Ανταπόκριση 11 Ιουλίου 2022
Οι αποκλειστικές χρήσεις γης, όπως και το σταθερό φορολογικό σύστημα, καθώς και το σταθερό οικονομικό περιβάλλον, είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για την επιχειρηματικότητα. Ιδιαίτερα η αγροτική επιχειρηματικότητα απαιτεί μακροχρόνια εδαφική δέσμευση, καθόσον το έδαφος είναι ιδιαίτερα σημαντικός, κρίσιμος συντελεστής στην αγροτική (φυτική ή/και ζωική) παραγωγή.
Αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε εξέλιξη η χρηματοδότηση από το ΕΠΕΝ των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ). Στα ΤΠΣ προβλέπονται χώροι για κατοικία, για σχολεία, για λατρεία, για αναψυχή, για βιολογικούς καθαρισμούς, για υδραγωγεία, για άθληση, για πολιτισμό, για εμπορικά κέντρα, χώροι στάθμευσης κ.λπ.
Μετά την πανδημία του Covid-19, τις μεγάλες δυσκολίες στη λειτουργία των εφοδιαστικών αλυσίδων, τις απαγορεύσεις στις μετακινήσεις και τους σύγχρονους προβληματισμούς για την τοπική επισιτιστική ασφάλεια, έχει καταστεί σαφές ότι πρέπει να προβλέπονται στα ΤΠΣ και χώροι για παραγωγή τροφής για τις ανάγκες του τοπικού πληθυσμού.
Παλαιότερα, τον προηγούμενο αιώνα, ο κάθε τόπος στην Ελλάδα ήταν αυτάρκης (μέχρι τη δεκαετία του 1980) και η παραδοσιακή γαστρονομία εξασφάλιζε τη διατήρηση τροφίμων για όλο τον χρόνο, χωρίς χημικά συντηρητικά και χωρίς ενεργοβόρες τεχνικές, φυσικά και υγιεινά. Τα μόνα που ήταν απαραίτητα για να εισαχθούν ήταν τα καρυκεύματα. Όλες οι ανάγκες εξασφαλίζονταν από όμορους τόπους συμπληρωματικά.
Στην Ελλάδα, έναν βράχο ριγμένος στη θάλασσα, οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις ήταν και είναι μικρές και γι’ αυτό συγκεντρώνονταν οι κατοικίες όλες στην άκρη της καλλιεργούμενης έκτασης, χωρίς να ενοχλούν τις καλλιέργειες, δίπλα στο ποτάμι (απαραίτητο το νερό για την επιβίωση στις μεσογειακές χώρες), στους πρόποδες των βουνών.
Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή η χωροταξία στην Ελλάδα άλλαξε και οι Έλληνες πρόσφυγες εξοβελίστηκαν να εποικίσουν παραλίες ή/και άχρηστους βαλτότοπους εκβολών ποταμών. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και την επικράτηση της κερδοσκοπικής ιδιωτικής οικονομικής, το εμπόριο, ως κύριος εκφραστής της ανάπτυξης, απέκτησε ισχυρότατα ερείσματα, ενώ το real estate άρχισε να τσιμεντώνει τους ελάχιστους χώρους παραγωγής τροφής.
Έτσι πλέον, εάν κάποιος είχε στην ευθύνη του κάποια στρέμματα γης, «μπορούσε να τα κάνει ό,τι ήθελε»! Αίφνης μέσα σε έναν κάμπο «φύτρωναν» εργοστάσια, δίπλα στον οπωρώνα «φύτρωναν» συνεργεία αυτοκινήτων, παραδίπλα από έναν στάβλο «φύτρωναν» μεζονέτες ή σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και ξενοδοχεία πάντα στην παράλογη «λογική»: δικό μου είναι, ό,τι θέλω το κάνω.
Ανεύθυνοι και χωρίς όραμα εκλεγμένοι εκπρόσωποί μας στηρίχθηκαν κοινωνικά στην «τσιμεντοποίηση» κάθε κομματιού γης και, απ’ ότι λένε οι φήμες, όχι χωρίς οικονομική αποζημίωση ή χωρίς «κέρδη».
Όλα εις βάρος της τοπικής αγροδιατροφικής αυτάρκειας, ακόμα και εις βάρος της διατροφικής ασφάλειας. Το διεθνές εμπόριο ερχόταν να καλύψει τα κενά με αθρόες εισαγωγές, εξάρτηση από τις παραγωγούς χώρες, δημιουργώντας ενεργοβόρες διεθνείς διατροφικές αλυσίδες.
Μερικές πολιτικές βοήθησαν να εξασφαλιστεί η απαραίτητη για τη διατροφή γη, δυστυχώς όχι στην Ελλάδα. Η απαγόρευση κατάτμησης καλλιεργήσιμων χωραφιών ήταν μια πολιτική. Το κληρονομικό δίκαιο, κατά το οποίο όλη η εδαφική περιουσία πήγαινε στον πρωτότοκο, ήταν μια άλλη. Η αποκλειστική χρήση γης μόνο για παραγωγή τροφής κράτησε τα χωράφια σε αξία παραγωγικής γης και όχι σε αξία real estate. Η πλήρης απαγόρευση ανοικοδόμησης έξω από το ρυμοτομικό ενός χωριού βοήθησε πάρα πολύ.
Βρέθηκα προ ημερών σε μια επίσκεψη μάθησης (learning visit) και είχα την ευκαιρία να περάσω από πολλές περιοχές της Γαλλίας, της Σερβίας, της Αυστρίας και βέβαια να δω από ψηλά και την Ελλάδα. Με εντυπωσίασε ότι στα διάφορα κράτη, έξω από τον πολεοδομικό ιστό, δεν υπήρχε ούτε ένα κτίσμα. Μόνο χωράφια, βοσκοτόπια, συστάδες δένδρων και χώροι περιβαλλοντικής ανάπτυξης, τίποτε άλλο.
Στον δρόμο Παρίσι-Λυών τα χωράφια ήταν ενιαία 6.000 στρεμμάτων, 10.000 ή/και 14.000 στεμμάτων με καλλιέργειες σιταριών ή ζωοτροφικά φυτά ή με αγελάδες και πρόβατα που βόσκανε ελεύθερα στα αντίστοιχα χωράφια. Ανάμεσά τους ταμιευτήρες νερού (μικρές λίμνες-βιότοποι) σχεδόν σε κάθε εκμετάλλευση.
Προσπαθώντας να καταλάβουμε το σύγχρονο πρόβλημα με το υψηλό κόστος ζωοτροφών και τα υψηλά μεταφορικά, ρωτήσαμε τοπικούς κτηνοτρόφους. Μια ένδειξη είναι ότι σε εκμετάλλευση με 700 πρόβατα και τα παράγωγα αρνιά τους ο επιχειρηματίας-κτηνοτρόφος είχε αγοράσει όλη την προηγούμενη χρονιά μόνο 30 τόνους ζωοτροφές. Όλη την υπόλοιπη ζωοτροφή την παρήγαγε ο ίδιος στα χωράφια του ή έβοσκαν τα πρόβατα στα βοσκοτόπια. Αυτή η κτηνοτροφία δεν έχει σοβαρά προβλήματα από το κόστος μεταφορών ούτε από την εισαγόμενη από τη Βραζιλία σόγια.
Η Ελλάδα ίσως να μην έπρεπε να «ακούσει» τους «επιστήμονες» που γέμισαν την Ελλάδα σταβλισμένα κοπάδια από εισαχθέντα από εμπόρους ξενικά είδη προβάτων και επενδύσεις σε τεράστιους στάβλους, εξαρτώμενους πλήρως από το διεθνές εμπόριο.
Η Ελλάδα επιβίωσε τους τελευταίους 11.000 χρόνους με τα εξημερωμένα πρόβατα και αίγες χάρις στην ποιμενική μετακινούμενη κτηνοτροφία, η οποία αξιοποίησε πλήρως τη γεωμορφολογία της Ελλάδας και την τοπική βιοποικιλότητα.
Η εκτατική εκτροφή στην Ελλάδα εξασφαλίζει την καλή διαβίωση των ζώων, την προστασία και φροντίδα του περιβάλλοντος, τη φύλαξη της πολιτιστικής μας παράδοσης και την αειφορία των τόπων και δίνει προϊόντα ονομασίας προέλευσης και προϊόντα γεωγραφικής ένδειξης μεγάλης αξίας και ποιότητας στον καταναλωτή.
Χωρίς αποκλειστικές μη μετατρέψιμες χρήσεις γης, χωρίς αγροτικά σχολεία μαθητείας με εκπαιδευτές τους ίδιους τους επαγγελματίες γεωργούς-κτηνοτρόφους, χωρίς σεβασμό στην αειφόρα πολιτιστική κληρονομιά, χωρίς βοσκούς-τσομπάνους η ύπαιθρος της Ελλάδος είναι καταδικασμένη να «πεθάνει», συμπαρασύροντας όλους όσοι ζουν επάνω της.
Η σμιλευθείσα γνώμη μου από την επίσκεψη μάθησης στη Γαλλία, στα πλαίσια του Erasmus από την Εθνική Διεπαγγελματική Οργάνωση Κρέατος (ΕΔΟΚ), είναι ότι πρέπει να τρέξουμε στα νηπιαγωγεία, στα δημοτικά, στα γυμνάσια και στα λύκεια να τονώσουμε το κύρος και τη γοητεία (prestige) του επαγγελματία βοσκού, αν ενδιαφερόμαστε για το μέλλον της Ελλάδος. Και βέβαια, να τακτοποιήσουμε τις χρήσεις γης, τα αγροτικά σχολεία μαθητείας, τα επισκέψιμα αγροκτήματα και τα τοπικά σύμφωνα ανάπτυξης.
Για την καταγραφή, Δημήτρης Μιχαηλίδης, 6998 282382, «ΑγροΝέα», «AgroBus»
Share this post
