Ένας άνθρωπος, μία έμπνευση, πολλά θύματα και μία απάτη που διαχρονικά δεν πέθανε ποτέ. Αυτή τη βδομάδα ταξιδεύουμε στη γειτονική Ιταλία του 1882, γενέθλιου έτους του Τσαρλς Πόντζι, ο οποίος ήταν ο εγκέφαλος της επιχειρηματικής ιδέας με το όνομα «πυραμίδα», που έκανε τον ίδιο πλουσιότερο και τους επενδυτές φτωχότερους.
Ο Πόντζι ήδη από νεαρός φαίνεται πως μηχανευόταν τρόπους να κερδίσει εύκολο χρήμα δίχως να μπαίνει στη λογική της σταθερής εργασιακής απασχόλησης. Μονόδρομος για τον σκοπό του ήταν ποικίλες κομπίνες που εμπνεόταν. Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του έζησε περιπλανώμενος σε Η.Π.Α. και Καναδά, με τις κομπίνες του να τον έχουν οδηγήσει ουκ ολίγες φορές πίσω από τα κάγκελα της φυλακής.
Μετά από χρόνιες προσπάθειες ο Πόντζι εμπνέεται τη μεγάλη επιχειρηματική ιδέα που θα μείνει στην ιστορία ως «επιχείρηση-πυραμίδα» ή αλλιώς «σχήμα Πόντζι». Η στοχοθεσία της πυραμίδας είναι να προσελκύσει όσο το δυνατόν περισσότερους επενδυτές οι οποίοι, πληρώνοντας μία προμήθεια στην επιχείρηση, αγοράζουν μέρος των άυλων ή υλικών αγαθών που πουλά. Οι πρώτοι επενδυτές στοχεύουν να πείσουν με τη σειρά τους κι άλλους επενδυτές να πληρώσουν ένα ποσό στην επιχείρηση, αυξάνοντας τα δικά τους ποσοστά κέρδους. Σε κάθε επενδυτή δίνεται η υπόσχεση ότι θα λαμβάνει μέρισμα από τα κέρδη και τις πληρωμές των εν δυνάμει ή εν ενεργεία από κάτω του επενδυτών. Το σχήμα όμως αυτό στηρίζεται αποκλειστικά σε μία θεωρητική βάση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το συγκεκριμένο οικοδόμημα να καταρρέει αργά η γρήγορα όταν δεν βρίσκονται νέοι επενδυτές. Έτσι όσοι είναι στην κορυφή της πυραμίδας καρπώνονται όλα τα κέρδη, εξαπατώντας όλους τους υπολοίπους.
Μία θεωρία που έγινε πράξη
Ήταν Δεκέμβρης του 1919 όταν ο Πόντζι ιδρύει την εταιρία The Security Exchange Company. Το αντικείμενο της εταιρίας ήταν η αγοραπωλησία χρεογράφων. Συγκεκριμένα αγόραζε κουπόνια IRC στην Ιταλία και τα εξαργύρωνε σε αμερικανικά γραμματόσημα σε υψηλότερη τιμή. Ο σκοπός του ήταν να πείσει όσο το δυνατόν περισσότερους να επενδύσουν ό,τι ποσό ήθελαν στην εταιρία με τη δέσμευση ότι θα είχαν κέρδος 50% επί του ποσού που είχαν επενδύσει κάθε 3 μήνες.
Το πρώτο διάστημα κατάφερε να αντεπεξέλθει στην υπόσχεσή του και πλήρωσε τους πρώτους με τα λεφτά που έβαζαν οι επόμενοι που εισέρχονταν σε αυτή την «πυραμίδα». Ως εκ τούτου όλοι πείσθηκαν πως πράγματι πρόκειται για μία κερδοφόρο επιχείρηση. Η πλάνη αυτή οδήγησε πολλούς να δανείζονται χρήματα και να υποθηκεύουν τις περιουσίες τους ώστε να επενδύσουν στην κερδοφόρο εταιρία του Πόντζι. Μία εταιρεία η οποία δεν εσέπραττε κέρδη από πραγματικές πωλήσεις παρά μόνο χρηματοδοτούσε τους πρώτους επενδυτές με τα λέφτα που λάμβανε από τους δεύτερους τη τάξει.
Παράλληλα τα κέρδη για τον ίδιο τον Πόντζι ανήλθαν στα 200.000 δολάρια ημερησίως, γεγονός που του έδινε τη δυνατότητα να γίνει μεγαλομέτοχος στην τράπεζα Χάνοβερ Τραστ. Τα εκατομμύρια που πλέον είχε συσσωρευσει όχι απλώς τον είχαν καταστήσει κοινωνικά έαν άκρως επιτυχημένο επιχειρηματία, αλλά του χάρισαν και μία ζωή γεμάτη ανέσεις.
Η νομοτελειακή κατάρρευση του οικοδομήματος δεν άργησε να έρθει. Τα πρώτα δημοσιεύματα στον τύπο της εποχής περί αμφισβήτησης του επιχειρηματικού του σχεδίου κάνουν την εμφάνισή τους. Ένας διαχειριστικός έλεγχος στην εταιρία πάτησε τη σκανδάλη και η εταιρία κατέρρευσε τον Αύγουστο του 1920. Ο έλεγχος των αρχών έδειξε πως η επιχείρηση του Πόντζι ήταν χρεωμένη κατά 7 εκατομμύρια δολάρια, βάζοντας λουκέτο σε εταιρία και τράπεζα. Για άλλη μια φορά ο Πόντζι οδηγείται σε πενταετή φυλάκιση, ενώ οι εξαπατημένοι επενδυτές μετρούσαν τη ζημία.
Ο Πόντζι σπατάλησε τα επόμενα 14 χρόνια της ζωής μέσα και έξω στις φυλακές, μη σταματώντας ποτέ να σκαρφίζεται καινούργιες κομπίνες που θα του απέφεραν κέρδος, όπως μία κομπίνα με ακίνητα στη Φλόριντα.
Το 1934 ο μεγάλος απατεώνας απελάθηκε στην Ιταλία, καθώς όλα τα προηγούμενα χρόνια ζούσε παράνομα στις Η.Π.Α. Εκεί εργάστηκε στο υπουργείο Οικονομικών επί δικτατορίας του Μπενίτο Μουσολίνι. Βεβαίως ούτε και εκεί κατάφερε να ριζώσει, καθώς αποδείχτηκε ανέντιμος για άλλη μία φορά κι έτσι έφυγε για τη Νότια Αμερική.
Το τέλος του σίγουρα δεν συμβάδισε με όσα προόριζε για τον εαυτό του, καθώς τις τελευταίες του στιγμές τις πέρασε σε ένα ίδρυμα απόρων στη Βραζιλία, όντας σχεδόν παράλυτος και τυφλός. Εξέπνευσε σε ηλικία 67 ετών.
Μία απάτη που ήρθε για να μείνει
Αξίζει να σημειώσουμε πως η παραπάνω ιδέα του Πόντζι ενέπνευσε πολλούς μεταγενέστερους κερδοσκόπους ανά τον πλανήτη, που με τη σειρά τους βρήκαν τα δικά τους θύματα στον βωμό του γρήγορου και δίχως ιδρώτα κέρδους.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα γνήσιων τέκνων του Πόντζι είναι ο Ιοάν Στόικα στη Ρουμανία, που ίδρυσε την εταιρία Carittas περί το 1990 με 1994 με εξωφρενικά κέρδη για την εποχή, ο Σεργκέι Μαβρόντι, που ίδρυσε τη MMM Corporation, ένα πανομοιότυπο οικοδόμημα, με τον αδερφό του και άλλη μία συνεργάτης τους στη Ρωσία, της οποίας το εγχείρημα κατέστη εξίσου κερδοφόρο για τους ίδιους και απατηλό για τους από κάτω επενδυτές. Τέλος, το σκάνδαλο Madoff αποτέλεσε ένα από τα πιο πρόσφατα παραδείγματα πυραμίδας με ιδρυτή τον ομώνυμο Madoff, πρώην χρηματιστή και σύμβουλο επιχειρήσεων, που αποκαλύφθηκε το 2008. Η συγκεκριμένη απάτη αποτέλεσε μία από τις μεγαλύτερες στην ιστορία των Η.Π.Α., κόστισε 65 δισεκατομμύρια δολάρια και οδήγησε τον εγκέφαλο της υπόθεσης σε φυλάκιση 150 ετών!
Σοφία Γκοτσοπούλου,
Διευθύντρια Πωλήσεων Skywalker.gr
Share this post
