους CEO των πολύ µεγάλων επιχειρήσεων και 40% για τους CEO των επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών.
Ο δείκτης προσδοκιών για την οικονοµική κατάσταση του κλάδου δραστηριοποίησης παρουσίασε αύξηση στις 184 µονάδες έναντι 173 το προηγούµενο τρίµηνο. Το ποσοστό των CEO που θεωρούν ότι σε ένα χρόνο οι κλάδοι όπου δραστηριοποιούνται θα είναι σε καλύτερη οικονοµική κατάσταση σε σχέση µε την τωρινή διαµορφώθηκε σε 38%, ποσοστό που αυξάνεται σε 56% για τους CEO των πολύ µεγάλων επιχειρήσεων.
Ο δείκτης τρέχουσας οικονοµικής κατάστασης των εταιριών σηµείωσε σηµαντική άνοδο και ανήλθε στις 132 µονάδες έναντι 117 µονάδων το προηγούµενο τρίµηνο. Το ποσοστό των CEO που δηλώνουν ότι η τρέχουσα οικονοµική κατάσταση των εταιριών τους είναι καλύτερη σε σχέση µε ένα έτος πριν διαµορφώθηκε σε 58%, ποσοστό που αυξάνεται σε 71% για τους CEO των πολύ µεγάλων επιχειρήσεων και 65% για τους CEO των επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών.
Ο δείκτης προσδοκιών των CEO για την οικονοµική κατάσταση της εταιρίας τους το επόµενο έτος σηµείωσε άνοδο στις 153 µονάδες έναντι 148 το προηγούµενο τρίµηνο. Το ποσοστό των CEO που προσδοκεί βελτίωση στο επόµενο έτος αυξήθηκε σε 62% έναντι 56% το προηγούµενο τρίµηνο, ενώ πιο αισιόδοξοι εµφανίζονται οι CEO των πολύ µεγάλων επιχειρήσεων σε ποσοστό 74% και οι CEO των επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών σε ποσοστό 66%.
Αντίθετα µε τους υπόλοιπους δείκτες, ο δείκτης τρεχουσών δαπανών για επενδύσεις παγίου κεφαλαίου παρουσίασε πτώση στις 125 µονάδες έναντι 130 το προηγούµενο τρίµηνο. Το ποσοστό των CEO που δηλώνουν ότι η τρέχουσα επενδυτική δαπάνη των επιχειρήσεων που διοικούν είναι υψηλότερη σε σχέση µε το προηγούµενο έτος διαµορφώθηκε σε 30%, ποσοστό που αυξάνεται σε 49% για τους CEO των πολύ µεγάλων επιχειρήσεων.
Ο δείκτης επενδυτικών προσδοκιών παρουσίασε άνοδο και διαµορφώθηκε στις 146 µονάδες έναντι 144 το προηγούµενο τρίµηνο. Το ποσοστό των CEO που δηλώνουν ότι οι επενδυτική δαπάνη στις επιχειρήσεις που διοικούν θα είναι υψηλότερη κατά τον επόµενο χρόνο διαµορφώθηκε σε 37%, ποσοστό που αυξάνεται σε 47% για τους CEO των βιοµηχανικών επιχειρήσεων και των επιχειρήσεων πολύ µεγάλου µεγέθους.
Ο δείκτης τρέχουσας απασχόλησης σηµείωσε αύξηση στις 123 µονάδες έναντι 113 µονάδων το προηγούµενο τρίµηνο. Το ποσοστό των CEO που δηλώνουν ότι ο αριθµός των εργαζοµένων στις επιχειρήσεις που διοικούν είναι µεγαλύτερος σε σύγκριση µε ένα έτος πριν ανήλθε σε 50%, ποσοστό το οποίο στις πολύ µεγάλες επιχειρήσεις είναι αυξηµένο σε 53%.
Ο δείκτης προσδοκιών απασχόλησης σηµείωσε και αυτός άνοδο και διαµορφώθηκε στις 151 µονάδες έναντι 143 µονάδων το προηγούµενο τρίµηνο. Το µερίδιο των CEO που δηλώνουν ότι η απασχόληση στις εταιρίες που διοικούν θα είναι αυξηµένη 1 έτος µετά παρουσίασε άνοδο σε 42% έναντι 38% στο προηγούµενο τρίµηνο, ποσοστό που αυξάνεται σε 46% για τους CEO των πολύ µεγάλων επιχειρήσεων.
Εκτός των βασικών ερωτήσεων που υποβάλλονται κάθε τρίµηνο στους CEO, ζητήθηκε επιπλέον να εκφράσουν τον βαθµό υποστήριξής τους στη θέση ότι µε το πέρας του µνηµονίου θα πρέπει να υπάρξει ένα προληπτικό πλαίσιο στήριξης της ελληνικής οικονοµίας. Έξι στους δέκα CEO υποστηρίζουν ότι είναι απαραίτητο να υπάρξει πλαίσιο στήριξης, αναλογία που στις πολύ µεγάλες επιχειρήσεις αυξάνεται σε επτά στους δέκα. Το 34% των CEO δεν είναι τόσο ένθερµοι υποστηρικτές του προληπτικού πλαισίου, ενώ µόνο το 5% των CEO πιστεύουν ότι δεν απαιτείται για την ελληνική οικονοµία πρόσθετο πλαίσιο στήριξης µετά το τέλος του µνηµονίου.
Οι CEO ερωτήθηκαν επίσης για την αντιµετώπιση των µη εξυπηρετούµενων δανείων. Μόνο το 12% των CEO πιστεύουν ότι στα επόµενα 1-2 χρόνια το πρόβληµα θα αντιµετωπιστεί αποτελεσµατικά. Η συντριπτική πλειονότητα των CEO, επτά στους δέκα, θεωρούν ότι το πρόβληµα θα αντιµετωπιστεί µόνο κατά ένα µέρος, ενώ το υπόλοιπο 20% δεν πιστεύει ότι στο χρονικό διάστηµα των 1-2 ετών θα υπάρξει αποτελεσµατική λύση.
Μεθοδολογία
Η έρευνα διεξάγεται στους CEO (διευθύνοντες συµβούλους, προέδρους, γενικούς διευθυντές) των 2.650 µεγαλύτερων ελληνικών επιχειρήσεων. Στον πληθυσµό αυτό προστίθενται τα µέλη της Ε.Α.Σ.Ε., έτσι ο πληθυσµός ανέρχεται σε 3.020. Το ερωτηµατολόγιο περιλαµβάνει 11 ερωτήσεις, η συµπλήρωση και η καταχώριση του οποίου γίνεται ηλεκτρονικά µέσω ειδικού λογισµικού και ιστοσελίδας (www.icapb2b.gr). Οι 10 βασικές ερωτήσεις αφορούν στην τρέχουσα κατάσταση της οικονοµίας και στις µελλοντικές προσδοκίες, ενώ στους CEO απευθύνονται 1-2 επιπλέον ερωτήσεις που αφορούν σε σηµαντικά θέµατα γενικότερου οικονοµικού ενδιαφέροντος κατά την περίοδο διεξαγωγής της έρευνας. Από το σύνολο των απαντήσεων στις 10 βασικές ερωτήσεις κατασκευάζεται ο γενικός δείκτης (Ε.Α.Σ.Ε./ICAP-CEO General Index). Από τις απαντήσεις που αφορούν µόνο στην τρέχουσα οικονοµική κατάσταση κατασκευάζεται ο δείκτης τρέχουσας οικονοµικής κατάστασης (Ε.Α.Σ.Ε./ICAP-CEO Current Status Index), ενώ από τις απαντήσεις που σχετίζονται µε τις µελλοντικές εκτιµήσεις κατασκευάζεται ο δείκτης προσδοκιών (Ε.Α.Σ.Ε./ICAP-CEO Expectation Index). Η µετατροπή των απαντήσεων σε δείκτη και στη συνέχεια σε χρονολογική σειρά πραγµατοποιήθηκε µε τη χρήση της µεθόδου net-balances (διαφορές θετικών/αρνητικών απαντήσεων). Όλοι οι δείκτες είναι τριµηνιαίοι µε βάση το 4ο τρίµηνο του 2008, που πραγµατοποιήθηκε η πρώτη έρευνα. Η παρουσίαση των αποτελεσµάτων της έρευνας περιλαµβάνει επιπλέον την ποσοστιαία κατανοµή των απαντήσεων ανά ερώτηση, ενώ γίνεται ανάλυση των απαντήσεων ανάλογα µε το µέγεθος των επιχειρήσεων, οι οποίες διακρίθηκαν σε τρία στρώµατα µε κριτήριο την απασχόληση (µικρές και µεσαίες επιχειρήσεις µε απασχόληση που δεν υπερβαίνει τα 100 άτοµα, µεγάλες επιχειρήσεις µε 101-300 εργαζοµένους και πολύ µεγάλες επιχειρήσεις µε 301 απασχολουµένους και άνω) και ανάλογα µε τον τοµέα δραστηριοποίησης, όπου οι επιχειρήσεις διακρίθηκαν σε τρία στρώµατα (αγροτικά προϊόντα, βιοµηχανία, ενέργεια, κατασκευές, εµπόριο, υπηρεσίες). Το δείγµα ενηµερώνεται σε κάθε έρευνα κατά ένα µικρό ποσοστό, ώστε να παρακολουθεί τις εξελίξεις των οικονοµικών µεγεθών των επιχειρήσεων καθώς και τις µετακινήσεις των ανώτατων στελεχών.