Την Τετάρτη 27/6/2018 παρακολούθησα πολύ αμήχανα μία επιλεκτική (από τις πολλές επιλεκτικές δραστηριότητες συγκεκριμένης ομάδας συμπολιτών με υποστήριξη από έναν συγκεκριμένο ευρωπαϊκό πολιτικό χώρο και από τη σημερινή κυβέρνηση) πρωτοβουλία στους χώρους του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου στην Αθήνα (στους ανακαινισμένους χώρους της Γραβιάς 4-6, Αθήνα) με θέμα «Εκπαιδεύοντας (σ)την ΚΑΛΟ».
Το ευάριθμο ακροατήριο απλώς θα μπορούσε να δημιουργήσει μόνο άλλοθι για υποστήριξη αίσθησης δημοσιότητας και κοινωνικής διαβούλευσης σε προειλημμένες επιλογές, όχι κατ’ ανάγκη συμμετοχικές και σίγουρα όχι συναινετικές από την πλευρά της κοινωνίας.
Ήταν μία εξαιρετική ευκαιρία για προβληματισμό, για να προσεγγίσουμε εμείς οι απλοί άνθρωποι όσα κάνουν οι πανεπιστημιακοί για εμάς χωρίς εμάς. Επίσης δόθηκε η ευκαιρία για όσους ήθελαν και μπορούσαν να διακρίνουν πίσω από τα ωραία λόγια των πολιτικών και των μετακλητών υποστηρικτών τους το στήσιμο ενός κεντρικά ελεγχόμενου κρατικού μηχανισμού με την προμετωπίδα της «ταλαιπωρημένης» έκφρασης «κοινωνικός».
Η κοινωνική οικονομία ή κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία (ΚΟ ή ΚΑΛΟ ή ΚΑΟ) με πολύ χαρά ακούσαμε ότι εντοπίστηκε ότι συγχέεται πολύ με την ιδιωτική οικονομική στον χώρο των επιχειρήσεων. Έτσι συστήματα μάρκετινγκ ή διοίκησης ανθρώπινων πόρων ή ακόμα και χρηματοδότησης συγχέονται –όχι πάντα από σύμπτωση– με τις ανάγκες μίας επιχείρησης του ιδιωτικού τομέα. Και ήταν η πρώτη φορά που το είδαμε καταγεγραμμένο έστω και σε πανεπιστημιακά κείμενα. Είναι μία καλή αρχή.
Και ενώ με πολύ ενδιαφέρον είδαμε ότι στο αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, στο μεταπτυχιακό δίπλωμα εξειδίκευσης από το πρώτο εξάμηνο, υπάρχει το θέμα: «ΚΑ052: Τα κοινά», όσον αφορά την πρακτική συμπεριφορά και τις παρουσιάσεις στην ημερίδα δεν υπήρξε κάποια ένδειξη ότι το καταλαβαίνουν οι εισηγητές. Μόνο ό,τι μπορέσαμε να συγκρατήσουμε στο μυαλό μας οι συμμετέχοντες. Δεν δόθηκε τίποτε, δεν μοιράστηκαν τίποτε οι εισηγητές με τους λοιπούς συμμετέχοντες.
Από τις παγκόσμιες συνεταιριστικές αρχές απορρέει η τριπλή ιδιότητα του μέλους μίας συνεταιριστικής επιχείρησης. Πρώτον, το μέλος έχει την ιδιότητα του ιδιοκτήτη υπό την έννοια ότι συμμετέχει υποχρεωτικά στο μετοχικό κεφάλαιο της συνεταιριστικής επιχείρησης. Δεύτερον, το μέλος είναι το άτομο που έχει την αρμοδιότητα να ασκεί έλεγχο στη διοίκηση και να εγκρίνει ή να απορρίπτει τις πράξεις της και, τρίτον, το μέλος είναι το άτομο το οποίο χρησιμοποιεί την επιχείρηση ως πελάτης. Επιγραμματικά μπορεί να λεχθεί ότι το μέλος συγκεντρώνει ταυτόχρονα την ιδιότητα του ιδιοκτήτη, του πελάτη και του ελέγχοντος/διευθύνοντος προσώπου (www.diktio-kapa.dos.gr).
Είναι αλήθεια ότι στην ημερίδα «Εκπαιδεύοντας (σ)την ΚΑΛΟ» δεν τονίστηκαν αυτές οι ουσιαστικές κόκκινες γραμμές και η κοινωνική επιχειρηματικότητα (η οποία είναι ξεκάθαρα κομμάτι της ιδιωτικής οικονομικής) δεν έγινε απόλυτα σαφές ότι δεν έχει σχέση με την κοινωνική οικονομία.
Ακόμα και οι εισηγητές πολλές φορές χρησιμοποίησαν την ορολογία «κοινωνικός επιχειρηματίας» για να μιλήσουν για τον εταίρο/μέλος του επιχειρηματικού σχήματος. Αλλά στην κοινωνική οικονομία δεν υπάρχει κοινωνικός επιχειρηματίας. Τα μέλη δεν είναι επιχειρηματίες, αλλά απλοί συμπολίτες που συστήνουν μία επιχείρηση-συνεταιρισμό για να ικανοποιήσουν μία ανάγκη τους και δεν αποκτούν την ιδιότητα του επιχειρηματία. Είναι βασική διαφοροποίηση, αλλά δεν φάνηκε στην ημερίδα. Πρόκειται για συλλογική «ομότιμη» συμμετοχή και δεν γίνεται κάποιος επιχειρηματίας –ούτε καν κοινωνικός επιχειρηματίας– από τη συμμετοχή του σε έναν συνεταιρισμό.
Πρέπει να επαναληφθεί για πολλοστή φορά ότι οι συνεταιρισμοί κατηγοριοποιούνται κύρια σε τρεις ομάδες ανάλογα με την ικανοποίηση των αναγκών που καλούνται να εξυπηρετήσουν: σε συνεταιρισμούς για την ικανοποίηση ανάγκης εισροής (καταναλωτικοί, προμηθευτικοί, οικοδομικοί, εκπαιδευτικοί, αστικοί κ.λπ.), σε συνεταιρισμούς για να προωθηθούν από κοινού παραγωγές (κυρίως αγροτικοί κ.λπ.) και σε συνεταιρισμούς για την ικανοποίηση της ανάγκης για εργασία (ΚΟΙΝΣΕΠ, ΚΟΙΣΠΕ, συνεταιρισμοί εργαζομένων, δασικοί κ.λπ.). Επίσης σε μεικτά σχήματα αυτών των τριών κατηγοριών, όπως οι ΚΥΓΕΩ (κοινωνικά υποστηριζόμενη γεωργία, CSA) και άλλοι.
Τελικά μπορούμε να συμφωνήσουμε ότι η κοινωνική οικονομία είναι μία και ενιαία ή με επιθετικούς προσδιορισμούς θα αλλοιώνουμε συνεχώς και απροκάλυπτα την πιο δυναμική και μοναδική ελπίδα της ανθρωπότητας για ένα πιθανώς καλύτερο μέλλον; Τελικά κοινωνική οικονομία, κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία, ΚΑΛΟ, ΚΑΟ ή ΚΟ;…
Σάββατο 7 Ιουλίου 2018 γιορτάζεται φέτος η Παγκόσμια Ημέρα Συνεταιρισμών. Η Παγκόσμια Ημέρα Συνεταιρισμών καθιερώθηκε το 1995 με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την ίδρυση της Διεθνούς Συνεταιριστικής Συμμαχίας (International Cooperatives Alliance, ICA) και εορτάζεται το πρώτο Σάββατο κάθε Ιουλίου. Στις 7/7/2018 θα είναι η 96η Διεθνής Συνεταιριστική Ημέρα και η 24η Διεθνής Ημέρα Συνεταιρισμών των Ηνωμένων Εθνών.
Από προηγούμενες ευκαιρίες εορτασμών αντλούμε τα παρακάτω: Σε μία εποχή κατά την οποία η ανισότητα των εισοδημάτων αυξάνεται σε όλο τον κόσμο είναι καλό να θυμόμαστε ότι υπάρχουν λύσεις για την ανισότητα. Το συνεταιριστικό μοντέλο είναι πρωτίστως μεταξύ αυτών. Ο διεθνώς συμφωνημένος ορισμός του, οι αρχές και οι αξίες του το ξεχωρίζουν από κάθε άλλη μορφή επιχειρηματικής οργάνωσης.
Αυτές οι αρχές δηλώνουν ότι η συμμετοχή σε έναν συνεταιρισμό είναι ανοιχτή χωρίς διακρίσεις σε όλους τους ανθρώπους που αποδέχονται τις προϋποθέσεις ένταξης. Αυτή η ελεύθερη προσχώρηση παρέχει πρόσβαση στη δημιουργία πλούτου και στην εξάλειψη της φτώχειας. Αυτό απορρέει από τη συνεταιριστική αρχή της οικονομικής συμμετοχής των μελών: τα μέλη συνεισφέρουν ισότιμα και ελέγχουν δημοκρατικά το κεφάλαιο του συνεταιρισμού τους.
Πέρα από τη συνεταιριστική δομή που δεν προβλέπει διακρίσεις, οι συνεταιρισμοί προωθούν την εξωτερική ισότητα μέσω της έβδομης αρχής: ενδιαφέρον για την κοινότητα. Καθώς βασίζονται στην κοινότητα, δεσμεύονται για τη βιώσιμη ανάπτυξη των κοινοτήτων τους από περιβαλλοντική, κοινωνική και οικονομική άποψη. Αυτή η δέσμευση αποδεικνύεται σε ολόκληρο τον κόσμο με τη συνεταιριστική υποστήριξη για κοινοτικές δραστηριότητες, με την τοπική προμήθεια των εφοδίων τους προς όφελος της τοπικής οικονομίας και με τις αποφάσεις τους, που λαμβάνουν υπόψη τον αντίκτυπο στις κοινότητές τους.
Αν και έχουν ως επίκεντρο την τοπική κοινότητά τους, οι συνεταιρισμοί επιδιώκουν επίσης να φέρουν τα οφέλη του οικονομικού και κοινωνικού μοντέλου τους στους ανθρώπους όλου του κόσμου. Η παγκοσμιοποίηση πρέπει να γίνει μέσω ενός συνόλου αξιών όπως αυτές της συνεταιριστικής κίνησης. Διαφορετικά δημιουργεί περισσότερη ανισότητα και υπερβολές που την καθιστούν μη βιώσιμη, όπως έχουμε διαπιστώσει. Οι συνεταιρισμοί παράγουν αποτελέσματα όχι ως φιλανθρωπικά ιδρύματα, αλλά ως επιχειρηματικές οργανώσεις αυτοβοήθειας.
Το Παγκόσμιο Συνεταιριστικό Παρατηρητήριο αναφέρει ότι μόνο οι 300 μεγαλύτεροι συνεταιρισμοί αντιπροσωπεύουν ετήσιο κύκλο εργασιών άνω των 2,5 τρισ. δολαρίων. Πάνω από 250 εκατ. άνθρωποι οργανώνουν τη ζωή τους μέσω ενός συνεταιρισμού. Αυτό συνιστά δημιουργία πλούτου και διανομή του με σημαντικό αντίκτυπο.
Το ζήτημα της αύξησης του μεγέθους των συνεταιρισμών έχει απαντηθεί με εντυπωσιακό τρόπο καταφατικά προ πολλού. Αυτός ο αντίκτυπος είναι ένας από τους λόγους που η UNESCO (Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών για την Εκπαίδευση, την Επιστήμη και τον Πολιτισμό) πρόσθεσε προσφάτως τους συνεταιρισμούς στον κατάλογο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας. Η UNESCO καθιέρωσε αυτό τον κατάλογο το 2003 για να γνωστοποιήσει ότι η ανθρώπινη εμπειρία δεν ορίζεται μόνο από τοποθεσίες και μνημεία, αλλά εξίσου από πρακτικές και παραδόσεις.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι δεν είναι μόνο η εισοδηματική ανισότητα που πλήττει τον κόσμο. Ειδικά οι γυναίκες και οι μειονοτικές ομάδες συχνά αποκλείονται από την πρόσβαση σε σημαντικές δραστηριότητες που είναι απαραίτητες για τη βελτίωση της κατάστασής τους. Η απουσία διακρίσεων που ορίζεται στις συνεταιριστικές αρχές είναι πολυδιάστατη: αναφέρεται στο φύλο, στην κοινωνική θέση, τη φυλή, στις πολιτικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις, εξασφαλίζοντας ότι δεν αποκλείεται κανείς.
Σε αυτή την Παγκόσμια Ημέρα των Συνεταιρισμών η Διεθνής Συνεταιριστική Συμμαχία καλεί τους συνεταιρισμούς όλου του κόσμου να προβληματιστούν για τη δυστυχία που προκαλείται από την αυξανόμενη ανισότητα, να ανανεώσουν τη δέσμευσή τους για τη διασφάλιση της ισότητας σε όλες τις κοινότητές τους και να γιορτάσουν τη συνεισφορά των συνεταιρισμών στο να γίνει ο κόσμος ένα καλύτερο μέρος να ζει κανείς.
Η πλατφόρμα Συνεταιρισμοί για το 2030 (www.coopsfor2030.coop) προσφέρει τη δυνατότητα στους συνεταιρισμούς να αναλάβουν πρωτοβουλίες για την υλοποίηση των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης και η Διεθνής Συνεταιριστική Συμμαχία ενθαρρύνει όλους τους συνεταιρισμούς να το πράξουν (από μετάφραση του κ. Κώστα Παπαγεωργίου, Ινστιτούτο Συνεταιριστικών Ερευνών και Μελετών, ΙΣΕΜ, όπως το βρήκαμε στο www.diktio-kapa.dos.gr με επιμέλεια του κ. Λουκά Μπρέχα).
Σήμερα οι συνεταιρισμένοι παραγωγοί ξεπερνούν το 1 δις παγκοσμίως. Σε 160.000 ανέρχεται ο αριθμός των συνεταιριστικών επιχειρήσεων που λειτουργούν στην Ευρώπη, έχοντας 123 εκατ. μέλη και προσφέροντας εργασία σε 5,4 εκατ. άτομα.
Δημήτρης Μιχαηλίδης,
Δημοσιογράφος-«ΑγροΝέα»
Share this post
