Από το 1966 (ναι, υπήρχαν και τότε νέοι και ζωντανοί άνθρωποι) όποτε ασχολήθηκα συστηματικότερα με κοινωνικές και εθελοντικές οργανώσεις, όπως οι πρόσκοποι, οι εθελοντές Σαμαρείτες και πολλοί άλλοι, είχα την ευκαιρία να συνειδητοποιήσω ότι η καρδιά της επιτυχίας μιας δραστηριότητας ήταν η ενεργή συμμετοχή των συνανθρώπων μας.

Και η ενεργή συμμετοχή επιτυγχάνεται καταρχήν λόγω της διάθεσης (κοσμοθεωρίας, πολιτισμού, εθίμων) μιας ομάδας ανθρώπων, αλλά βελτιώνεται θεαματικά αξιοποιώντας και μερικές επίκτητες δεξιότητες, που τώρα τελευταία εντόπισα κατηγοριοποιημένες σε ένα εγχειρίδιο της Starhawk (starhawk.org), που διαδόθηκε ευρέως στην Ελλάδα σε μετάφραση της Χρυσάνθης Λύτρα (Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.), μέλος της Ομάδας Μετάβασης Ακαδημίας Πλάτωνος (http://transition.gr/akadimia-platonos/), με διόρθωση – σελιδοποίηση της Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. και τελική επιμέλεια κειμένου και ηλεκτρονικής έκδοσης από τους Ηλιόσπορους (www.iliosporoi.net).

Η κατηγοριοποίηση που βρήκα συστηματοποιημένη στο Εγχειρίδιο Ενδυνάμωσης της StarHawk «Οδηγός για επιτυχημένες συνελεύσεις» είναι:

• Κατάλληλοι άνθρωποι
• Κατάλληλο δοχείο
• Κατάλληλη διαδικασία
• Κατάλληλος συντονισμός
• Κατάλληλη ατζέντα

με σωστή προετοιμασία από ανθρώπους που έχουν βαθύ σεβασμό στους συνανθρώπους τους και στη συμμετοχική διαδικασία (πολιτικά το ίδιο θα μπορούσε να ονομαστεί «δημοκρατία»).

Και όλα αυτά όχι στα πλαίσια μιας αντίληψης της ιδιωτικής οικονομικής (καπιταλισμού), αλλά ως μια ακόμα ένδειξη της ανερχόμενης ραγδαία «συμμετοχικής οικονομίας» (peer 2 peer), όπου όλοι συμμετέχουν δωρεάν στη διαμόρφωση μιας κατάστασης, το αποτέλεσμα της οποίας είναι ελεύθερα διαθέσιμο σε όλα τα μέλη της κοινωνίας και δεν είναι περιουσία εκμεταλλεύσιμη από κάποιον ή κάποιους για εμπορικούς σκοπούς.

Τελικά ίσως η συμμετοχή μας σε τέτοιας μορφής εγχειρήματα προϋποθέτει ισορροπημένους ανθρώπους, που τα έχουν βρει με τον εαυτό τους και δεν είναι τραυματισμένοι από την υπαλληλική (εργασιακή) τους σχέση, η οποία δεν τους δίνει ικανοποίηση προσωπική και ίσως αναγκάζονται να υποκλέπτουν (υφαρπάζουν, υπεξαιρούν;) εξουσία για να ικανοποιήσουν την προσωπική τους ανάγκη.

Όμως οι συνελεύσεις είναι το κοινωνικό εργαστήρι αύξησης του κοινωνικού κεφαλαίου. Είναι ο χώρος που θα γνωριστείς καλύτερα με τον διπλανό σου και θα τον εκτιμήσεις, και θα τον αγαπήσεις, και θα τον σεβαστείς, και θα τον εμπιστευθείς, και θα αναπτυχθεί η διάθεσή σου για αλληλοβοήθεια. Και η εμπιστοσύνη και η αλληλοβοήθεια είναι ακριβώς το κοινωνικό κεφάλαιο.

«Οι συνελεύσεις είναι η καρδιά κάθε οργανισμού. Πραγματοποιούμε συνελεύσεις για πολλούς λόγους: για να συζητήσουμε θέματα, να πάρουμε αποφάσεις, να θέσουμε προτεραιότητες και να ανταποκριθούμε σε κρίσεις.

»Στις συνελεύσεις μαθαίνουμε ποιοι είναι οι συνάδελφοί μας και ποιους μπορούμε να εμπιστευτούμε. Μπορεί να γελάσουμε, να κλάψουμε, να νιώσουμε οργή, αγάπη και άνεση ο ένας με τον άλλον καθώς θα επεξεργαζόμαστε ένα θέμα. Παρότι πλέον μπορούμε να συνδιαλλαγούμε μέσω του internet, μέσω κειμένων, του Skype ή του Facebook, οι ομάδες και οι οργανισμοί χρειάζονται ακόμη τις συναντήσεις από κοντά για να λειτουργήσουν σωστά.

»Οι περισσότεροι άνθρωποι απεχθάνονται τις συνελεύσεις. Ο ίδιος άνθρωπος που ανυπομονεί για μια κοινωνική συγκέντρωση, είναι η ψυχή ενός πάρτι και λάμπει σε ένα δείπνο μπορεί να είναι εντελώς σιωπηλός σε μια συνέλευση.

»Γενικά υπάρχει η άποψη ότι οι συνελεύσεις είναι κουραστικές, μπορεί απαραίτητες, αλλά βαρετές και γενικά, όποτε μπορούμε, τις αποφεύγουμε.

»Στις συνελεύσεις συναντάς προκλήσεις, στις συνελεύσεις εξωτερικεύεται το εσωτερικό δυναμικό των μελών. Τι πιο συναρπαστικό; Οι παραγωγικές συνελεύσεις επιτρέπουν σε έναν οργανισμό ή μια ομάδα να προχωρήσει μπροστά, να κρατήσει τα μέλη του/της ενωμένα και να τα εμψυχώσει, να τους δώσει την αίσθηση της αποτελεσματικότητας. Οι συνελεύσεις μπορούν να είναι καζάνια ομαδικής δημιουργικότητας ή μοιράσματος οικειότητας.

»Φυσικά μπορούν να είναι και μακροσκελείς και άσκοπες πηγές εκνευρισμού. Υπάρχουν πέντε σημεία στα οποία πρέπει να δώσουμε μεγάλη προσοχή για να είμαστε πραγματικά παραγωγικοί. Είναι το πέντε σκελών μονοπάτι που οδηγεί σε παραγωγικές συνελεύσεις:

• Κατάλληλοι άνθρωποι
• Κατάλληλο δοχείο
• Κατάλληλη διαδικασία
• Κατάλληλος συντονισμός
• Κατάλληλη ατζέντα

»Το να στήνουμε συνελεύσεις και να καλούμε κόσμο είναι πολύ ωραίο, αλλά πώς μπορούμε να πείσουμε αγχωμένους, πολυάσχολους ανθρώπους να έρθουν; Ακολουθούν κάποιες συμβουλές:

1. Δίνουμε σαφή ανακοίνωση για τον χρόνο, τον τόπο και το περιεχόμενο της συνέλευσης.
2. Φροντίζουμε να μάθουν οι συμμετέχοντες τι θα συζητηθεί και τι διακυβεύεται γι’ αυτούς. Να είστε ξεκάθαροι για τα αρνητικά αποτελέσματα που μπορεί να φέρει η απουσία τους και τα πλεονεκτήματα της παρουσίας τους, αλλά βεβαιωθείτε ότι η πρόσκλησή σας παραμένει μια αίτηση, όχι μια απαίτηση.
3. Τηλεφωνήστε ή μιλήστε προσωπικά με τους ανθρώπους αν θέλετε πραγματικά την προσοχή τους, μην στέλνετε απλώς ένα γενικό e-mail. Ενημερώστε τους γιατί η παρουσία τους είναι σημαντική και δείξτε τους ότι νοιάζεστε προσωπικά να έρθουν.
4. Προσφέρετε βοήθεια και υποστήριξη με τη μετακίνηση, π.χ. πληροφορήστε σχετικά με τα Μ.Μ.Μ. ή βοηθήστε στο carpooling (συνεπιβατισμός) ή στο να μεταφερθούν από άλλους (για άτομα με αναπηρία ή άλλους περιορισμούς). Παρέχετε φύλαξη των παιδιών ή άλλους τρόπους πρακτικής υποστήριξης.
5. Στείλτε ένα σημείωμα όπου θα υπενθυμίζετε ότι η ημερομηνία της συνέλευσης πλησιάζει και ενδεχομένως μια τελική υπενθύμιση την ημέρα διεξαγωγής της.
6. Καλωσορίστε τους ανθρώπους προσωπικά, ευχαριστείστε τους που ήρθαν και δημιουργήστε ευκαιρίες γι’ αυτούς να κρατήσουν επαφή, ανακοινώστε και μοιραστείτε τα δικά τους έργα».

Χωρίς να υποκαθιστούμε ούτε στο ελάχιστο τα περιγραφόμενα στο εγχειρίδιο της Starhawk, αξίζει να συνταχθεί μια πρόσκληση λίγων λέξεων που θα κυκλοφορήσει στο διαδίκτυο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (ίσως και με την μορφή jpg), αλλά και στους τόπους συνάντησης των συμπολιτών μας (Κ.Ε.Π., καφενεία, πολιτιστικά κέντρα κ.λπ.) και θα δώσει την ευκαιρία σε όλους έγκαιρα να ενημερωθούν.

Ακόμα και οι συνελεύσεις των οργανώσεων αξίζει να μην θεωρούνται «κλειστή» διαδικασία, «κόζα νόστρα», οικογενειακή υπόθεση. Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών δεν έχουν να κρύψουν τίποτα. Είναι ωραίο να είναι ενημερωμένοι όλοι για όλα, ακόμα και αν δεν έχουν τις προϋποθέσεις συμμετοχής. Μια οργάνωση της κοινωνίας των πολιτών ζει μέσα στην κοινωνία με μέλη της κοινωνίας για την κοινωνία. Είναι σωστό και χρήσιμο να γνωρίζουν όλοι όσοι επιθυμούν τι γίνεται σε μια ομάδα της κοινωνίας και ίσως ακόμα και αυτό να λειτουργήσει θετικά τόσο για τους ίδιους τους συμπολίτες, όσο και για τη συγκεκριμένη ομάδα και την οργάνωση.

Και πάντα δεν κάνουμε «έκπληξη» από πλευράς χρόνου στους συμπολίτες μας. Δίνουμε επαρκή χρόνο ειδοποίησης, ενημέρωσης και προετοιμασίας για εποικοδομητική συμμετοχή σε όλους όσοι πιθανόν θα ήθελαν να συμμετάσχουν.

«Καθώς η επικοινωνία είναι πολύπλοκη στις συλλογικότητες, η πληροφορία μπορεί εύκολα να χαθεί. Όταν οι άνθρωποι δεν ενημερώνονται για τις συνελεύσεις ή τις αποφάσεις, νιώθουν αποδυναμωμένοι και ότι δεν τους σέβονται. Για να προφυλαχθείτε από αυτό, αναπτύξτε αυτή την πρακτική:

»Στο τέλος κάθε συνέλευσης αναρωτηθείτε ή/και ρωτήστε:

• Ποιος θέλει να πληροφορηθεί για τις συζητήσεις και τις αποφάσεις;
• Ποιος επηρεάζεται από την απόφαση;
• Ποιος αντέχει να κερδίσει ή να χάσει;
• Σε τίνος τη συμμετοχή ελπίζουμε;
• Ποιος έχασε τη συνέλευση;
• Ποιες συνεργαζόμενες ομάδες ή κοινότητες πρέπει να γνωρίζουν αυτή την πληροφορία;
• Ποιος θα μεταφέρει αυτή την πληροφορία, πώς και πότε;
• Ποιος θα στείλει τα πρακτικά, σε τι μορφή και μέχρι πότε;
• Ποιος θα καλέσει τα απόντα μέλη και θα τους ενημερώσει για το τι έγινε;
• Πώς θα γνωρίζουμε ότι αυτό έγινε;

Το να δεσμευτεί κάποιος να διαδώσει την πληροφορία είναι κλειδί προκειμένου να επιβεβαιώσουμε ότι αυτό θα συμβεί. Σε μια κυκλική δομή είναι εύκολο για τον καθέναν να θεωρήσει ότι κάποιος άλλος θα αναλάβει να φέρει εις πέρας το έργο, οπότε πιθανόν αν μην γίνει από κανέναν. Γι’ αυτό διασφαλίστε μια καθαρή δέσμευση».

Εγώ θα πρόσθετα: καθορίστε τη διαδικασία συνέχισης της διαδικασίας. Συζητήστε σταθερές ώρες και μέρες τακτικών προγραμματισμένων συναντήσεων, ώστε ακόμα και αν κάποιος χάσει την επόμενη, να μπορεί να μας βρει στη μεθεπόμενη συνάντηση ή τέλος πάντων όταν απομακρυνθεί το κώλυμα που τον κράτησε μακριά για κάποιο χρονικό διάστημα, αλλά συνεχίζει να έχει  ενεργό ενδιαφέρον. Πρέπει όλοι να μπορούν να επανασυνδέονται στην ομάδα. Καλό ξεκίνημα στην κοινωνική συνεταιριστική σας επιχείρηση.

Δημήτρης Μιχαηλίδης,
Δημοσιογράφος – «ΑγροΝέα»

Share this post