Του Αγίου Πνεύματος είχα την ευκαιρία να βρεθώ σε σαρακατσάνικο αντάμωμα στην τοποθεσία Μόλα της Πάρνηθας. Από την εθνική στη διασταύρωση της Μεταμόρφωσης, πήρα ύστερα τη λεωφόρο Κων. Καραμανλή και, αφού πέρασα το τελεφερίκ, ανέβηκα με αυτοκίνητο στη διασταύρωση προς το καζίνο. Στην Αγία Τριάδα, στο μετόχι της ιεράς μονής Ασωμάτων Πετράκη, ανάψαμε ένα κερί και, αφού περάσαμε το μνημείο των πεσόντων ποιμένων από τα Λεγραινά, το μνημείο πεσόντων στις 27/7/1944, 7 κτηνοτρόφων από το Μενίδι και 3 από τη Χασιά, που ανήγειρε η Ιστορική & Λαογραφική Εταιρεία Αχαρνών, ήπιαμε κρύο νερό από την πηγή του Αγίου Πέτρου και καταλήξαμε στη Μόλα, στο λιβάδι Λοιμικό, με πολλούς Σαρακατσάνους.
Μπροστά σε μια σαρακατσάνικη καλύβα ήταν το κέρασμα για τους τσελιγκάδες, που θα μοίραζαν έπειτα από λίγο τα λιβάδια στους κοπαδιάρηδες. Στις 23 Απριλίου, του αγίου Γεωργίου, ξεκινούν για τα ψηλά βουνά και το καλοκαίρι, στις 21 Μαΐου, Κωνσταντίνου και Ελένης, κουρεύουν τα πρόβατα, στις 17 Ιουνίου, του Αγίου Πνεύματος, συζητούν για τα λιβάδια, στις 19 Ιουλίου, του προφήτη Ηλία, φέρνουν μέσα στο κοπάδι τα αρσενικά και στις 26 Οκτωβρίου, του αγίου Δημητρίου, κατεβαίνουν από τα βουνά στα χειμαδιά. Οι μεγάλες θρησκευτικές γιορτές είναι καταφανώς σημαντικά ορόσημα της καθημερινής ζωής των γεωργών και των κτηνοτρόφων.
Βέβαια όλοι ξέρουμε ότι οι σημερινοί θεσμοί δημιουργήθηκαν όταν ο άνθρωπος έπαυσε να είναι συλλέκτης και κυνηγός τροφής και άρχισε να καλλιεργεί και να εκτρέφει, δηλαδή όταν έγινε γεωργός και κτηνοτρόφος. Και μάλιστα αυτή την εξέλιξη τη γιόρταζε με τα Θεσμοφόρια, γιορτή στην αρχαία Ελλάδα.
Πώς καταντήσαμε σήμερα ο γεωργός και ο κτηνοτρόφος να είναι «κλητήρες» μεταφοράς εγγράφων και «επιθυμιών» των λεγόμενων «δημόσιων» υπαλλήλων και οι υπάλληλοι της Πολιτείας να μοιάζουν με «άρχοντες» είναι μια απορία που με κυρίευσε στην καταπράσινη Πάρνηθα – ίσως το έντονο πράσινο, όπου δεν είναι καμένο, να οφείλεται στην υπερεπάρκεια διοξειδίου του άνθρακα από τις δραστηριότητες των αστών στο μεγάλο αστικό κέντρο του λεκανοπεδίου της Αττικής.
Μπράβο στον Σύλλογο Σαρακατσάνων Περιφέρειας Αττικής «Χειμαδιά», που με τον πρόεδρό του κ. Κώστα Μαγγίνα και πλήθος εθελοντών, όπως μας είπε ο κ. Χρήστος Γούλας (6943 147958), κρατούν από το 1983 το αντάμωμα των Σαρακατσάνων, οι οποίοι ήταν φημισμένοι κυρίως νομάδες κτηνοτρόφοι.
Εκεί, στο Λοιμικό της Μόλας, βρήκαμε και το βιβλίο του Δημήτρη Καλλιέρη «Οι Σαρακατσάνοι της Αττικής» του Συλλόγου Σαρακατσάνων Βάρης Αττικής (ISBN 978-618-80349-0-7, ευγενική χορηγία του Αθανάσιου Μαρτίνου, 517 σελίδες), το οποίο προέκυψε έπειτα από πρόταση του προέδρου του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας κ. Δημήτρη Σπαθή.
Πολλοί σύλλογοι Σαρακατσάνων ήταν εκεί και μαζί τους ο Σύλλογος Κτηνοτρόφων Περιφέρειας Αττικής «Άγιος Γεώργιος» με πολλά μέλη και τον πρόεδρό του κ. Γιάννη Κοντογιάννη, καθώς και η κοινωνική συνεταιριστική επιχείρηση «Κυκεών», που υποστηρίζει δραστηριότητες κτηνοτρόφων, με τον πρόεδρό της κ. Κωνσταντίνο Μαντζουράνη.
Η κα Μάγδα Κοντογιάννη, γραμματέας του Κτηνοτροφικού Συλλόγου Αττικής (Πλήθωνος Γεμιστού 14, 136 78 Αχαρνές, 210 24002420), τέταρτη γενιά κτηνοτρόφος στο Μενίδι, ανάμεσα στα κοψίδια και στον χορό μας είπε: «Ο Κτηνοτροφικός Σύλλογος Αττικής είναι ο επαγγελματικός τομέας των Σαρακατσάνων, των Αρβανιτών και των Βλάχων της Αττικής, που απομένει να ολοκληρωθεί με τον οικονομικό βραχίονα, που θα πρέπει να είναι κάποιος συνεταιρισμός κτηνοτρόφων Αττικής.
»Από το 2013 που οργανωθήκαμε καλύτερα καταλάβαμε ότι μόνο αν είμαστε ενωμένοι όλοι οι κτηνοτρόφοι μπορούμε να πετύχουμε κάτι. Πρέπει να φτάσουμε στα κέντρα λήψης των αποφάσεων εμείς οι ίδιοι, διότι οι εκπρόσωποι απλώς μας “χαϊδεύουν”. Αν έχεις φαγούρα και δεν μπορείς να ξυστείς μόνος σου, οι ποικιλώνυμοι εκπρόσωποι είτε θα σε γδάρουν είτε θα σε γαργαλήσουν.
»Όλοι μαζί λοιπόν οι κτηνοτρόφοι, γιατί το επάγγελμα βρίσκεται σε κίνδυνο, όχι μόνο από άποψη επαγγελματικής επιβίωσης, αλλά και ως πολιτισμός και ως τρόπος ζωής. Όχι μόνο στα λιβαδοτόπια, αλλά και όπου παίρνονται οι αποφάσεις για εμάς και τη ζωή μας. Θέλουμε οι κτηνοτρόφοι, οι παραγωγοί πραγματικού πλούτου, να ξαναγίνουμε κύριοι της ζωής μας και του πολιτισμού μας».
Και η κα Μάγδα Κοντογιάννη (6932 094231) κατέληξε: «Με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Συνεργατισμού σας προσκαλώ όλους στην εκδήλωσή μας στα γραφεία μας στο Μενίδι στις 5 Ιουλίου 9 το βράδυ με θέμα «Κτηνοτροφία για αξιοπρεπή εργασία».
Η ημέρα του Αγίου Πνεύματος ήταν περίφημη, οι παρέες πάρα πολύ ωραίες, τα παραδοσιακά εδέσματα εύγευστα –όσα δοκιμάσαμε και δοκιμάσαμε πολλά–, ο χώρος απείρου κάλλους, το Δασαρχείο ή/και ο Φορέας Διαχείρισης Δρυμού Πάρνηθας εκεί, πυροσβεστικό όχημα περνούσε περιοδικά από τον χώρο, τα μακρόσυρτα σαρακατσάνικα ακούσματα γέμιζαν νοσταλγία τις μνήμες όλων, δεν υπήρξαν «ενοχλητικοί» χαιρετισμοί φορέων και εκπροσώπων, το χορευτικό από τα Πετράλωνα πολύ ωραίο, οι χοροί με καθολική συμμετοχή –ακόμα και ο τρίχρονος Φώτης χόρεψε σχεδόν σε όλους τους χορούς–, πολλά πλαστικά μίας χρήσης, καλαίσθητοι ξύλινοι κάδοι σκουπιδιών, μάλλον λίγοι κτηνοτρόφοι, αλλά πολλοί αστοί (!) Σαρακατσάνοι, πάρα πολλά αυτοκίνητα, καταγάλανος ουρανός, αλλά και η τραγική κατάσταση των κτηνοτρόφων, που επισημάνθηκε με ανακοίνωση ενός κτηνοτρόφου, ο οποίος είχε 15 εγκυμονούσες προβατίνες για εκποίηση.
Οι ευτυχείς άρχοντες νομάδες Σαρακατσάνοι καταντούν σιγά σιγά –μήπως οργανωμένα;– υποκείμενα αναξιοπρεπών απασχολήσεων σε μια αστική υπολειτουργούσα κατάσταση μέσα σε πόλεις, με αποτέλεσμα την αλλοτρίωση της μακροχρόνιας ταυτότητάς τους και την απειλή της βιωσιμότητας των κοινωνιών τους.
Δημήτρης Μιχαηλίδης
Δημοσιογράφος, «Αγρονέα»
Share this post
