Πέρυσι στις 7/7/18 ο πρόεδρος του Κτηνοτροφικού Συλλόγου Αττικής κ. Γιάννης Κοντογιάννης, με την ευκαιρία της εκδήλωσης για την Παγκόσμια Ημέρα Συνεργατισμού (Συνεταιρισμών) στο Μενίδι, αναφέρθηκε στις βιώσιμες κοινωνίες με συνεργασία. Μεταξύ άλλων είπε: «Οι κτηνοτρόφοι της Αττικής επιβίωσαν και διατήρησαν αειφόρα την ύπαιθρο της Αττικής επί αιώνες μέχρι σήμερα και επιθυμούν σε κλίμα συνεννόησης και πλαίσιο συμβίωσης να συνδιαμορφώσουν ένα νέο «συμβόλαιο» (πρωτόκολλο, διακήρυξη αρχών, τρόπο συμβίωσης), που θα ανταποκρίνεται στις σύγχρονες απαιτήσεις της ζωής, ώστε οι κατά τόπους κοινωνίες να γίνουν βιώσιμες με όλους τους συμπολίτες μαζί και να επιβιώσουν με τα καλύτερα δυνατά οφέλη για τους κατοίκους και τους επαγγελματίες».

Στους Παγκόσμιους Στόχους για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, τόσο στον Στόχο 10 (λιγότερες ανισότητες), όσο και στον Στόχο 11 (βιώσιμες κοινότητες), μπορούμε να διακρίνουμε την ανάγκη, αφού διαπιστωθεί ένα πρόβλημα και καταγραφούν οι πιθανές λύσεις του, να συμφωνήσουμε σε εκείνες που θα αμβλύνουν τις ανισότητες και θα δημιουργούν βιωσιμότητα. Αν δύο γείτονες πρέπει να κάνουν κάποιες παρεμβάσεις για τη διευθέτηση προβλημάτων, οι ισχυρότεροι γείτονες πρέπει να επωμιστούν το μεγαλύτερο βάρος, ιδιαίτερα αν είναι και οι άμεσα ενδιαφερόμενοι.

Η αγροτική κοινωνία είναι απολύτως προσαρμοσμένη στο περιβάλλον. Για την ακρίβεια, ο αγρότης είναι ο φροντιστής του περιβάλλοντος. Από κάθε κύκλο της φύσης απλώς συλλέγει και αξιοποιεί το περίσσευμα αυτής. Ο αγρότης είναι κομμάτι του περιβάλλοντος, κομμάτι της λειτουργίας του. Αγρότες (γεωργοί, κτηνοτρόφοι, αλιείς και δασοκόμοι) αποτελούν ένα ενιαίο οικοσύστημα και ζουν αναγνωρίζοντας ο ένας τον άλλον.

Όλα στη φύση είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους. Μόνο στον αστικό χώρο ο καθένας είναι μόνος του και μάχεται όλους τους άλλους. Το χωράφι δεν είναι αστικό εργοστάσιο. Η καλλιέργεια δεν είναι αποκομμένη από την εκτροφή. Η χλωρίδα (γεωργικές καλλιέργειες) είναι συμβιωτική με την πανίδα (κτηνοτροφικές εκτροφές). Η ζωή είναι η ισορροπία ανάμεσα σε όλους τους συντελεστές του περιβάλλοντος. Η γεωργία χρειάζεται την κτηνοτροφία – είτε είναι επικονίαση (μέλισσες) είτε λίπανση (κοπριά) είτε βόσκηση (καθάρισμα) υποροφής δέντρων είτε απομάκρυνση μη απαραίτητης οργανικής ύλης (πυρασφάλεια) είτε… είτε…

Το ουσιαστικό πρόβλημα βρίσκεται ανάμεσα στις δύο διαφορετικές κοινωνίες, ανάμεσα στις αστικές κοινωνίες και στις αγροτικές κοινωνίες. Σε μια κοινωνία ανθρώπων έχουμε τρία βασικά χαρακτηριστικά: α. τον κοινό γεωγραφικό χώρο, β. τον κοινό πολιτισμό και γ. την πίστη στο κοινό μέλλον τους. Όταν στον αγροτικό-παραγωγικό χώρο βρίσκονται και παραγωγοί με εισοδήματα και από άλλες πηγές, τότε ως αποτέλεσμα έχουμε τη διάσπαση του αγροτικού χώρου και περίεργα φαινόμενα. Αυτά δεν έχουν κοινό παρονομαστή την επιβίωση του αγροτικού κοινωνικού συνόλου, διότι απλώς δεν υπάρχει κοινό μέλλον, αφού οι συγκεκριμένοι παραγωγοί έχουν έσοδα και από αλλού.

Όλοι οι αγρότες επιβάλλεται να συμβιώνουν συνεργαζόμενοι για να μπορέσουν να επιβιώσουν. Όταν χειρίζεσαι τους αγρότες ως μονάδες αντιμαχόμενες και όχι ως σύνολο, με αποκομμένα συμφέροντα, το μόνο που μπορεί να πετύχεις είναι να καταστραφεί ο ασθενέστερος και μετά να χαθεί και ο ισχυρότερος. Διότι ισχυρότερος όλων στη σημερινή παγκόσμια συνθήκη είναι ο οικονομικά ανετότερος.

Από τους περίπου 540.000 κατά κύριο επάγγελμα αγρότες (δηλαδή έχουν και από αλλού κάποιο εισόδημα, λιγότερο από το μισό τους) η συντριπτική πλειονότητα –λένε ότι είναι περίπου το 90%– έχει οικογενειακό εισόδημα κάτω από το αφορολόγητο. Σε αυτό το φτωχότερο κομμάτι του αγροτικού κόσμου ανήκουν οι περισσότεροι  κτηνοτρόφοι. Είναι ατυχής η σκέψη ότι οι κτηνοτρόφοι πρέπει να «στριμωχτούν», απλώς για να αυξήσουν τα έσοδα των μεγαλοκαλλιεργητών. Αν πρέπει να γίνει κάτι στις μεταξύ τους σχέσεις, αυτό, εάν καταλαβαίνουν ότι η μοίρα τους είναι κοινή, θα έπρεπε να το επωμιστεί ο οικονομικά ανετότερος (όχι πλούσιος, αλλά οικονομικά ανετότερος) πάντα στο πλαίσιο της νομιμότητας.

Συζητώντας με την κα Μάγδα Κοντογιάννη (γραμματέα του Κτηνοτροφικού Συλλόγου Αττικής, 6932 094231), εντοπίσαμε μερικές ακόμα διαστάσεις ειδικά για τα προβλήματα των κτηνοτρόφων της Αττικής:

1. Η έλλειψη προσδιορισμού θωράκισης των χρήσεων γης δημιουργεί ιδιαίτερα έντονα «υπαρξιακά προβλήματα» στους παραδοσιακούς επαγγελματίες της υπαίθρου της Αττικής, κυρίως στους κτηνοτρόφους, στην παραγωγική τους δραστηριότητα και στον τρόπο ζωής τους.
2. Η ραγδαία τσιμεντοποίηση στερεί ζωτικό χώρο από την κτηνοτροφία και επιβάλλει έναν ιδιότυπο συνωστισμό στους κινούμενους ζωντανούς οργανισμούς. Έτσι, αλλάζουν οι συνθήκες επιτήρησης και επιβάλλουν φροντίδα για την προστασία της περιουσίας του καθενός από τον ίδιο, εφόσον κρίνει ότι χρήζει προστασίας η περιουσία του, όπως συμβαίνει σε κάθε περιβόλι στην Αργολίδα με τους δενδρώδεις πορτοκαλεώνες, που «κινδυνεύουν» εκεί μόνο από ανθρώπους – πάντα στο πλαίσιο της νομοθεσίας μας.
3. Η περιβαλλοντική ισορροπία στην Αττική έχει καταστραφεί δραματικά, με πολλαπλές επιδράσεις στην υγεία και τη βιωσιμότητα. Πρέπει να επανασχεδιαστεί επειγόντως η εξασφάλιση ισορροπίας μεταξύ αστικού και αγροτικού χώρου, μεταξύ τσιμέντων, χλωρίδας και πανίδας, με το κόστος να κατανέμεται σε όλους και μάλιστα ίσως περισσότερο στους νεοαστούς και ιδιοκτήτες περιουσιών, καθόσον αυτοί δημιούργησαν την ανωμαλία και το έχουν περισσότερο ανάγκη.
4. Τα τελευταία χρόνια τα επίπεδα τιμών ζωοτροφών, αλλά και η ευτελής τιμή του γάλακτος, έχουν φέρει σε απελπισία τους αγρότες-κτηνοτρόφους.
5. Η ιδιότυπη «ομηρεία» των δασών από τους δασάρχες, με κατά περίπτωση εγκρίσεις τακτοποίησης –οικοπεδοποίησης–, στερεί από την κτηνοτροφία βοσκήσιμες γαίες και επιτείνει τον συνωστισμό, με ταυτόχρονη βλάβη στο οικοσύστημα, καθώς η πανίδα είναι συμβιωτική με τη χλωρίδα στη φύση και επομένως και στην ύπαιθρο της Αττικής.
6. Οι περισσότεροι κτηνοτρόφοι-μέλη του Κτηνοτροφικού Συλλόγου Αττικής βρίσκονται στον ίδιο χώρο για πολλές δεκαετίες και οι πατρογονικές εκτροφές τους για πάρα πολλές γενιές, απόλυτα προσαρμοσμένες στο φυσικό, κοινωνικό και πολιτιστικό αττικό περιβάλλον, συμβάλλοντας στη βιωσιμότητά του.

Τελικά μόνο η κατανόηση των προβλημάτων όλων και η συνεννόηση στο πλαίσιο της νομιμότητας μπορούν να δώσουν βιώσιμες λύσεις στα καθημερινά προβλήματα μιας τοπικής κοινωνίας.

Δημήτρης Μιχαηλίδης
Δημοσιογράφος, συγγραφέας, «Αγρονέα»

Share this post