Συμπόσιο Κοινωνίας Πολιτών πραγματοποιήθηκε το τριήμερο 27, 28 και 29 Ιουλίου 2018 στη Βίτσα Ζαγορίου στα Ιωάννινα με διοργανωτές την ΑΜΚΕ «Επέκεινα Χώρα», την Πανελλήνια Ένωση Συμπράξεων Κοινωνικής Οικονομίας (ΠΕΣΚΟ), το Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικής Οικονομίας (ΙΜΕΚΟ) και την Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων «Ο Κόσμος των Συλλόγων», με την πικρή γεύση από την ανικανότητα υποστήριξης των ανθρώπων-πολιτών από κεντρικές δομές σε καταστάσεις όπως έκτακτα καιρικά φαινόμενα (πνιγμένοι από τη βροχή), πυρκαγιές (απαράδεκτα πολλοί καμένοι) και συνδυασμοί αυτών (αβοήθητοι καμένοι και πνιγμένοι στο Αιγαίο Πέλαγος).
Συνδυάστηκαν περπάτημα στα βουνά της Πίνδου (ακόμα και μέχρι τις παρυφές του φαραγγιού του Βίκου για όσους μπορούσαν), καλή διαμονή στους παραδοσιακούς ξενώνες της περιοχής (εμένα με φιλοξένησε ο Αλέκος με τη γυναίκα του και την κόρη τους Κορίνα στον ξενώνα «Φιλύρα»), καλό φαγητό στα τοπικά εστιατόρια και εξαιρετικές εισηγήσεις από όλους τους συμμετέχοντες, ενώ το συμπόσιο «εγκαταστάθηκε» στο μυαλό και στις καρδιές όλων ως το καταλληλότερο εργαλείο για τη μόχλευση, τη ζύμωση, τον στοχασμό στο τρίπτυχο «κοινωνία πολιτών, κοινωνική οικονομία, συμμετοχική δημοκρατία».
Στο συμπόσιο κοινωνίας πολιτών ανάμεσα σε όσους πήραν τον λόγο επισημάναμε τις εισηγήσεις των: καθηγητή Ανδρέα Λύτρα (Πάντειο Πανεπιστήμιο, «Κοινωνιολογία, συνεταιριστική εκπαίδευση, συμμετοχική δημοκρατία, κοινωνικός μετασχηματισμός και εργασία για όλους»), κ. Βασίλη Τακτικού (ΠΕΣΚΟ, ΙΜΕΚΟ, «Κοινωνία πολιτών, αυτονομία και περιεκτική δημοκρατία»), κ. Νίκο Γιαννή (Επέκεινα Χώρα, «Φεντεραλισμός, κοινωνία πολιτών, εθελοντισμός»), κ. Λουκά Μπρέχα (Δίκτυο Κοινωνικής Αλληλεγγύης & Περιφερειακής Ανάπτυξης [ΚΑΠΑ], «Συνεργατική οργάνωση, εκπαίδευση και CoopStartUper»), κ. Μανώλη Πατεράκη (Συνομοσπονδία Κρητικών Συλλόγων, Πανελλήνια Συνομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων, Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων, «Κοινωνία πολιτών, χώρος ελεύθερης έκφρασης, συλλογικής δημιουργίας και πολιτικής»), κ. Θοδωρή Σδρούλια (Αγροτόραμα, «Δίκτυο βιολογικών πόλεων, βιοτουρισμός και οριζόντια επικοινωνία κοινωνίας πολιτών»), του γράφοντος («ΑγροΝέα», «Κοινωνική οικονομία, ιδιωτική οικονομική, δημόσια οικονομική, εφοδιαστική αλυσίδα, τοπική εφοδιαστική αλυσίδα, τοπική αυτάρκεια, τοπική ανάπτυξη, τοπικά σύμφωνα, κοινωνικά υποστηριζόμενη γεωργία και παραγο-καταναλωτικά μοντέλα»), κ. Κώστα Οικονομόπουλου (ΑΜΚΕ «Κοινωνία 3/3», ΠΕΣΚΟ, «Κοινωνικό κεφάλαιο, κοινωνικό επιχειρείν»), κ. Αντώνη Καράγιωργα («Περιαστικές καλλιέργειες [ΠΕΡΚΑ], δικαιώματα πεζών, παραλία Θεσσαλονίκης, διαχείριση συγκρούσεων στις επιχειρήσεις της κοινωνικής οικονομίας»), κ. Χρήστου Καρατζούπη (Ενεργοί Πολίτες Αλμυρού, «Τοπική αυτοδιοίκηση και κοινωνία πολιτών»), κ. Γιάννη Ζωχιού (Ομοσπονδία Κερκυραϊκών Συλλόγων, Κίνηση Πολιτών Κυψέλης, «Εργαστήριο spin-off επιχειρήσεων της κοινωνικής οικονομίας οι πολιτιστικοί σύλλογοι»), κ. Νίκου Πιτσούλη («Μη κυβερνητικές οργανώσεις, εκπαιδευτικές δομές για την κοινωνική οικονομία και επικοινωνία κοινωνίας πολιτών»), κ. Αναστάσιου Ανέστη («Εναλλακτική εκπαίδευση και τοπική ανάπτυξη»), κας Παναγιώτας Μπαλοπούλου («Κοινωνιολογία και κοινωνία πολιτών»), κ. Χαράλαμπου Στέρτσου («Social media, ενδυνάμωση κοινωνικού κεφαλαίου»), κας Χρυσούλας Εξάρχου («Επικοινωνία και στόχοι ανάπτυξης ΟΗΕ») και κας Ζαχάρως Φρατζέσκου (Πολιτιστικός Σύλλογος Ν. Φώκαιας, «Τοπική αυτοδιοίκηση και εθελοντισμός»).
Σταχυολογώντας αποσπάσματα από όσα ακούστηκαν και συζητήθηκαν, καταγράφουμε τα ακόλουθα:
- Το κράτος είναι πολύ μικρό μόνο του για τα παγκόσμια θέματα και ιδιαιτέρως τεράστιο για να μπορεί να προσεγγίσει τα προβλήματα των ανθρώπων στις τοπικές κοινωνίες.
- Τα κύρια χαρακτηριστικά του κοινωνικού κεφαλαίου είναι η εμπιστοσύνη μεταξύ των μελών της κοινωνίας και η αλληλεγγύη. Και ισχύει μόνο μεταξύ των μελών της κοινωνίας, όπου η κοινωνία έχει περιορισμό μόνο σε συγκεκριμένο τόπο.
- Τόπος είναι ο χώρος με κοινά γεωγραφικά χαρακτηριστικά (πεδιάδα, βουνό, νησί, κοιλάδα κ.λπ.), έχει κατοίκους με κοινά πολιτιστικά χαρακτηριστικά και πιστεύουν όλοι ότι έχουν κοινό μέλλον.
- Για την επίλυση μακροχρόνιων προβλημάτων μιας κοινωνίας είναι απαραίτητη η χρήση καινούργιων εργαλείων. Δεν μπορούμε με τα ίδια εργαλεία, που δεν έλυσαν το πρόβλημα μέχρι σήμερα, να επιδιώκουμε ικανοποιητική λύση.
- Οι ρόλοι του κράτους, της αγοράς και της κοινωνίας πολιτών είναι διακριτοί και διαφορετικοί.
- Είναι απαραίτητο να προσδιοριστεί προ πάσης κίνησης το υποκείμενο (ποιοι φορείς είναι) της κοινωνίας των πολιτών και της κοινωνικής οικονομίας.
- Είναι απαραίτητη η δημιουργία χώρου συνάντησης, στοχασμού, συζήτησης, σύνθεσης, διανόησης, ενημέρωσης, ζύμωσης, ανταλλαγής εμπειριών, συναντίληψης και δράσης των κοινωνικών δυνάμεων.
- Το περιβάλλον (φυσικό, κοινωνικό, πολιτιστικό, πολιτικό, οικονομικό, τεχνολογικό κ.λπ.) αλλάζει ραγδαία και απαιτεί συντονισμό όσων θέλουν και μπορούν να συμβάλλουν στις νέες καταστάσεις.
- Η συμμετοχική δημοκρατία, η κοινωνία των πολιτών και η κοινωνική οικονομία έχουν πολλές συνέργειες και αλληλοεπιδρούν.
- Πρέπει να γίνουν ευρέως κατανοητές οι καινούργιες χρήσεις εννοιών και δυνατοτήτων, γι’ αυτό απαιτείται συντονισμός και οργάνωση ενημερωτικών δράσεων και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, καθώς και δημιουργία νέων συλλογικοτήτων.
- Ο τόπος σε περιόδους προβλέψιμων εξελίξεων ξαναγίνεται σημαντικός και έννοιες όπως «τοπική δημοκρατία», «τοπική ανάπτυξη», «τοπική αυτοδιοίκηση» ξαναέρχονται στην επικαιρότητα ως χώρος ιδιαίτερης δράσης της συμμετοχικής δημοκρατίας, της κοινωνίας πολιτών και της κοινωνικής οικονομίας.
- Η κοινωνική οικονομία δεν είναι συμπλήρωμα μεταξύ δημόσιας οικονομικής και ιδιωτικής οικονομικής ούτε μια άλλη μορφή ιδιωτικής οικονομικής ούτε άλλη μορφή δημόσιας οικονομικής. Είναι διακριτή σαφής μετεξέλιξη της οικιακής οικονομίας σε επίπεδο κοινωνίας με κύριο χαρακτηριστικό την ικανοποίηση αναγκών και όχι την επίτευξη εκχρηματισμένων κερδών.
- Για ακόμα μια φορά τονίστηκε ότι ό,τι περιέχει τον όρο «κοινωνικός» δεν έχει απαραίτητα σχέση με την κοινωνική οικονομία. Π.χ. είναι τελείως άσχετη η κοινωνική επιχειρηματικότητα, ο κοινωνικός επιχειρηματίας, η κοινωνική πολιτική, το κοινωνικό παντοπωλείο, το κοινωνικό ιατρείο κ.λπ. με την κοινωνική οικονομία.
- Στην κοινωνική οικονομία οι δομές είναι δομές αυτοβοήθειας, η ιδιοκτησία ανήκει στα ίδια πρόσωπα που και ασκούν τον έλεγχο λειτουργίας και ταυτόχρονα είναι οι ωφελούμενοι-«πελάτες».
- Έχει ιδιαίτερη σημασία να δίνεται προσοχή στην πλήρη εφαρμογή των αρχών και των αξιών της διακήρυξης της Διεθνούς Συμμαχίας Συνεργατισμού (ICA) και του κανονισμού 193 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO) για την προσέγγιση της κοινωνικής οικονομίας.
- Απαιτείται συλλογική δράση όλων όσων αντιλαμβάνονται ότι προϋπόθεση της κοινωνίας πολιτών είναι η συμμετοχική δημοκρατία και προϋπόθεση της κοινωνικής οικονομίας είναι η αποτελεσματική λειτουργία της κοινωνίας των πολιτών.
- Μπορεί να γίνει η χρηματοδότηση των δομών της κοινωνίας των πολιτών μετά την απόφαση της τοπικής αυτοδιοίκησης για διάθεση συγκεκριμένου ποσοστού του ετήσιου προϋπολογισμού μέσω κουπονιών σε όλες τις οικογένειες (π.χ. μέσω των λογαριασμών των ΔΕΥΑ). Η κάθε οικογένεια της τοπικής κοινωνίας θα μπορεί να διαθέσει το κουπόνι σε όποια δομή επιθυμεί από όσες ανακοινώνουν σε κοινό χώρο τις ετήσιες δραστηριότητές τους. Έτσι η απόφαση χρηματοδότησης δεν θα είναι υποκείμενο συναλλαγής ούτε αυθαιρεσίας, ενώ θα πιέσει τις τοπικές συλλογικότητες για περισσότερη διαφάνεια, αλλά και καλύτερο προγραμματισμό και δημοσιοποίηση των δραστηριοτήτων τους, καθώς και συμμετοχή των πολιτών στο τοπικό γίγνεσθαι.
- Το όραμα της Γαλλικής Επανάστασης, δηλαδή «ελευθερία, ισότητα, αδελφότητα ή θάνατος», πρέπει να εξεταστεί κατά πόσο εκπληρώθηκε ιστορικά ή παραμένει ζητούμενο σε σχέση πάντα με την πρόοδο της δημοκρατίας, ενώ το ανάλογο ελληνικό πρόταγμα είναι «ελευθερία ή θάνατος» με το ίδιο ερώτημα.
Μερικές από τις αναγκαίες δράσεις πρέπει να γίνουν για 1. τον μετασχηματισμό της πολιτικής δημοκρατίας προς τη συμμετοχική δημοκρατία και τη μετάβαση από την άσκηση της δύναμης στη συλλογική έκφραση και απόφαση 2. τον εκδημοκρατισμό της απασχόλησης και την αυτονομία στην εργασία 3. την ελεύθερη πρόσβαση στη γνώση, την παιδεία και την κουλτούρα του 21ου αιώνα και 4. τη βιώσιμη ανάπτυξη στον γαλάζιο πλανήτη και την πράσινη «αναθέρμανση». Έτσι θα μπορούσαμε να προσβλέπουμε στην κοινωνική δημοκρατία του μέλλοντός μας. Και αυτά μπορεί να αποτελέσουν αντικείμενα των επόμενων συμποσίων, που όλοι οι συμμετέχοντες εξέφρασαν την επιθυμία να μπορέσουν να γίνουν σύντομα.
Οι συμμετέχοντες στο Συμπόσιο Κοινωνίας Πολιτών δήλωσαν ότι πρέπει να δοθεί η ευκαιρία και σε άλλους φίλους συμπολίτες για κοινωνική ζύμωση και στοχασμό στα θέματα της συμμετοχικής δημοκρατίας, της κοινωνίας πολιτών και της κοινωνικής οικονομίας με σημείο αναφοράς την Πανελλήνια Ένωση Συμπράξεων Κοινωνικής Οικονομίας (ΠΕΣΚΟ, τηλ.: 210 8813760, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.). Αποφασίστηκε μεταξύ άλλων να επιδιωχθούν περιφερειακές συναντήσεις και σε άλλες περιφέρειες της Ελλάδας, ίσως 3-4 μέχρι το τέλος Νοεμβρίου 2018, ώστε να δοθεί η δυνατότητα σε όσους επιθυμούν να συμμετάσχουν να συνδιαμορφώσουν μια κοινή βάση συναντίληψης εννοιών και αρχών, τρόπου λήψης αποφάσεων και δράσης των συμπολιτών και των δομών κοινωνικών δυνάμεων.
Δημήτρης Μιχαηλίδης,
Δημόσια γράφων-«ΑγροΝέα»
Share this post
