Μία ενδιαφέρουσα προσέγγιση/έκθεση συντάχθηκε και κυκλοφόρησε από τους φορείς European Village και Social Enterprise UK για λογαριασμό του British Council (το British Council είναι διεθνής οργανισμός του Ηνωμένου Βασιλείου που, όπως αναγράφει επισήμως, προωθεί τις πολιτισμικές σχέσεις και παρέχει εκπαιδευτικές ευκαιρίες) στο πλαίσιο της τεχνικής βοήθειας προς το ελληνικό υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης & Κοινωνικής Αλληλεγγύης μέσα από την Υπηρεσία Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (SRSS).
Η έκθεση για την κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία στην Ελλάδα έχει ως εκδότες στο εξώφυλλο το British Council, το υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης & Κοινωνικής Αλληλεγγύης και τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και κυκλοφόρησε πρόσφατα (Απρίλιος 2018), αν και έχει ως copyright «British Council 2017».
Το 120 σελίδων πόνημα δίνει μία εικόνα από τη συγκεκριμένη οπτική γωνία για την Κ.Αλ.Ο. όσων συμμετείχαν στη σύνταξή του χωρίς να είναι πλήρης και, από όσα ξέρουμε για τον χώρο, εκφράζει και καλύπτει με τον μανδύα του κύρους του British Council, αλλά και ως βάση για «πολιτικές δικαιολογίες» στο ελληνικό υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης & Κοινωνικής Αλληλεγγύης, συγκεκριμένους χώρους. Ούτε αντιπροσωπευτικούς ούτε συνολικούς.
Η μελέτη αυτή απευθύνθηκε σε 1.265 φορείς της Κ.Αλ.Ο. τόσο μέσα από ποσοτικές, όσο και από ποιοτικές ερευνητικές μεθόδους. Στους εν λόγω φορείς απεστάλη πρόσκληση συμμετοχής στην έρευνα, που διεξήχθη μέσω του διαδικτύου, και εξ αυτών ανταποκρίθηκαν οι 251. Επίσης, όπως μας πληροφορούν οι συντάκτες της, συγκροτήθηκαν περισσότερο στοχευμένες ομάδες εστίασης και διεξήχθησαν συνεντεύξεις με καίρια εμπλεκόμενα μέρη εντός του τομέα της Κ.Αλ.Ο. Τα κυριότερα κεφάλαια της έκθεσης είναι:
- Επισκόπηση του τοπίου της Κ.Αλ.Ο. στην Ελλάδα
- Χαρτογράφηση του τομέα της Κ.Αλ.Ο. στην Ελλάδα
- Συστάσεις για τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού οικοσυστήματος Κ.Αλ.Ο. στην Ελλάδα
Υπόβαθρο της μελέτης
Όπως αναγράφεται στην έκθεση από τους συντάκτες της, η έκθεση παρουσιάζει τα ευρήματα μίας μελέτης που διεξήχθη με στόχο να παράσχει μία συνολική εικόνα της κατάστασης που επικρατεί σήμερα στον τομέα της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας στην Ελλάδα και να ερευνήσει τα εμπόδια και τις ευκαιρίες για την ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού οικοσυστήματος για την υποστήριξη των φορέων της Κ.Αλ.Ο.
Η έκθεση, ένας συνδυασμός ποιοτικής και ποσοτικής έρευνας, είναι η μεγαλύτερη που έχει διεξαχθεί μέχρι σήμερα στην Ελλάδα στον τομέα της Κ.Αλ.Ο. ως προς τον αριθμό των φορέων που συμμετείχαν σε αυτή. Βασίζεται σε προγενέστερες μελέτες χαρτογράφησης και έρευνας, που έγιναν με σκοπό να αποτυπώσουν τη γενικότερη εικόνα του τομέα της Κ.Αλ.Ο. στην Ελλάδα. Η έκθεση αυτή έχει στόχο να λειτουργήσει ως ένα χρήσιμο εργαλείο για το Υπ.Ε.Κ.Α.Α. προκειμένου να κατανοήσει σε βάθος τα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες του οικοσυστήματος της Κ.Αλ.Ο. στην Ελλάδα κατά τον σχεδιασμό πρωτοβουλιών και πολιτικών στήριξης του εν λόγω τομέα. Μπορεί επίσης να φανεί χρήσιμο εργαλείο και για άλλους παράγοντες που θέλουν να υποστηρίξουν τους φορείς της Κ.Αλ.Ο. και βέβαια για τους ίδιους τους φορείς της Κ.Αλ.Ο.
Με μία περίεργη, ακατανόητη λογική δεν ρωτήθηκε ούτε συμμετείχε στην έρευνα για την έκθεση το πρώτο δίκτυο Κοιν.Σ.Επ. που δημιουργήθηκε επίσημα στην Ελλάδα τον Νοέμβριο του 2014. Ο Περιφερειακός Μηχανισμός Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων Αττικής (Πε.Μη.Κοιν.Σ.Επ., http://socialcoop.gr/, 210.96.43.878, πρόεδρος: κ. Στέλλιος Κατωμέρης, 694.24.23.179, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.) έχει ιδρυθεί από 30 κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις και είναι ο πρώτος θεσμικός και πλέον αντιπροσωπευτικός θεσμικός φορέας, ενώ τα μέλη του πρόσφατα συνέστησαν και φορέα Κ.Αλ.Ο. για να εγγραφούν στο μητρώο του νόμου 4430/2016.
Στα συμπεράσματα της έκθεσης βρίσκουμε καταγεγραμμένα: «Η παρούσα έκθεση αποκαλύπτει έναν τομέα κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, που, αν και έχει τις ρίζες και τις βάσεις του στο παρελθόν, είναι νέος σε ηλικία και με μεγάλες δυνατότητες ανάπτυξης και επέκτασης του αντικτύπου του. Οι φορείς της Κ.Αλ.Ο. στην Ελλάδα επιδιώκουν να αντιμετωπίσουν ορισμένες από τις σημαντικότερες προκλήσεις της χώρας, ιδίως τη φτώχεια και την ανεργία, αλλά επιδιώκουν επίσης να προωθήσουν και να παρουσιάσουν ένα εναλλακτικό οικονομικό μοντέλο. Η έκθεση αυτή συμπληρώνει την εικόνα που παρουσιάστηκε από προγενέστερο ερευνητικό έργο και κυρίως στη μελέτη χαρτογράφησης που δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2014, η οποία ομοίως αποκάλυψε έναν ηλικιακά νέο και εκκολαπτόμενο τομέα με μικρή αίσθηση συλλογικής ταυτότητας.
»Ο τομέας της Κ.Αλ.Ο. έχει μία δυναμική την οποία μπορεί κανείς να διακρίνει σε πολλούς φορείς της Κ.Αλ.Ο. που έχουν ιδρυθεί πιο πρόσφατα και στη φιλοδοξία τους να αναπτύξουν τον τζίρο και το εργατικό δυναμικό τους. Εμφανίζουν επίσης ποικιλία όχι μόνο στη μορφή τους, αλλά και στους κοινωνικούς στόχους τους και στους τομείς στους οποίους δραστηριοποιούνται. Η οικονομική και κοινωνική συμβολή τους έχει εύρος και βάθος. Το γεγονός αυτό είναι συναρπαστικό από την άποψη ότι υπάρχει ένα δυναμικό που εκτείνεται σε όλη την γκάμα της ελληνικής κοινωνίας. Αποτελεί όμως και μία πρόκληση. Ενώ υπάρχουν πολλές ομοιότητες, κάθε κομμάτι και κατηγορία έχει επίσης διαφορετικές προτεραιότητες, τρόπους δικτύωσης, ανάγκες και εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν. Η αρχική ταξινόμηση των φορέων της Κ.Αλ.Ο. που περιλαμβάνεται σε αυτή την έκθεση μπορεί να εμπνεύσει μελλοντική δουλειά πάνω σε αυτή την πτυχή του τομέα, όπως άλλωστε και οι περαιτέρω τομείς έρευνας που εντοπίστηκαν ανωτέρω.
»Πολλοί φορείς της Κ.Αλ.Ο. είναι σχετικά μικροί και προσφάτως συσταθέντες και βρίσκονται αντιμέτωποι με εξαιρετικά δυσμενείς οικονομικές συνθήκες, μέσα στις οποίες καλούνται να ξεκινήσουν τη δραστηριότητά τους, να γίνουν βιώσιμοι και να αναπτυχθούν. Το αντίξοο αυτό οικονομικό και κοινωνικό τοπίο θεωρείται από τους φορείς της Κ.Αλ.Ο. ένας λόγος για τον οποίο απαιτείται μία ισχυρότερη Κ.Αλ.Ο., για να δημιουργήσει νέες ευκαιρίες, να αντιμετωπίσει τα υψηλά επίπεδα ανεργίας και να καθιερώσει καινούργια μοντέλα και τρόπους λειτουργίας σε τομείς όπου οι συμβατικοί έχουν αποτύχει.
»Ωστόσο το αντίξοο αυτό τοπίο είναι επίσης και εμπόδιο σε αυτή την πρόοδο. Υπάρχει μεν ένα αναπτυσσόμενο οικοσύστημα, αλλά υπάρχει επίσης και μία έλλειψη εξειδικευμένης υποστήριξης δικτύων σε επιμέρους γεωγραφικές περιοχές και ενός εθνικού δικτύου που θα μπορούσε να βοηθήσει στη συγκρότηση μίας ισχυρότερης και αποτελεσματικότερης εκπροσώπησης του κινήματος. Υπάρχουν συγκεκριμένες αδυναμίες στο οικοσύστημα σχετικά με την κοινωνική αξία (και τη μέτρησή της) και τις κατάλληλες μορφές χρηματοδότησης για τους φορείς σε διαφορετικά στάδια του έργου και της δραστηριότητάς τους. Και αυτές αντιπροσωπεύουν ευκαιρίες για επένδυση, όπως αναδεικνύεται στην παρούσα έκθεση».
Η έκθεση θα μπορούσε να μας απασχολήσει και σε επόμενες προσεγγίσεις, αν είναι σημαντική, αλλά τώρα αξίζει να επισημάνουμε τις αναρτήσεις από την Πε.Μη.Κοιν.Σ.Επ., η οποία γράφει:
«Με έκπληξη διαπιστώνουμε ότι ο Περιφερειακός Μηχανισμός Αττικής δεν περιλαμβάνεται στην Έκθεση για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία ως δίκτυο, αν και είμαστε στον χώρο από τον Νοέμβριο του 2014 με πολλές πρωτοβουλίες και δράσεις.
»Με τους συντάκτες της έκθεσης έχουμε γνωριστεί. Μας γνωρίζουν από το 2014, που ιδρυθήκαμε. Μας γνώρισαν και στη διημερίδα του 2017 προσωπικά.
Ίσως το άρθρο του κώδικα δεοντολογίας για τήρηση ίσων αποστάσεων από κομματικές σχέσεις και παρόμοιες “φιλίες” να είναι “λάθος” στο παλαιοκομματικό περιβάλλον που ζούμε.
»Έχουμε κάνει πάνω από 100 παρεμβάσεις, γραπτές, δημόσιες, προφορικές και στη Βουλή, συνεισφέροντας στην προκοπή της Κ.Αλ.Ο. Ωστόσο οι συντάκτες Social Enterprise UK και European Village δεν μας συμπεριλαμβάνουν στην ενότητα περί δικτύων. Τους ευχαριστούμε για την εξαίρεση, διότι και αυτό σημαίνει πολλά για εμάς.
»Οι υπόλοιποι συνάδελφοι φορείς που περιλαμβάνονται καλύτερα να ανησυχούν παρά να εφησυχάζουν, διότι με αυτά τα μυαλά η χώρα δεν πάει μπροστά. Εμείς θα είμαστε αντίθετοι σε κάθε αποκλεισμό οποιασδήποτε κομματικής σκοπιμότητας και θα τους παρακαλούσαμε να πάρουν θέση για αυτό» (Σ. Κατωμέρης, 1/5/2018).
Η κοινωνική οικονομία στην ελληνική πραγματικότητα με την ονομασία «κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία» καθοδηγείται (ή εκτρέπεται;) σε πολύ άσχημα μονοπάτια από ολιγαρχίες, που με πρόταγμα το ηθικό πλεονέκτημα «ασελγούν» στην κοινωνική οικονομία. Μόνη όαση πληροφόρησης για την κοινωνική οικονομία παραμένει το www.diktio-kapa.dos.gr, το οποίο διαθέτει τόσο πρωτότυπα, όσο και 16.000 μεταφρασμένες σελίδες στα ελληνικά με τα αυθεντικά κείμενα της κοινωνικής οικονομίας.
Δημήτρης Μιχαηλίδης
Δημοσιογράφος – «ΑγροΝέα»
Share this post
