Ακολουθώντας τη διαδρομή του χρήματος, καταλήγουμε ότι το περισσότερο διαθέσιμο χρήμα το έχουν οι καταναλωτές. Αν αναγνωρίζουμε ότι στη σημερινή κατάσταση της οικονομίας ένας σημαντικός παράγοντας (λένε ότι είναι ο τέταρτος, αλλά αυτό δεν είναι το πρωτεύον) είναι τα χρήματα, τότε σε κάθε εγχείρημα, και στην κοινωνική οικονομία, πρέπει να βρεθούν τα χρήματα. Μια πολύ σωστή ενέργεια για την προώθηση της κοινωνικής οικονομίας μπορεί να είναι η δημιουργία χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων με επιχειρήσεις του είδους, όπως πιστωτικοί συνεταιρισμοί, ηθικές τράπεζες, αλληλόχρεα κεφάλαια κ.λπ., ώστε να υποστηριχθούν χρηματοδοτικά τα εγχειρήματα της κοινωνικής οικονομίας.

Αντιγράφοντας από το www.diktio-kapa.dos.gr, το οποίο είναι η σταθερή παρακαταθήκη όσων ασχολούνται με την κοινωνική οικονομία και τις συνεταιριστικές επιχειρήσεις, παραθέτουμε τις αξίες, τις αρχές και τους συνεταιριστικούς άξονες, προσπαθώντας να προσδιορίσουμε πιθανές στρατηγικές για τους καταναλωτικούς συνεταιρισμούς.

Συνεταιριστικές αξίες (values)

Οι συνεταιριστικές επιχειρήσεις βασίζονται στις αξίες της αυτοβοήθειας, της αυτοευθύνης, της δημοκρατίας, της ισότητας, της δικαιοσύνης και της αλληλεγγύης. Σύμφωνα με τη συνεταιριστική παράδοση, τα μέλη των συνεταιριστικών επιχειρήσεων πιστεύουν στις ηθικές αξίες της εντιμότητας, της ειλικρίνειας, της κοινωνικής ευθύνης και της μέριμνας για τους άλλους.

Συνεταιριστικές αρχές (principles)

1. Εθελοντική και ανοιχτή συμμετοχή.
2. Δημοκρατικός έλεγχος των μελών.
3. Οικονομική συμμετοχή των μελών: Τα μέλη συμμετέχουν δίκαια στο κεφάλαιο της συνεταιριστικής τους επιχείρησης και στον έλεγχό του με δημοκρατικές μεθόδους.
4. Αυτονομία και ανεξαρτησία: Οι συνεταιριστικές επιχειρήσεις είναι αυτόνομες, αυτοβοηθούμενες οργανώσεις που ελέγχονται από τα μέλη τους. Το αν θα συνάψουν συμφωνίες με άλλους ή αν θα εξασφαλίσουν κεφάλαια από εξωτερικές πηγές θα πρέπει να το πράττουν με όρους οι οποίοι διασφαλίζουν τον δημοκρατικό έλεγχο που ασκείται από τα μέλη και οι οποίοι συνάδουν με τη συνεταιριστική αυτονομία.
5. Εκπαίδευση, κατάρτιση και πληροφόρηση.
6. Συνεργασία μεταξύ συνεταιριστικών εταιρειών: Οι συνεταιριστικές επιχειρήσεις εξυπηρετούν τα μέλη τους περισσότερο αποτελεσματικά και ενδυναμώνουν το συνεταιριστικό κίνημα με τη μεταξύ τους συνεργασία σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και διεθνές επίπεδο.
7. Κοινοτικό ενδιαφέρον.

Συνεταιριστικοί άξονες

Οι βασικότεροι άξονες της συνεταιριστικής κοινωνικής πολιτικής, με την ευρύτερη έννοια του όρου, είναι η αύξηση του εθνικού προϊόντος, η αναδιανομή του εισοδήματος και του πλούτου, η περιφερειακή ανάπτυξη και η προώθηση προγραμμάτων κοινωνικού χαρακτήρα.

Συνδυάζοντας τα παραπάνω, και ιδιαίτερα την αυτονομία και αυτοβοήθεια, την αποφυγή εξωτερικού δανεισμού χρημάτων και την ανάγκη για συνεργασία μεταξύ συνεταιριστικών δομών, όσοι ασχολούνται σοβαρά με την κοινωνική οικονομία μάλλον θα έπρεπε να κατευθυνθούν στη δημιουργία καταναλωτικών συνεταιρισμών. Η δημιουργία καταναλωτικών συνεταιρισμών συγκεντρώνει κεφάλαια από τους ίδιους τους συνεταιριστές και κυρίως προσφέρει διέξοδο σε συνεταιριστικά παραγωγικά σχήματα, αγροτικούς συνεταιρισμούς και άλλα, και τα χρηματοδοτεί.

Το 2016 το Παγκόσμιο Συνεταιριστικό Παρατηρητήριο (www.monitor.coop) έδωσε στοιχεία από τους εν λειτουργία συνεταιρισμούς σε παγκόσμιο επίπεδο. Όπως προκύπτει, οι συνεταιρισμοί δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτε από τις κρατικές δομές και από τις πολυεθνικές της ιδιωτικής οικονομίας. Επιπλέον, σε συνεργασία με τους Παγκόσμιους Συνεταιρισμούς Καταναλωτών (CCW), το Παγκόσμιο Συνεταιριστικό Παρατηρητήριο φέτος κάνει μνεία σε καταναλωτικούς συνεταιρισμούς του τομέα χονδρικού και λιανικού εμπορίου. Στόχος είναι, πέρα από τους αριθμούς, να αναδείξει την προοπτική, τη σημαντική συνεισφορά τέτοιου τύπου συνεταιρισμών, τόσο σε κοινωνικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο.

Στηριζόμενοι στις αξίες τους, οι συνεταιρισμοί καταναλωτών αποδίδουν μεγάλη σημασία στην κοινωνική ευθύνη. Ως εκ τούτου, ενώ δίνουν έμφαση στην ικανοποίηση των αναγκών και των προσδοκιών των μελών, παράλληλα ευνοούν μια βιώσιμη προσέγγιση όσον αφορά τις δραστηριότητες της παραγωγής και της διανομής, λαμβάνοντας υπόψη τη βιώσιμη ανάπτυξη των τοπικών κοινοτήτων, τις περιβαλλοντικές ανησυχίες, την υγεία και την ασφάλεια των καταναλωτών.

Όπως συμβαίνει γενικά με τους συνεταιρισμούς, ο στόχος ενός συνεταιρισμού καταναλωτών δεν είναι να μεγιστοποιεί τα κέρδη, αλλά να είναι χρήσιμος για τα μέλη του και για την προάσπιση των συμφερόντων τους.

Σ’ αυτό το ειδικό τμήμα του Παρατηρητηρίου παρουσιάζονται τέσσερις ιστορίες συνεταιρισμών καταναλωτών: Alleanza 3,0 (Ιταλία), iCoop (Νότια Κορέα), NCG/CoMetrics (ΗΠΑ) και JCCU (Ιαπωνία). Αυτές οι ιστορίες επιλέχθηκαν για να προβάλουν κάποιες ενδιαφέρουσες πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί από τους συνεταιρισμούς καταναλωτών σε όλο τον κόσμο, τόσο μεγάλων όσο και μικρών.

Βασικά ευρήματα του Παρατηρητηρίου

Το Παγκόσμιο Συνεταιριστικό Παρατηρητήριο 2016 αποτελεί την πέμπτη έκδοση της ετήσιας έκθεσης της έρευνας που διεξάγεται από τη Διεθνή Συνεταιριστική Συμμαχία (ICA-International Cooperative Alliance) με την επιστημονική και τεχνική υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Έρευνας για τις Συνεταιριστικές και Κοινωνικές Επιχειρήσεις (Euricse). Η έρευνα, που θεωρείται ευρέως ως η κύρια πηγή για τις παγκόσμιες στατιστικές σχετικά με τις οικονομικές διαστάσεις της συνεταιριστικής κίνησης, περιλαμβάνει ένα νέο χαρακτηριστικό: μια ανάλυση της κεφαλαιακής διάρθρωσης των 300 κορυφαίων συνεταιριστικών επιχειρήσεων.

Το Παγκόσμιο Συνεταιριστικό Παρατηρητήριο συλλέγει και αναλύει δεδομένα σχετικά με τις μεγαλύτερες συνεταιριστικές και αλληλοβοηθητικές οργανώσεις στον κόσμο. Οι κορυφαίες απ’ αυτές ταξινομούνται με βάση τον κύκλο εργασιών, καθώς και την αναλογία του κύκλου εργασιών προς το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) ανά κάτοικο, συνδέοντας με συγκρίσιμο τρόπο τον κύκλο εργασιών των συνεταιρισμών με την αγοραστική δύναμη στη χώρα στην οποία δραστηριοποιούνται. Μια πρόσθετη ανάλυση στην έκθεση περιλαμβάνει τομεακή κατάταξη με βάση τον κύκλο εργασιών.

Η βάση δεδομένων περιέχει δεδομένα που συλλέγονται μέσω ενός online ερωτηματολογίου που απευθύνεται άμεσα σε συνεταιριστικές και αλληλοβοηθητικές οργανώσεις, και ενσωματώνονται επίσης στις υπάρχουσες βάσεις και σε άλλα στοιχεία που συλλέγονται από εθνικές ενώσεις, ερευνητικά ινστιτούτα και κλαδικές οργανώσεις. Οι οργανώσεις που μελετήθηκαν περιλαμβάνουν πρωτοβάθμιους συνεταιρισμούς, συνεταιριστικούς ομίλους και δίκτυα, αλληλασφαλιστικούς φορείς και μη συνεταιριστικές επιχειρήσεις που ελέγχονται από συνεταιρισμούς. Μια πλήρης συζήτηση για τη σχετική μεθοδολογία είναι διαθέσιμη στο www.monitor.coop.

Η κεφαλαιακή διάρθρωση των συνεταιριστικών επιχειρήσεων

Στην έκθεση του 2016 περιλαμβάνεται ένα νέο κεφάλαιο που αφορά στη διερεύνηση του συνεταιριστικού κεφαλαίου. Το έργο επεκτείνει προηγούμενη έρευνα της Συμμαχίας και επικεντρώνεται στις 300 κορυφαίες οργανώσεις (συνεταιρισμοί, ταμεία αλληλασφάλισης, επιχειρήσεις που ελέγχονται από τους συνεταιρισμούς) που υπάρχουν στον κατάλογο του Παρατηρητηρίου, εστιάζοντας ανά περιοχή και τομέα και προχωρώντας σε μια σύγκριση μεταξύ συνεταιριστικών και μη συνεταιριστικών επιχειρήσεων στη γεωργία και τη βιομηχανία τροφίμων, εν μέρει ελέγχοντας το επιχείρημα ότι οι συνεταιρισμοί αντιμετωπίζουν περισσότερες δυσκολίες στην άντληση κεφαλαίων σε σχέση με άλλους τύπους επιχειρήσεων.

Τα αποτελέσματα δείχνουν έναν τομέα με καλή κεφαλαιοποίηση, σε οικονομική ισορροπία και με επαρκή κερδοφορία για την υποστήριξη της ανάπτυξης. Επιπλέον, φαίνεται ότι υπάρχουν εμφανείς διαφορές μεταξύ τομέων, αλλά όχι μεταξύ μακρο-περιοχών (Ασίας-Ειρηνικού, Αμερικής και Ευρώπης). Τα αποτελέσματα υποδεικνύουν την ανάγκη για πολιτικές που ωθούν προς μια διακυβέρνηση ικανή να υποστηρίξει ένα αυξανόμενο επίπεδο επενδύσεων στην καινοτομία, με παράλληλο σεβασμό της συνεταιριστικής φυσιογνωμίας.

Σύμφωνα με τα δεδομένα του 2014, υπάρχουν στο Παρατηρητήριο οι απολογισμοί 2.370 συνεταιρισμών από 63 χώρες. Από αυτούς, οι 1.420 έχουν κύκλο εργασιών που ξεπερνά τα 100 εκατ. δολάρια για τον καθένα. Οι 300 κορυφαίοι συνεταιρισμοί (από 25 χώρες) παρουσιάζουν αθροιστικά τζίρο 2,5331 τρισ. δολ., ενώ το 32% απ’ αυτούς αφορά στη γεωργία και τη μεταποίηση τροφίμων, το 39% στον ασφαλιστικό τομέα, το 6% στις χρηματοοικονομικές (τραπεζικές) υπηρεσίες, το 19% στη χονδρική και λιανική πώληση (καταναλωτικοί συνεταιρισμοί) και το 4% σε άλλους τομείς.

Δημήτριος Μιχαηλίδης,
Δημόσια γράφων-«ΑγροΝέα»

Share this post