Την Παρασκευή 9 Φεβρουαρίου 2018 στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων (Αχαρνών 2, Αθήνα) συναντήθηκαν ο αναπληρωτής υπουργός κ. Γιάννης Τσιρώνης με τους δημάρχους των μικρών Κυκλαδονήσων για να συζητήσουν και να συναποφασίσουν για την προετοιμασία ενός πιλοτικού προγράμματος, το οποίο σε πρώτη φάση θα υλοποιηθεί σε δύο μικρά Κυκλαδονήσια με επιλογή.

Στον κρατικό σχεδιασμό συμμετέχουν το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, το υπουργείο Ναυτιλίας & Νησιωτικής Πολιτικής και το υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, τα οποία και προετοίμασαν τη συνάντηση μετά από μακροχρόνια συνεργασία και αίτημα της Ομοσπονδίας Συλλόγων Μικρών Κυκλαδονήσων (Ο.ΣΥ.ΜΙ.Κ.) και στη συνάντηση μετείχαν τόσο η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, όσο και όσοι δήμαρχοι ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα του κ. Τσιρώνη.

Το αίτημα προήλθε από τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών μετά από σε βάθος προσέγγιση στο συνέδριο της Ο.ΣΥ.ΜΙ.Κ. στο Ίδρυμα Ευγενίδου (με τη στήριξη και τη συμμετοχή του Ιδρύματος Ευγενίδου, Λ. Συγγρού 387, Π. Φάληρο) με θέμα: «Ανάπτυξη πρωτογενή τομέα στα μικρά κυκλαδονήσια» στις 16/5/2015.

Η διοργάνωση που είχε γίνει από την Ο.ΣΥ.ΜΙ.Κ., στην οποία εκπροσωπούνται 24 πολιτιστικοί σύλλογοι από 18 νησιά των Κυκλάδων, τελούσε υπό την αιγίδα του υπουργείου Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, καθώς και του Ιδρύματος Ευγενίδου, και είχε γίνει με την υποστήριξη του Δικτύου Νησιωτικών Επιμελητηρίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Επιμελητηριακού Ομίλου Ανάπτυξης Ελληνικών Νήσων και του Επιμελητηρίου Κυκλάδων.

Στόχος του συνεδρίου της 16ης Μαΐου 2015 ήταν να αναδειχθούν μέσα από ξεχωριστά παραδείγματα οι ρεαλιστικές δυνατότητες ανάπτυξης του πρωτογενή τομέα στα μικρά νησιά των Κυκλάδων. Για τον σκοπό αυτό στην ημερίδα είχαν κληθεί να καταθέσουν την εμπειρία τους άνθρωποι οι οποίοι ήδη μπορούν να παρουσιάσουν ένα σημαντικό έργο στον πρωτογενή τομέα, καθώς επίσης και επιστήμονες που ασχολούνται τόσο με την καινοτομία και την έρευνα, αλλά και με τη χρήση επενδυτικών εργαλείων στη γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγή.

Ανάμεσα στα θέματα που προσεγγίστηκαν ήταν:

• Πρωτογενής τομέας: Η μεγάλη εικόνα
• Ανάπτυξη νέων back to the future τροφίμων στα νησιά
• Προοπτικές ανάπτυξης του πρωτογενή τομέα στα νησιά
• Χρηματοδοτικά εργαλεία και ευκαιρίες για την τοπική ανάπτυξη των νησιών
• Τοπική αυτοδιοίκηση, τοπική επιχειρηματικότητα
• Διαδικασίες, ευκαιρίες, επιδοτήσεις
• Εναλλακτικές μορφές αγροτικής παραγωγής
• Προώθηση της ανάπτυξης της μελισσοκομίας στα μικρά νησιά
• Καινοτομία στον πρωτογενή τομέα (αρωματοποιία, φαρμακολογία)
• Παραδοσιακές τεχνικές
• Ονομασίες προέλευσης
• Νέες τεχνολογίες στα μικρά νησιά του Αιγαίου

Μετά από σχεδόν τρία χρόνια και με πολλές συνεχείς δραστηριότητες οι ακούραστοι πολιτιστικοί σύλλογοι των μικρών Κυκλαδονήσων, ανεξαρτήτως του αγώνα για την κατάκτηση της εξουσίας στην οποία επιδίδονται οι ποικιλώνυμοι εραστές της τοπικής αυτοδιοίκησης και γενικότερα της εξουσίας της διοίκησης, πιστοί την τοπική ανάπτυξη, κινητοποίησαν, όπως φαίνεται, τους έχοντες αυτιά ικανά να συλλαμβάνουν τα μηνύματα των καιρών και ήδη η πρόταση υιοθετήθηκε από τους φορείς της εξουσίας, ελπίζουμε χωρίς να είναι απαραίτητο να αλλοτριωθούν οι στόχοι της. Στόχος των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών ήταν και είναι η ευημερία και ευτυχία των κατοίκων.

Η τοπική ανάπτυξη, ή σωστότερα η κοινοτική ανάπτυξη, θα μπορούσε να οριστεί, για να μπορούμε να συνεννοηθούμε, ως «σχεδιασμένη αλλαγή σε τοπικό κοινοτικό επίπεδο που αποβλέπει στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης του τοπικού πληθυσμού και μπορεί να υποβοηθείται από έναν φορέα αλλαγής σε τρόπο ώστε να επιτευχθεί η μεγίστη δυνατή συμμετοχή των κατοίκων τόσο στον προσδιορισμό του περιεχομένου του τοπικού προγράμματος αλλαγής, όσο και στη διαδικασία υλοποίησής του» (καθηγητής Γεώργιος Δαουτόπουλος, «Τοπική Ανάπτυξη», 1997, ISBN 960-90046-1-X, σελ 29).

Η Ο.ΣΥ.ΜΙ.Κ. είναι στην ουσία κομμάτι της κοινοτικής (τοπικής) ανάπτυξης, αν θεωρήσουμε ως απαραίτητο συστατικό μίας κοινότητας ανθρώπων τη «συναισθηματική ταύτιση». Η «κοινότητα» ορίζεται από τον καθηγητή Γεώργιο Δαουτόπουλο ως: «ένα μικρό σύνολο ατόμων που ζει σε μόνιμη βάση σε έναν συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο, με κοινούς θεσμούς, αξίες και παραδόσεις και με ανεπτυγμένο το αίσθημα των δεσμών που τους ενώνουν μεταξύ τους και με τον τρόπο που ζουν». Και αυτά τα χαρακτηριστικά είναι πολύ εμφανή στους κατοίκους των μικρών Κυκλαδονήσων και τους πολιτιστικούς συλλόγους επί των μικρών νησιών ή στο κοντινότερο λιμάνι (Πειραιάς), που συγκέντρωσε πάρα πολλούς, ίσως και περισσότερους από όσους συνεχίζουν να κατοικούν στα μικρά νησιά με ισχυρούς όμως συναισθηματικούς δεσμούς και τακτικές επαφές.

Η συναισθηματική ταύτιση ή ο συναισθηματικός δεσμός των ατόμων με την κοινότητα στην οποία διαβιούν ή από την οποία κατάγονται πρέπει να αποτελεί ένα ακόμα βασικό στοιχείο του ορισμού της κοινότητας ανθρώπων/πολιτών. Αυτό το ψυχολογικό αίσθημα του δεσίματος των ανθρώπων με τον τόπο τους είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένο στη χώρα μας και ακόμα πιο έντονο στους νησιώτες των μικρών Κυκλαδονήσων και σε όσους μοιράζονται τις ενασχολήσεις τους και τον χρόνο ζωής τους στα μικρά νησιά και στον Πειραιά ή Αθήνα. Ακόμα και συνήθεις διαδικασίες της καθημερινότητας των νησιών έχουν έδρα τους τον Πειραιά, όπως π.χ οι τακτικές συνεδριάσεις της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων, που γίνονται στον Πειραιά, με τον οποίο συνδέονται όλα τα νησιά, ενώ δεν συνδέονται μεταξύ τους επαρκώς μέχρι σήμερα.

Στο http://epirusgate.blogspot.gr (11/2/2018) διαβάζουμε: «Στο πλαίσιο της σχεδιαζόμενης πολιτικής για την ενίσχυση της τοπικής επιχειρηματικότητας ο δήμος Ιωαννιτών εξετάζει τη δυνατότητα αξιοποίησης αγροτικών ακινήτων που δεν χρησιμοποιούνται με τη μορφή παραχώρησης με ευνοϊκούς όρους σε νέους αγρότες που αναζητούν εκτάσεις για να αναπτύξουν τις δραστηριότητές τους. Η δημοτική αρχή θεωρεί τον πρωτογενή τομέα ως έναν από τους σημαντικότερους πυλώνες για την ανάπτυξη της περιοχής και για τον λόγο αυτό έχει δρομολογήσει ένα πλέγμα δράσεων για την ενίσχυσή του. Σε αυτή την προσπάθεια κομβικό ρόλο οφείλουν να παίξουν οι τοπικές κοινότητες, ως οι κατεξοχήν γνώστες των αναγκών, αλλά και των δυνατοτήτων κάθε περιοχής. Για τον λόγο αυτό έχει ήδη ζητηθεί από τους προέδρους των δημοτικών και τοπικών κοινοτήτων να καταγράψουν τυχόν διαθέσιμες εκτάσεις που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τον σκοπό αυτό στις περιοχές τους. Μετά την καταγραφή θα ακολουθήσει δημόσια πρόσκληση ενδιαφέροντος ώστε να υποβληθούν τα αιτήματα των ενδιαφερομένων και να εξεταστεί η δυνατότητα αξιοποίησής τους προς όφελος των νέων του δήμου μας που ασχολούνται με τον πρωτογενή τομέα και πάντα με τη σύμφωνη γνώμη των τοπικών κοινοτήτων».

Εάν λάβουμε σοβαρότερα υπόψη ότι μέχρι το 2020 ο στόχος του Όραμα 2020 (Διεθνής Συνεταιριστική Συμμαχία, International Cooperative Alliance, ICA, Σχέδιο για μία Συνεταιριστική Δεκαετία, Ιανουάριος 2013) είναι «η συνεταιριστική μορφή επιχειρηματικότητας να έχει γίνει:

• η ταχύτερα αναπτυσσόμενη μορφή επιχειρηματικότητας
• η δομή που θα προτιμάται από τους ανθρώπους
• το μοντέλο το οποίο θα απολαμβάνει μία αναγνωρισμένη και ηγετική θέση στην οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα

Mέχρι το 2020 θα βρισκόμαστε ανάμεσα σε πολλές παγκόσμιες κρίσεις, όπως της υποβάθμισης του περιβάλλοντος και της εξάντλησης των πόρων, ενός ασταθούς χρηματοοικονομικού τομέα και της αύξησης της εισοδηματικής ανισότητας, ενός αυξανόμενου παγκόσμιου κενού διακυβέρνησης και μίας νέας γενιάς, η οποία, κατά τα φαινόμενα, είναι λιγότερο προνομιούχα. Το σημείο εκκίνησης, της στρατηγικής για ένα καλύτερο παγκόσμιο (συνεταιριστικό) μέλλον είναι «ότι οι συνεταιρισμοί διαθέτουν ένα μοντέλο επιχειρηματικής δραστηριότητας το οποίο είναι καλύτερο από αυτό που σήμερα αποτυγχάνει».

Η συζήτηση στο Υπ.Α.Α.Τ. στις 9/2/2018 με την κυβέρνηση, την περιφέρεια και την τοπική αυτοδιοίκηση μετά από πρόταση της Ομοσπονδίας Συλλόγων Μικρών Κυκλαδονήσων ήταν για τη δημιουργία ενός πιλοτικού προγράμματος για συνεργατικά σχήματα στον πρωτογενή τομέα, το οποίο σε πρώτη φάση θα υλοποιηθεί σε δύο μικρά Κυκλαδονήσια με επιλογή. Το πιλοτικό πρόγραμμα στοχεύει στην αξιοποίηση των εγκαταλελειμμένων και ακαλλιέργητων εκτάσεων που υπάρχουν, ώστε σε συνδυασμό με τα ευεργετήματα της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας να δώσουν απάντηση στην ανάγκη των κατοίκων για βιοπορισμό πέραν της τουριστικής περιόδου. Εφόσον το πιλοτικό πρόγραμμα υλοποιηθεί με επιτυχία, θα αποτελέσει ένα καλό παράδειγμα για το σύνολο των μικρών Κυκλαδονήσων, αλλά και άλλων νησιών.

Δημήτρης Μιχαηλίδης,
Δημοσιογράφος στα «Αγρονέα»

Share this post