Ένα πολύ ενδιαφέρον εργαστήριο εξαγωγής συμπερασμάτων πραγματοποιήθηκε την 1η Νοεμβρίου στις Σέρρες με πρωτοβουλία του Δήμου Σερρών ως συνέχεια του διεθνούς συνεδρίου Αγροδιατροφικός Τομέας, Νέες Τεχνολογίες, Επιχειρηματικότητα & Τοπική Ανάπτυξη, που είχε γίνει στις Σέρρες 24 με 26 Μαΐου 2018.

Στο πολύ σημαντικό εργαστήριο εξαγωγής συμπερασμάτων καταγράφηκαν οι προτάσεις της καθηγήτριας κας Χαρίτας Βλάχου, της κας Μαρίας Ραβάνη, του γράφοντος, του καθηγητή κ. Δημήτρη Κουρέτα, του κ. Δημήτρη Αναγνωστίδη, του καθηγητή κ. Νικόλαου Καρανάσιου και του κ. Θεόδωρου Αραμπατζή, οι αποσταλείσες σκέψεις του κ. Δημήτριου Καμπούρη και του καθηγητή κ. Ιωάννη Λαζαρίδη, αλλά και σκέψεις από προηγηθείσες συζητήσεις με φίλους, όπως ο κ. Γιάννης Τσιμπονίδης (δημοσιογράφος, Πιερία), η κα Μάγδα Κοντογιάννη (κτηνοτρόφος, Αττική) και ο κ. Άλκης Καλλιατζίδης (οικονομολόγος), πάντα για το ίδιο αντικείμενο, δηλαδή την οργάνωση του αγροτικού τομέα σε Δήμους που διαθέτουν σημαντικό τέτοιο τομέα στην τοπική οικονομία και ανάπτυξή τους.

Από τη σύνοψη των παραπάνω το σημαντικότερο κατά την εκτίμησή μας είναι η δημιουργία γραφείου one-stop shop για να μην ταλαιπωρούνται οι αγρότες. Ο αγρότης έχει αντικείμενο 365 μέρες τον χρόνο (διαθεσιμότητα, όχι δουλειά). Το να τον βάζεις να πηγαινοέρχεται από μία υπηρεσία στην άλλη είναι εξευτελισμός του επαγγελματία, του πολίτη, και χάσιμο παραγωγικού χρόνου. Οι υπάλληλοι έχουν βρει τον τρόπο να κάνουν «κλητήρες» τους πολίτες και να πηγαίνουν τα έγγραφα από το ένα γραφείο στο άλλο. Όλα πρέπει να γίνονται εσωτερικά και ο αγρότης απλώς να πηγαίνει μία φορά. Σε αυτό τον θεσμό μπορούμε να διακρίνουμε 10 διακριτούς τομείς:

1. Γεωργικές εφαρμογές: Όλες οι πληροφορίες για τις εξελίξεις στα αγροτικά να βρίσκονται εκεί, και να οργανώνονται πολλές εκδηλώσεις ενημέρωσης, όχι βαθυστόχαστες ομιλίες ούτε ευκαιριακές. Οι νόμοι και τα συγγράμματα έχουν τη δική τους ξύλινη γλώσσα. Συνεχείς συγκεκριμένες ημέρες και ώρες να πηγαίνουν οι υπεύθυνοι ενημέρωσης και να συζητούν στα καφενεία με τους αγρότες. Οι λέξεις-κλειδιά είναι «σταθερές ημερομηνίες και ώρες κάθε μήνα». Ίσως με τη βοήθεια ενός μίνι βαν με μικρή βιβλιοθήκη για διανομή περιοδικών και εντύπων και εκθεσιακό υλικό.

2. Επισκέψεις μελέτης: Οι αγρότες, και γενικότερα οι ενήλικοι, μαθαίνουν από άλλους ενηλίκους, όχι από χαρτογιακάδες. Οργανώνονται επισκέψεις μελέτης σε επιλεγμένα αγροκτήματα-εκμεταλλεύσεις. Το ταξίδι μέχρι εκεί είναι το σημαντικό και πρέπει να είναι οργανωμένο. Εκεί οι αγρότες θα γνωρίσουν κάτι καινούργιο. Κυρίως όμως θα γνωριστούν μεταξύ τους και θα γνωρίσουν τις δυνατότητες της περιοχής τους και του τόπου ευρύτερα. Είναι η βάση για συνεργασίες, για συλλογικότητες, για συνεργατισμούς, για συνεταιρισμούς, για συμφωνίες.

3. Δημιουργία δικτύου επισκέψιμων αγροκτημάτων: Καθώς θα προωθούμε τις επισκέψεις μελέτης για τις δικές μας ανάγκες, αυτές οι μονάδες θα μπορούσαν να δεχθούν επισκέψεις μελέτης και από άλλες περιοχές, ακόμα και από το εξωτερικό. Αυτή η συγκεκριμένη διαδικασία είναι αγροτουρισμός και προσφέρει πολλά κέρδη σε όλους και διάχυση γνώσεων και εμπειριών. Τα επισκέψιμα αγροκτήματα θα μπορούσαν να εμπλουτίσουν τη διαμονή των τουριστών αναψυχής στις μεγάλες τουριστικές μονάδες και να επιμηκύνουν την παραμονή των τουριστών, δημιουργώντας νέα κέντρα εσόδων.

4. Θεματικά πάρκα: Δύο ή τρία θεματικά πάρκα ή, όπως μας τα είπαν οι φίλοι καθηγητές, city farms θα φέρουν κοντά τούς αστούς με τους αγρότες και ταυτόχρονα θα φέρουν εισόδημα στους τελευταίους. Και βέβαια, θα εκπαιδεύσουν τους αστούς ότι τα γουρουνάκια δεν είναι κουμπαράδες και τα αβγά βγαίνουν από κότες. Επίσης ότι ο δυόσμος δεν μυρίζει τσίχλα!

5. Κτηνοτροφικά πάρκα ή/και πειραματικοί αγροί: Δύο ή τρία κτηνοτροφικά πάρκα, κλειστά, οργανωμένα, παραγωγικά, θα δώσουν μια μικρή διέξοδο στο οξύ πρόβλημα της ανικανότητας της δημόσιας διοίκησης ως προς τις σωστές χρήσεις γης και τις αυθαιρεσίες των νεοαστών. Επίσης θα μπορούσαν να λειτουργούν ως πιλοτικοί πειραματικοί στάβλοι/αγροτικές επιχειρήσεις –γιατί να έχουν θερμοκοιτίδες μόνο οι αστοί;– και χώροι εκπαίδευσης/πρακτικής άσκησης νέων γεωργών και κτηνοτρόφων. Παράλληλα θα δημιουργούσαν υποδομή για λειτουργία χώρων συγκέντρωσης των προς πώληση ζώων ή προϊόντων από τον τοπικό συνεταιρισμό. Άλλη μία πρόταση είναι η φιλοξενία κέντρου αγροδιατροφής με προορισμό να εξυπηρετεί τις επιστημονικές ανάγκες των τοπικών παραγωγών.

6. Γιορτές τοπικών προϊόντων: Όχι απλώς φολκλορικές, αλλά μόνο με τοπικά προϊόντα (ούτε μπίρες ούτε σουβλάκια με χοιρινό Ολλανδίας ούτε εξωτικοί χυμοί) και ενιαία σήμανση. Μόνο τοπικά προϊόντα και τοπικές επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών (και ξενοδοχεία που καταναλώνουν τοπικά προϊόντα και εστιατόρια με τοπικές συνταγές). Και βέβαια, με προσκεκλημένους αγοραστές των τοπικών προϊόντων. Και συζητήσεις για τη βελτίωση αυτών των τοπικών προϊόντων.

7. Γραφείο προσέλκυσης αγροτών: Αν δίνουμε τόσο μεγάλη σημασία στην προσέλκυση επενδύσεων, αν δίνουμε τόσο μεγάλη σημασία στην προσέλκυση τουριστών, γιατί να μη δίνουμε εξίσου μεγάλη σημασία στην προσέλκυση νέων (καινούργιων) και άλλων δυνάμει αγροτών για εγκατάσταση στην περιοχή και ενδυνάμωση του παραγωγικού δυναμικού; Ένα γραφείο που θα διαφημίζει την περιοχή ως τόπο να ζεις, να δημιουργείς, να εργάζεσαι και θα προσελκύει τους απελπισμένους αστούς και άλλους να εγκατασταθούν στην περιοχή. Θα δίνει πληροφορίες για διαθέσιμα χωράφια, για διαθέσιμες εργασίες (φροντιστές, κουρείς κ.λπ.), για διαθέσιμα σπίτια προς ενοικίαση, για δυνατότητες καλλιεργειών, για πληθυσμιακά στοιχεία (π.χ. αξίζει να κάνεις φροντιστήριο αγγλικών γιατί έχει παιδιά εκεί), για πιθανές προωθούμενες καλλιέργειες κ.ά.

8. Υποστήριξη συλλογικοτήτων υπαίθρου: Η αγροτική κοινωνία –όπου ακόμα υπάρχει– είναι πολύ σημαντική. Όπου διασπάστηκε πρέπει να ξανασυγκροτηθεί, διότι οι αγρότες είναι οι φροντιστές του περιβάλλοντος. Η ύπαιθρος απαιτεί ομόλογες δομές, συστημικές, ολιστικές, όπως είναι το περιβάλλον (φυσικό, κοινωνικό, οικονομικό, πολιτιστικό, τεχνολογικό). Η κοινωνία της υπαίθρου πρέπει να ενδυναμωθεί και το μέσον είναι οι συλλογικότητες, οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Επομένως στο Σπίτι του Αγρότη πρέπει να υποστηρίζονται νέες συλλογικότητες (σύλλογοι, σωματεία πολιτιστικά, καλλιτεχνικά κ.λπ.).

9. Κοινωνική οικονομία: Η αγροτική κοινωνία εξυπηρετείται καλύτερα και αποτελεσματικότερα από δομές της κοινωνικής οικονομίας, κυρίως συνεταιρισμούς (αγροτικούς, καταναλωτικούς, προμηθευτικούς, οικοδομικούς), ηθικές τράπεζες κ.λπ. Το Σπίτι του Αγρότη είναι εκείνο που πρέπει να προετοιμάζει επαρκώς τους πιθανούς εμπλεκομένους για επιτυχή εγχειρήματα στην κοινωνική οικονομία, όχι κάποιες ΜΚΟ. Χρειάζονται συνεργατισμοί (επί το ελληνικότερον: συνεταιρισμοί).

10. Τοπική εφοδιαστική αλυσίδα: Η ψαλίδα της εφοδιαστικής αλυσίδας έχει καταγεγραμμένο κόστος στην Ελλάδα 5 έως 8 φορές την αξία του αρχικού προϊόντος. Οι σημερινοί Δήμοι έχουν επαρκή καταναλωτική δύναμη για να στηρίξουν τοπική εφοδιαστική αλυσίδα. Αυτή θα μειώσει τις τελικές τιμές, θα αυξήσει τις τιμές των αγροτικών προϊόντων στον παραγωγό, θα αυξήσει την απασχόληση (π.χ. συσκευασία) στον αγρότη, θα δημιουργήσει εναλλακτική πολυαπασχόληση στον αγρότη, θα φέρει κοντά τους αστούς-καταναλωτές με τους αγρότες, θα ενισχύσει την τοπικότητα. Εκφράσεις της τοπικής εφοδιαστικής αλυσίδας μπορεί να είναι:

• οι οργανωμένες τοπικές στεγασμένες αγορές παραγωγών
• οι διά συμβολαίων σχέσεις, τα τοπικά σύμφωνα συλλογικών τοπικών σημείων κατανάλωσης (ξενοδοχεία, εστιατόρια κ.λπ.) με συλλογικές δομές παραγωγών που θα εξασφαλίζουν σταθερή ποιότητα, συνέπεια και συνέχεια τροφοδοσίας
• τα σημεία συγκέντρωσης της μη τοπικά διαθέσιμης αγροτικής παραγωγής για προώθηση και εξεύρεση αγορών αλλού, ακόμα και στο εξωτερικό, αφού θα υποστηρίζονται επαρκώς από τα τοπικά σημεία κατανάλωσης, και οι τουρίστες θα αναζητούν τα τοπικά προϊόντα στις πατρίδες τους όταν επιστρέψουν εκεί.

Έγινε προφανές ότι ένας τέτοιος θεσμός, το Σπίτι του Αγρότη, δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει ως υπηρεσία του Δήμου ή γενικά ως εξάρτημα του κράτους (κυβέρνησης, Περιφέρειας, Δήμου), αλλά θα πρέπει να είναι κοινωνική συνεταιριστική επιχείρηση (ΚΟΙΝΣΕΠ), σύλλογος, συνεταιρισμός, δηλαδή δομή της κοινωνίας των πολιτών, όπου ο Δήμος θα ορίζει τα πλαίσιο και οι συλλογικότητες (όχι ιδιώτες ή εταιρίες) θα το υλοποιήσουν με μειοδοτικό διαγωνισμό ή με προγραμματική συμφωνία.

Δημήτρης Μιχαηλίδης,
Δημοσίως γράφων-«ΑγροΝέα»

Share this post