Με αυτό τον τίτλο: «Οδηγός για την Κοινωνική Ευρώπη» (και στο διαδίκτυο στο http://solidaritymission.org/wp-content/uploads/2015/12/Social_Europe_Guide.pdf) δίνονται πολλά στοιχεία για να ενστερνιστούν όλοι (πολίτες, κράτος και αγορές) την ανάγκη να υποστηρίξουν την κοινωνική οικονομία.

Φαίνεται ότι μετά τη χρηματιστηριακή κρίση του 2008, που, απ’  ό,τι δείχνουν όλα τα στοιχεία, οφείλεται στην αλαζονική συμπεριφορά των αγορών στο πλαίσιο της ιδιωτικής οικονομικής, το μέλλον βρίσκεται κυρίως στην ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας.

Δεν ξεχνάμε ότι το 2009 συντάχθηκε από τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (International Labor Organization, ILO) προς τον Ο.Η.Ε. κείμενο όπου αναγράφεται ότι η πτώση του Α.Ε.Π. του κάθε κράτους ήταν μεγάλη από την κρίση του 2008. Στα κράτη όμως που είχαν υπολογίσιμη κοινωνική οικονομία η πτώση του Α.Ε.Π. ήταν πολύ μικρότερη από ομόλογης οικονομικής δομής κράτη με ισχυρότερη ιδιωτική οικονομική. Έτσι το 2009 ο Ο.Η.Ε. κήρυξε το 2012 ως Διεθνές Έτος Συνεργατισμού (και κατά την ελληνική εκδοχή «Συνεταιρισμού»), επακόλουθο δε του 2012 ήταν ο οδηγός «Κοινωνική Οικονομία και Κοινωνική Επιχειρηματικότητα» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Στο διαδίκτυο βρίσκουμε όλοι που ενδιαφερόμαστε (www.diktio-kapa.dos.gr) ό,τι χρειαζόμαστε για την κοινωνική οικονομία, και για το «Όραμα 2020» (https://www.diktio-kapa.dos.gr/keimena/ICABlueprintGR.pdf). Το «Όραμα 2020» είναι ένα αναπτυξιακό σχέδιο το οποίο στηρίζεται στα επιτεύγματα του Διεθνούς Έτους Συνεταιρισμού 2012 και σηματοδότησε την έναρξη μίας παγκόσμιας εκστρατείας ώστε να προωθηθεί το συνεταιριστικό μοντέλο επιχειρηματικής δραστηριότητας.

Το παγκόσμιο συνεταιριστικό μέλλον εξαρτάται από το ότι οι συνεταιρισμοί διαθέτουν ένα μοντέλο επιχειρηματικής δραστηριότητας το οποίο είναι καλύτερο από αυτό που σήμερα αποτυγχάνει. Οι συνεταιρισμοί είναι καλύτεροι επειδή προσφέρουν στα άτομα τη δυνατότητα συμμετοχής στην ιδιοκτησία, η οποία τους καθιστά εγγενώς πιο ελκυστικούς, πιο παραγωγικούς, πιο ωφέλιμους και πιο άμεσα σχετιζόμενους με τον σύγχρονο κόσμο. Επίσης οι συνεταιρισμοί είναι καλύτεροι επειδή το επιχειρηματικό μοντέλο τους δημιουργεί μεγαλύτερη οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα.

«Σε περιόδους οικονομικής παρακμής, ύφεσης ή κρίσης δεν υπάρχουν λιγότεροι πόροι ούτε και μικρότερη επιθυμία για αγαθά και υπηρεσίες σε παγκόσμιο επίπεδο απ’ ό,τι σε περιόδους άνθησης ή οικονομικής εξάπλωσης. Αυτό που μεταβάλλεται είναι η επενδυτική εμπιστοσύνη, που οδηγεί στην ανάληψη επενδυτικού κινδύνου σε αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις. Κάθε οικονομία που στηρίζεται για τη δημιουργία οικονομικής δραστηριότητας αποκλειστικά στην εμπιστοσύνη των επενδυτών είναι καταδικασμένη να υποφέρει από τις διακυμάνσεις της εμπιστοσύνης αυτής. Το εκ νέου εφευρεμένο συνεταιριστικό μοντέλο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε καταστάσεις που στόχος είναι η αναμόρφωση της οικονομίας, διότι σε τέτοιες καταστάσεις δεν είναι δυνατόν να αναμένεται απλώς να αναγεννηθεί η εμπιστοσύνη των επενδυτών, αλλά είναι ανάγκη να ενθαρρυνθούν λύσεις αυτοβοήθειας και να παρακινηθούν διάφορες ομάδες ενδιαφερομένων να αναλάβουν το καθήκον να αναπτύξουν συνεταιριστικές επιχειρήσεις ως άμεση ή έμμεση κινητήρια δύναμη για οικονομική ανάπτυξη και κοινωνική βελτίωση» («Η Επανεφεύρεση των Συνεταιρισμών: Επιχειρήσεις για τον 21ο Αιώνα», Engar Parnell, www.diktio-kapa.dos.gr).

Στην πρώτη επίσημη καταγραφή των ιδιοκτητών επιχειρήσεων της κοινωνικής οικονομίας και της ιδιωτικής οικονομικής δείχνει ότι το 2012:

• Υπάρχουν τριπλάσιοι συλλογικοί ιδιοκτήτες μεριδίων ως μέλη συνεταιρισμών από τους μεμονωμένους μετόχους σε όλο τον κόσμο.
• 328 εκ. άνθρωποι κατέχουν μετοχές εταιριών σε σύγκριση με 1.000 εκ., που είναι ιδιοκτήτες/μέλη συνεταιριστικών επιχειρήσεων.
• Στην Ιρλανδία (70%), στη Φινλανδία (60%) και στην Αυστρία (59%) το αντίστοιχο ποσοστό του πληθυσμού τους είναι μέλη συνεταιρισμών.
• Οι χώρες με το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού ενταγμένο σε συνεταιρισμούς είναι η Ινδία (242 εκ.), η Κίνα (160 εκ.) και οι Η.Π.Α. (120 εκ.).
• Ένας στους πέντε ανθρώπους σε όλη την Αμερική είναι μέλος ενός συνεταιρισμού. («Παγκόσμια Ιδιοκτησία Επιχειρήσεων το 2012», εκδόσεις Coops UK, www.diktio-kapa.dos.gr).

Με πολύ ενδιαφέρον επισημάναμε ένα άρθρο του κ. Ι. Νασιούλα (Ινστιτούτο Κοινωνικής Οικονομίας) στο Thomson Reuters με τίτλο: «Οι κοινωνικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα: Ένας μοντέρνος μύθος» (https://aristeia.online/archives/9500, 5/5/2018). Κάπου αναφέρει: «Ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια, αλλά ο κοινωνικός τους αντίκτυπος είναι μηδαμινός. Σαν να έχουν μπλεχτεί στα επικά επεισόδια μίας σύγχρονης οδύσσειας, οι Έλληνες πρωτοσυναντήθηκαν με την κοινωνική καινοτομία, κάνοντας την εμπειρία τους αυτή έναν μύθο που σπάει ταμεία. Παραπάνω από 2.000 κοινωνικές επιχειρήσεις πρέπει να έχουν ξεφυτρώσει ολόγυρα στην Ελλάδα από τότε που η κρίση τη χτύπησε βαριά το 2010. Κι όμως είναι τώρα περισσότερο προφανές πως ο ιδιότροπος τομέας της κοινωνικής επιχειρηματικότητας είναι μόνο λόγια χωρίς να δημιουργεί κοινωνική ωφέλεια ή απασχόληση».

Και συνεχίζει ο κ. Ι. Νασιούλας: «Ο κόσμος έχει ξεκινήσει να φτιάχνει κοινωνικές επιχειρήσεις για τους λάθος λόγους: επειδή είναι φτηνά υποκατάστατα μίας κανονικής επιχείρησης. Ο επιχειρησιακός σχεδιασμός τους είναι προσανατολισμένος στην ανάγκη. Σε αρκετές περιπτώσεις μοιάζουν πολύ στα μη κερδοσκοπικά σωματεία, που δεν έχουν μεσοπρόθεσμο επιχειρηματικό όραμα ή πλάνο δράσης και στοχεύουν απευθείας και μόνο σε δωρεές. Γενικώς ο τομέας της κοινωνικής επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα παράγει ένα ετήσιο οικονομικό αποτέλεσμα μερικών εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ. Η φούσκα της ελληνικής κοινωνικής επιχειρηματικότητας δεν ξεπετάχτηκε έτσι στα καλά καθούμενα. Δηλητηριώδεις δυναμικές ωθούν προς την υποκατάσταση της συμβατικής μικροεπιχειρηματικότητας από τις κοινωνικές επιχειρήσεις».

Αυτές τις ημέρες κυκλοφόρησε και η Ετήσια Έκθεση για την Κοινωνική & Αλληλέγγυα Οικονομία στην Ελλάδα, που συνέταξαν οι European Village και Social Enterprise UK για λογαριασμό του British Council στο πλαίσιο της τεχνικής βοήθειας προς το ελληνικό υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης & Κοινωνικής Αλληλεγγύης, η οποία είναι πολύ ελλιπής και μεροληπτική. Δίνει μία εικόνα από μία συγκεκριμένη, περιορισμένη οπτική γωνία για την Κ.Αλ.Ο. όσων συμμετείχαν στη σύνταξή της χωρίς να είναι πλήρης και, από όσα ξέρουμε για τον χώρο, εκφράζει και καλύπτει συγκεκριμένους χώρους, ούτε αντιπροσωπευτικούς ούτε συνολικούς.

Ο κ. Σ. Κατωμέρης (πρόεδρος της Πε.Μη.Κοιν.Σ.Επ.) δήλωσε: «Με έκπληξη διαπιστώνουμε ότι ο περιφερειακός μηχανισμός δεν περιλαμβάνεται στην Έκθεση για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία ως δίκτυο, αν και είμαστε στον χώρο από τον Νοέμβριο του 2014 με πολλές πρωτοβουλίες και δράσεις. Μας γνωρίζουν από το 2014, που ιδρυθήκαμε. Ίσως το άρθρο για τον κώδικα δεοντολογίας και για την τήρηση ίσων αποστάσεων από κομματικές σχέσεις και παρόμοιες “φιλίες” να είναι “λάθος” στο παλαιοκομματικό περιβάλλον που ζούμε σήμερα. Έχουμε κάνει πάνω από 100 παρεμβάσεις, γραπτές, δημόσιες, προφορικές και στη Βουλή, συνεισφέροντας στην προκοπή της Κ.Αλ.Ο.».

Και η κα Θ. Ντούλια αναγράφει σχετικά: «Μπορεί να γίνεται λόγος περί “κοινωνικής καινοτομίας”. Τα αποτελέσματα μάλλον το αντίθετο επιβεβαιώνουν, διότι καθημερινά οι κοινωνικές επιχειρήσεις ματαιώνονται από τις διαχρονικά ανύπαρκτες πολιτικές και αγκυλώσεις (γραφειοκρατικές, χρηματοδοτικές και προγραμματικές). Δυστυχώς η σημαντικότητα του τομέα δεν έχει, παρά μόνο σε λεκτικό επίπεδο, εκτιμηθεί». (Facebook, 4/5/2018).

Η κοινωνική οικονομία είναι η μετεξέλιξη της οικιακής οικονομίας με κύριο σκοπό της την ικανοποίηση των αναγκών των μελών της. Οι κυριότερες δομές της είναι οι συνεργατισμοί (συνεταιρισμοί), οι ηθικές τράπεζες, τα αλληλόχρεα κεφάλαια και τα ιδρύματα. Οι συνεταιρισμοί είναι καθαρόαιμες επιχειρήσεις, δηλαδή δημιουργήματα της θέλησης των μελών τους για δράση με μεγάλες αβεβαιότητες, όπως ακριβώς είναι τα Ν.Π.Δ.Δ. για τη δημόσια οικονομική και οι εταιρίες για την ιδιωτική οικονομική.

Οι συνεταιρισμοί θα μπορούσαν να διακριθούν σε τρεις κύριες κατηγορίες:

• σε συνεταιρισμούς που προσφέρουν προϊόντα και υπηρεσίες στα μέλη τους (καταναλωτικοί, αστικοί, προμηθευτικοί κ.λπ.)
• σε συνεταιρισμούς που από τα μέλη παίρνουν προϊόντα/υπηρεσίες (όπως οι αγροτικοί)
• σε συνεταιρισμούς που προσφέρουν εργασία στα μέλη τους (όπως οι συνεταιρισμοί εργαζομένων, οι Κοιν.Σ.Επ., οι Κοι.Σ.Π.Ε. κ.λπ.)
• επίσης συνδυασμοί όπως η κοινωνικά υποστηριζόμενη γεωργία (CSA), όπου καταναλωτές και αγρότες συνεταιρίζονται.

Είναι εξεταστέοι οι λόγοι μίας ετεροβαρούς έκθεσης κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας πιθανώς ως βάσης σχεδίων συγκεκριμένων κύκλων…

Είναι άδικο και πλήρως αποπροσανατολιστικό να προσδιορίζεται η αποτελεσματικότητα της κοινωνικής οικονομίας από τις Κοιν.Σ.Επ. και τις Κοι.Σ.Π.Ε.

Είναι περίεργο ότι, για να πετύχουμε τζίρους των 6,2 εκ. € το 2016 και 6,9 εκ. € το 2017 στον χώρο κυρίως των υπηρεσιών, η ελληνική κυβέρνηση διαθέτει 161.000.000 € και μία Ειδική Γραμματεία Κ.Αλ.Ο., ενώ για το 1,2% του Α.Ε.Π. (δηλαδή περίπου 2.000.000.000 €) στον χώρο της παραγωγής πραγματικού πλούτου υπάρχει μία υποστελεχωμένη υπηρεσία στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων.

Δημήτριος Μιχαηλίδης,
Δημοσιογράφος – «ΑγροΝέα»

Share this post